torem fecuti, compofitos non omiferunt. Syllogifmus autem compofitus dicitur non tam quod ex compofitis axiomatis, nam et fimplex poteft ex compofitis, nimirum relatis conftare, fed à compofita difpofitione quæftionis totius cum tertio argumento in propofitione; unde affumptio tota etiam affumitur; et conclufio non partim ex propofitione partim ex affumptione, fed tota ex propofitione deducitur : propofitio enim cùm fit compofita, duas reliquas fyllogifmi partes (quæ axiomata fimplicia funt) conjunctionis vinculo conjunctas complectitur: pars illa efficit affumptionem quæ argumentum continet, altera conclufionem. Propofitio autem debet effe affirmata, quia negata fi effet, compofita effe defineret, ipfa enim compofitio negatione diffolveretur. Propofitionem autem negatam efficit, ut de axiomate compofito fupra dictum eft, non partium fed conjunctionis negatio: ut, "fi non eft animal, non eft homo;" hæc propofitio ex omnibus etiam partibus negatis affirmata eft; rectè igitur inde affumitur atque concluditur," at non est animal, ergo neque homo." -Sin hoc modo dicerem, “non fi non eft animal, idcirco non eft homo," ex hac negata propofitione nihil omnino deduci aut concludi poffet. In fyllogifmis itaque compofitis ex ipfa conjunctionis vi deducuntur affumptio et conclufio. Ex duobus enim quæ propofitione conjunguntur, aut unum affumitur ut alterum concludatur, aut unum tollitur ut alterum tollatur. "Tollere autem in fyllogifmo compofito, non eft negare, fed fpecialem contradictionem ponere." Specialis autem contradictio, ut in axiomate fimplici jam diximus, particularis eft aut propria. Tollere igitur propofitionis partem aliquam in affumptione aut conclufione, eft ejus contradictionem particularem aut propriam ponere. Particulari autem generaliter contradici, generali particulariter, ibidem etiam docemur. Exemplis rem planam fuo quamque loco faciemus. Sequitur nunc compofiti fyllogifmi diftributio: cujus genera ex propofitionum compofitione oriuntur: propofitiones axiomata compofita femper funt: ex quatuor autem axiomatum compofitorum generibus copulatum fi affirmatum fit, non habet locum in compofito fyllogifmo; fi negatum, æquipollet interdum disjuncto: difcretum fyllogifmi expers eft, quia diverfa ex quibus conftat, nec planè confentiunt, et et tamen ita leviter diffentiunt, ut uno pofito vel remoto, non tamen fequatur alterum poni vel removeri; aut vin habet connexi. "Syllogifmus itaque compofitus eft connexus aut disjunctus." "Syllogifmus connexus eft fyllogifmus compofitus propofitionis connexæ." Vel cujus propofitio eft axioma con nexum. Cùm autem axiomati connexo affine fit relatum temporis, ut ibidem oftendimus, etiam fyllogifmi connexi propofitio poterit relata effe temporis: nam quantitatis, qualitatis, loci propofitiones relatæ in fimplicibus fyllogifmis locum habent; qui in iis propofitionibus quæftionis duntaxat confequens cum argumento difponitur. Relatum denique confequentiæ, de quo fupra cap. 6, fyllogifmus idoneus non eft. "Syllogifmus connexus elt duorum modorum. "Primus modus fyllogifmi connexi eft, qui affumit antecedens et confequens concludit." Quo modo Cicero judicat et concludit 1. 2, de divinatione: “fi dii funt, divinatio eft: funt autem dii; divinatio eft igitur.' 166 Aliud ex 3, Offic. Atque fi etiam hoc natura præfcribit, ut homo homini, quicunque fit, ob eam ipfam caufam, quòd is homo fit, confultum velit, neceffe eft fecundum eandem naturam, omnium utilitatem effe communem. Quod fi ita eft, una continemur omnes et eadem lege naturæ. Idque ipfum fi ita eft, certè violare alterum lege naturæ prohibemur. Verum autem primum; verum igi tur et extremum." Propofitio hujus fyllogifmi eft forites (de quo infrà) trium graduum," fi hoc natura præfcribit, ut, &c.” "Frequenter hic non affumitur idem fed majus." Ut Catil." Si te parentes odiffent, difcederes: nunc patria te odit (quæ communis eft omnium noftrum parens) multo magis ergo difcedes." Sed "majus illud" facile contineri in propofitione poterit hoc modo; fi propter odium parentum difcederes, multo magis propter odium patriæ." At illud; ergo hoc multo magis." Simili ratione concluditur etiam majus vel minus: ut Cic. pro Quint. "Etfi vadimonium deferuiffet, non debuiffes tamen ad extrema jura defcendere :" at non defe ruit; multò minus ergo debuisti, vel multò magis non debuisti. "Concludendi modus," ut fupradiximus, "hic idem est quando propofitio eft relata temporis." 