Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]

ritate telonia erexerint, atque exaggerata admodum tributa a tranfeuntibus exegerint; ad abufum hunc corrigendum, ftatutum, vt originariae priuilegiorum telonii literae coram iudicibus exhiberentur: quae telonia fraude irrepferant, tollerentur: tributum porro cuiusuis loci adiunctis proportionatum ad aequitatem reduceretur (a). Quo priuati metalliferorum fundorum domini ad diligentiorem eorumdem culturam non fine aerarii regii lucro excitarentur, rem metallurgicam certis legibus temperare placuit (b). Seuere vetitum, ne aurum, et argentum quocumque demum praetextu e regno eductum exteris venumdaretur (c), vel ea, queis Hun garia abundabat, puta fal e vicinis prouinciis in regnum inferretur (d). Monetae argenteae valor nonnihil fub Sigismundo immutatus fuit, cum enim fub Ludouico. M. denarii VI. pro groffo vno lato computarentur, Sigismundus idmodi denarios nouos cudere coepit, quorum VII. lato groffo aequiualerent: fublatis poftea variis florenorum generibus, vnicum valere voluit florenum aureum, qui centum denariis nouis redimeretur (e). Vt autem abominandam illam, aureos praefertim abradendi, circumcidendique

(a) Decret. VI. art. XXII. et XXIII, (b) Decret. III. art. XIII.

(c) Decret. II. art. XV. et XXI.

(d) Ibidem art. XX. et Decret. III. art. VIII. (e) Decret. III. art, VII, Decret. VI. art, XII,

confuetudinem eo efficacius profligaret, fingulis in ciuitatibus regios campfores conftituit, apud quos folos liceret, aurum cum argento, aut viciffim argentum cum auro commutare (a). His fere adminiculis, et fubditorum commodo, et aerarii regii rationibus, vt nobis quidem videtur, egregie, vt ea exigebant tempora, profpectum fuit.

S. XXI.

Nonnulla ad rem politicam, et iudiciariam Spectantia.

Occurrunt adhuc aliquae Sigismundi conftitutiones, quas hic minime filentio praeter eundas putauimus. Etfi minime dubitari poffit, olim quoque apud Hungaros in more fuiffe pofitum, vt illi, quibus aliquid mu neris publici commiffum fuit, fuam principi fidem iureiurando obftringerent, fiue tamen mos ille exoleuerit, feu nulla certa, ac determinata iuramenti forma ante eum diem exftiterit, Sigismundus omnium primus lege publica fanxit, vt, quicumque aliquem in regno magiftratum obtinuiffet, in ipfo eius aditu, iuramentum ea forma praeftaret, qua non folum iam ad fidem regi feruandam, verum etiam ad ea, quae dignitati fuae adnexa erant officia, fumma fidelitate, et exa

(a) Decret. II. art, XVIII. et XIX,

ctitudine praeftanda obligaretur: (a) neque enim ille principi, aut reipublicae fidelis dicendus eft, qui ea, quae muneris fui funt, negligere, aut fegnius, quam par eft, exequi non ducit fibi religioni. Quo profanam inter, et facram iurisdictionem concordiam tueretur Sigismundus, plus fimplice vice fanxit, vt omnes caufae feu de iure, feu de confuetudine facrae, coram tribunali facro, ex aduerfo profanae coram feculari iudicio agitarentur, neque iurisdictio vna in alteram inuolaret (b). Illud quoque indulfit praelatis, vt decimas fibi competentes per cenfuras ecclefiafticas poffint exigere (c). Modum poftea ftatutionis peragendae praefcripfit (d). Taxas item tam in locis credibilibus, quam in cancellaria regia feu maiore, feu minore pendendas ftabili lege definiuit (e). Primus denique, quod fciam, Sigismundus liberam colonis migrandi facultatem publica conftitutione conceffit, iis tamen oneribus, quibus domino fuo forte obftricti erant, prius perfolutis, vel potius priftinam eis libertatem, qua fpoliari coeperant, reftituit (ƒ).

(a) Decreti VI. art. 1.

Decreti 1. art. XIV. Decret. III. art. XII.

(e) Decreti IV. art. VI.

(d) Decreti VI. art. VIII. et IX.

(e) Ibidem art. X. XI. et XII.

(f) Decreti III, art, XIV, XV et XVL

S. XXII.

Peculiaria quaedam Sigismundi inftituta. Complura quidem prouidentiae, munificentiaeque fuae monumenta reliquerat Sigismundus, fed quae temporum iniquitas penitus aboleuit: vt primum et ordinum regni fuffragio, et Mariae coniugis voluntate, regnum pleno iure fe adeptum vidit, quo gentem Hungaram infignium ingeniorum diuitem, bonis artibus, et fcientiis excoleret, Ludouici M. foceri fui exemplo rem literariam nouis fubfidiis adiuuare, augereque inftituit. Itaque fcientiarum academiam poft Quinqueecclefienfem, alteram Budae in principe regni vrbe collocauit, vt ipfe cum docentium, tum difcentium non modo arbiter, verum etiam mecaenas effe poffet. Hanc eamdem academiam volente Sigismundo, folitis priui. legiis exornauit Bonifacius IX. perpetuo eius cancellario conftituto, veteris Budae ad SS. Petrum et Paulum apoftolos praepofito (a). Vt bellicae laudis ardorem fuis infpiraret, A. 1408. die XII. Decembris inftituit 1408 ordinem equitum draconis fub SS. Georgii equitis, et Barbarae virginis martyrum titu

(a) Bonifacii IX. pont. breue meminimus nos legif fe olim in MSS. Heuenefianis.

lo, atque patrocinio (a). Multi ex Hungaris in bellicae fortitudinis praemium equitum horum fyllabo fuere infcripti, quorum ipofteri hodiedum eius ordinis fignum draconem fcuti gentilitii limbo complexum oftentant quo in numero locum fpeciatim habet illuftrif fima domus Balaflia. Inter fuperbiffima, eademque plurima aedificia, illud imprimis Sigismundi magnificentiam commendabat, quod Budenfi in arce pofuit, nouum palatium, Romanam referens antiquitatem (b), murum praeterea arci circumduxit, ambulacrisque in fpeculariae porticus fpeciem exornauit amoeniffimis, quorum noftra adhuc aetate exftabant veftigia, fed coeptum opus mors abrupit, vti et pontem lapideum, qui Peftienfem ripam cum Budenfi coniungeret; (c) ceteram quoque Hungariam copiofis, et elegantibus ciuitatibus exornauit, quae vt numero incolarum, opibusque crefcerent, eas moenibus pro eius aetatis more aduerfus vim omnem circumuallauit, ampliffimisque ad vtilitatem publicam priuilegiis conftabiliuit, florebant hae fubinde commenfuratis cuiuis plagae ar

(a) Apographum diplomatis huius nobiscum communicauit doctiffimus vir Stephanus Kaprinai, cum de aliis difciplinis, tum vero de Hiftoria patria optime fane meritus.

(b) Fatetur id teftis oculatus Windeckius cap. LXX. et Ambrofius Camaldulenfis apud Aeneam Syluium epift. 353.

() Antonius Bonfinius decadis III. lib. III,

« PreviousContinue »