et Venetos totius, qua late patet, Dalmatiae dominatu exuit: praeterea cum nauali apparatu deftitutum se cerneret, idmodi foederatos fibi opportune adiunxit, qui mari in. terea hoftem lacefferent, atque diftraherent, dum ipfe terra rem totis agebat viribus. Plerisque, faltem grauioribus, difficilioribusque bellis praesens interfuit , atque cum ducibus, tum militibus exemplo suo virtutem inspirauit. Ducum militarium, quibus. cum fere adoleuerat, dotes insigniter habebat perspectas , atque idcirco tales copiis praeficiebat, queis nec scientia militaris, nec fortuna deeilet. Supremi etiam militiae praefecti , fi lentius, fegniusue rem agere videbantur, nulla interpofita mora , copiarum imperio deiiciebantur. luuat rem exemplis illustrare: Stepbanus, Latzkouitfius vir lummo loco natus,

Transfiluaniae Wayuoda, bello Neapoli adminiftrando praefectus propterea, quod copiarum fuarum paucitati diffilus A. 1350. vrbem Neapolitanam Ioannae reginae, eiusdemque marito Ludouico Tarentino occupandam reliquerit, domum magnis füis ingratiis redire, atque fupremum in copias imperium Nicolao Konth de Hederuara transscribere debuit (a). Idem hic Nicolaus Konth, quod A. 1357. paulo diutius, quam calentia 1357 Ludouici regis vota ferrent, in castelli Franci oppugnatione adhaefiffet, imperatoria pri. uatus dignitate, Thomam de Monoszló luc

(a) Chronicon Turotzü part. III. cap. XXI.

14

cefforem habuit (a).

Haec aliaue id genus seueritatis exempla valuere ad virtutem , lolertiamque ducum acuendam. Bello Neapolitano stipendiarii milites Germani feditionem in caftris comniouerant : Ludouicus, ne pesfimi exempli vis vltro ferperet, primipilos ante omnium ora, et oculos concidi imperauit, ceteros autem iuramento prius adftri. ctos, se illico in Germaniam redituros, neque vnquam apud hoftem militaturos fine mora dimisit , atque aegre admodum exorari potuit, vt aliquos ex illis veniam deprecantes in gratiam reciperer., et porro sub signis suis - militare pateretur (6). Quo suorum animos ad ardua quaeque fortiter aggredienda paulo vehementius inflammaret , non vna vice in medios intrepidus irruit hoftes , vitamque praesentislimo exposuit discrimini, quae res apud duces aeque, ac milites de tanti herois falute follicitos grauiflima interdum murmu.

ra concitauit. Sic iure fibi videbantur con-
1350 queri cum A. 1350. Ludouicus imperato

suis allultu , apposita scala, primos inter
Canusii moenia confcendit, aut cum ad A-
uerfanam vrbem, erumpentibus magno im-
petu obfeflis primus omnium pectus oppo-
suit, graui vtrobique vulnere fauciatus (c).
Non dux folummodo , et miles, verum etiam
pugnantium virtutis teftis, et arbiter , nemi-

(a) Ibidem cap. XXVIII.
(1) Ibidein cap. XVIII.
) Ibidem cap. XIX. et XXII.

sem, qui praeclarum aliquod in praelio fa-
cinus ediderat , indonatum abire fiuit: obscu:
Io loco natos eapropter nobilitate , nobiles
autem opibus, et honoribus auxit (a), qua
munificentia id obtinuit Ludouicus, vt miles
vitae prodigus numquam nisi profligato ho-
fie ex acie excederet, videbant nempe lin-
guli, non defutura virtuti suae praemia ,
certi non folam fe recte factorum gloriam,
verum etiam mercedem filiis, posterisque
transcripturos, queis ‘ipfi quoque ad pater-
nae virtutis imitationem accenderentur. Prae.
terea bello Neapolitano, quod Hungaricae
genti multo et aere, et sanguine ftetit, con-
fecto, cum accepiffet', id imprimis cordi ef-
fe regni ordinibus, vt famigeratam illain
Andreae II. bullam auream suo pariter cal.
culo roboraret, Ludouicus ea in re suis gra-
tificaturus, poftquam fingula bullae capita ri.
te examinaffet, vno folum articulo ad com-
munem reipublicae, et fingulorum vtilitatem
correcto, ac nouis insuper XXV. confti-
tutionibus fuperadditis, cerera omnia folen-
ni diplomate die XI. Decembris A. 1351, ro- 1351
borauit (b). Id quod euidenti argumento eft,
nopdum ea aetate reges noftros ad bullae
aureae obferuationem semet coronationis oc-
casione iureiurando obftringere consueuille,
seriusque postea morem hunc fuifle introdu-

1

(a) Ibidem cap. XV. XXII. LI. et in rebus Mariae

reginae cap. I. (b) In codice iuris patrii;

ctum. Atque haec de pluribus Ludouici regis geftis excerpta fufficiant, ex quibus facile quisque arbitrabitur, quam vere scriptorum omnium confenfione magni appellationem fit cousecutus : alioquin

alioquin regnosum, quibus praeera,tamplitudine omnes fuae aetatis per Europam reges superauit. praeter Poloniam enim, et Tartarorum gentem fub iugum miffam, omnibus omnino prouin. ciis , quarum reges Hungariae titulos gerunt, rara felicitate dominatus fuit.

Maria inaugurata, eius mater regina Elisa

betbá regni gubernationem suscipit. Altero a peracto regis funere die, qui XVIL Septembris fuit, optimates fidei Ludouico datae memores, mira animorum confenfione Mariae filiae primogenitae capiti facrum diadema imposuere, non item eius sponso Sigismundo annos XV. nato, factum iftud cum propterea, quod ille in Polonia tum aberat, tum vero potiffimuin Elisabetbae reginae viduae factione, quae, vt erat mulier ambi,

tiofa, et imperandi cupida, et filiam, et generum quam diutiffime a regni gubernatione ex. clusos voluit. Quapropter cum non igno. raret a Ludouico ita fancitum elle, vť sigismundus quamprimum ex ritu ecclefiae Mariam libi matrimonio coniunxisset , illico inauguraretur, atque aequato cum coniuge iure, regni gubernacula capetseret , nuptias etiam tum, cum Sigismundus audito de foceri obitu nuncio , in Hungariam reuolauit, ftudiofe semper diftulit, ne earum praetextu, coronam ille, partemque in gubernando poffet praetendere: vt adeo nuptiae nonnisi biennio poft , atque eo demum tempore , tumultuarie potius, quam pro dignitate celebratae fuerint, cum Elisabetba perturbatis per imprudentiam suam monarchiae rebus , sopiendae feditionis flammae imparem omni. no se esse sensit. Igitur Mariae coronatio. nis opportunitate, quam maxime Nicolai de Gara palatini opera, eo regni ordines adduxit, vt donec filia, et gener ad maturiorem aetatem peruenifsent , libi omnium omnino regnorum adminiftratio crederetur (a). Qua occasione Sigismundo principi non alius, quam regni Hungariae capitanei , et domini titulus publica ordinum constitucione decretus fuit, quo ille ad coronationem vsque nonnisi quin. quennio poft peractam ysus legitur,

(a) Vide prae ceteris literas Sigismundi A. 1387. dic

XVIII. Ianyarii datas in Annal. reg. Hung.ad an. cit.