66 Ut, cùm Paris nonem deferet, Xanthus recurrit ; Paris Enonem deferet; Xanthus ergo recurrit." Sed tamen relata temporis ut et reliqua axiomata compofita, id quod fupra monuimus, ad fyllogifmum fimplicem pertinebunt quoties non tota quæftio in propofitione disponitur: quod quidem femper fit, cùm de certo et definito tempore quæftio eft: ut fi quæratur an hoc tempore fit æstas, hujufmodi erit fyllogifmus: "cùm fol eft in Cancro, æftas eft: at hoc tempore fol eft in Cancro ; ergo hoc tempore æftas eft." CAP. XIV. De Syllogifmo connexo fecundo. "Secundus modus connexi tollit confequens, ut tollat antecedens." Hæc enim vis connexi axiomatis eft, fi confequens non fit, nec effe antecedens. Sic Cicero 4 de Fin.," docent nos," inquit, "dialectici, &c. Si illud, hoc: non autem hoc; igitur ne illud quidem." Sequuntur exempli: "fi ulli rei fapiens affentietur unquam, aliquando etiam opinabitur: nunquam autem opinabitur; nulli igitur rei affentietur." Hic confequens contradictione fpeciali in affumptione tollitur," aliquando, nunquam ;" conclufio etiam antecedenti fpecialiter contradicit; "ulli rei, nulli rei." Eodem fyllogifmo Ovid. 2 de Trift. ftultitiam fuam judicat: "Si faperem doctas odiffem jure forores, At nunc (tanta meo comes eft infania morbo) Propofitio eft, "fi faperem, Mufas odiffem :" cujus profyllogifmus eft ab adjuncta pernicie. Affumptio, at non at nunc faxa memor," odi; quæ à fimili exprimitur, &c., ergo non fapio: cujus conclufionis fententia in parenthefi eft; "tanta meo," &c. Atque in hoc exemplo est contradictio propria. "Hæ duæ fyllogifmi fpecies funt omnium ufitatiffimæ." Non enim ea folùm argumenta quæ in fimplicibus et disjunctis fyllogifmis difponi non poffunt, in connexis facile difponuntur, fed etiam ex iis quæ poffunt aliis formis concludi, multa in his fpeciebus facilius et promptius concluduntur: immo nullum omnino argumentum, quod in fyllogifmum ufum habet, has connexi fpecies refpuit. Præter hos duos connexi fyllogifmi modos nonnulli duos alios adjiciunt; quorum prior tollit antecedens ut tollat confequens, pofterior affumit confequens ut concludat antecedens. In quos modos etfi communis fortè fermo, boni etiam authores nonnunquam incidunt, tamen cum in fyllogifmo non veritas partium fed neceffitas confequentiæ fpectetur, tenendum eft, vitiofos effe eos modos qui ex veris verum juxta et falfum poffunt concludere. Prior ergo hic modus qui tollit antecedens eft prioris legitimi modi paralogifmus, affinis negatæ affumptioni in fecunda fpecie explicati: ut, fi homo eft leo, fentit: non eft leo; ergo non fentit." Et hoc: "fi Dio eft equus, eft animal: at non eft equus; ergo non eft animal. Si orator eft, homo eft: non eft orator; ergo nec homo.' Học fi fic refolvas in fecundam fpeciem explicati, "omnis orator eft homo," fallacia patebit. Immo fine ifta reductionë per fe etiam patet: tollit enim antecedens, quod minus elt, ut tollat confequens, quod majus eft: à minore autem ad majus nulla eft hujufmodi confequentia. Modus pofterior, qui affumit confequens ut concludat antecedens, eft captio pofterioris legitimi modi, affinis paralogifmo ex omnibus affirmatis in prima fpecie explicati; ut, "fi homo eft leo, fentit: at fentit; ergo eit leo.' Utrumque hunc paralogifmum Ariftoteles appellat fallaciam confequentis; quæ toties fit quoties propofitio non et reciproca. Sed eft etiam aliud fophifma fecundi modi, cùm affumptio non tollit contradictione fpeciali; id eft, quando confe quenti vel generali generaliter, vel particulari particulariter contradicit. Generalis contradictionis exemplum eft, "fi omne animal eft irrationale, omnis etiam homo eft irrationalis at nullus homo eft irrationalis: nullum ergo animal eft irrationale." Particularis hoc: " fi homo eft rationalis, aliquod animal est rationale: fed aliquod animal non eft rationale; ergo nec homo." CAP. XV. De Syllogifmo disjuncto primo. *Syllogifmus disjunctus eft fyllogifmus compofitus propofitionis disjunctæ. "Modi duo funt." Sic etiam Cic. in Top. et Stoici apud Laërtium. "Primus tollit unum, et reliquum concludit. “Ut, aut dies eft, aut nox: at dies non eft ; ergo nox eft. Vel, nox non eft; dies ergo eft." Ciceronis pro Cluentio judicium tale eft: "fed cùm effet hæc illi propofita conditio, ut aut juftè pièque accufaret, aut acerbè indignèque moreretur; accufare quoquo modo poffet, quàm illo modo mori maluit." Disjunctio clarior fic erit:aut accufandum aut moriendum: non moriendum; accufandum igitur." In hoc exemplo, ut eft apud Cic., eft partium inverfio, totufque fyllogifmus in axiomate relato confequentiæ involvitur. Propofitio non est absolutè vera, fed ex conditione. Affumptio et conclufio per comparationem minoris ponuntur; ita, ut conclufio præcedat. Sic idem 2 Phil. ratiocinatur: "nunquamne intelliges tibi statuendum effe, utrum illi qui iftam rem gefferunt, homicidæ fint an vindices libertatis? Attende, &c. Nego quicquam effe medium. Confiteor illos nifi liberatores populi Rom. confervatorefque reip. fint, plus quàm ficarios, plus quàm homicidas,plus quàm parricidas effe: fiquidem eft atrocius patriæ parentem,&c. Si parricidæ, cur honoris caufa à te funt et in hoc ordine et apud populum Rom. femper appellati? Cur, &c. Atque hæc acta per te. Non igitur 12 homi |