Duram hanc, et liberrimae gentis iuribus iniuriam Clementis V. agendi rationem, etfi plerique ex Hungaris tacite faltem deteftarentur, multi tamen tam diuturnis patriae calamitatibus fracti, cum vna clare perfpicerent, non fibi tantas adeffe vires, vt Carolum Robertum potioris iam regni partis dominum poffent abigere, pedetentim ad eum tranfiere, alii contra ab Ottone quidem defecerant, at induci non poterant, vt intrufum fibi aliunde regem admitte rent: quapropter electionis libertatem extremis viribus tuituri, magnas regni Hungarici ditiones, vnde potiffimum regii prouentus colligi folebant, in fuam redegere poteftatem, Hoc in numero fuit Matthaeus Trentfinienfis, Petri comitis de Trentfin filius, qui totam fuperiorem Hungariam cum montanis oppidis inde a Calfouia Comaromium vfque occupa, uerat, arcesque omnes praefertim regias valido militum fuorum praefidio communitas tenebat: praeterea exemplo, et autoritate fua prohibuit, ne earum ditionum nobiles, ac ecclefiaftici ad Carolum Robertum aperte deficerent. Alter erat Ladislaus Wayuoda Tranfiluanus: is diffidia, factionesque, qui bus Hungaria miferum in modum conflictabatur, pertaefus, arrepta in Tranffiluanis partibus tyrannide, penitus fe fe ab Hungaria feparauerat. Sic illi anarchiam in regnum induci, quam pontificum Romanorum in dan, do Hungaris rege autoritatem agnofcere maluere. His machinis res, fpesque fuas omnes profterni fentiens Otto, confilium fat

prudens, at quod optato effectu caruit, arripuit. Quo Ladislaum Tranfiluaniae Wayuodam fibi arctius obftringeret, per legatos prius filiam illius in coniugium expetiit, tum vero negotium eo celerius perfecturus, ipfe A. 1307. eodem profectus fuit. Ladislaus 1307 Wayuoda feu quia Ottonis penitius iam fibi cogniti indolem, moresue auerfaretur, feu quod ab arrepto femel Tranffiluaniae dominatu nollet decedere; inuifum fibi generum facro diademate, ceterisque regiis infignibus fpoliatum in carceres coniecit, (a) vbi postquam longiore tempore gemuiffet infelix, opera cuiusdam Emerici de Serény id demum a Wayuoda impetrauit, vt fibi in Bauariam liceret reuerti. Hunc in modum Otto e car cere Tranffiluanico exemtus, recta domum tetendit, ac licet numquam deinceps Hungariae caufa Carolo Roberto moleftus fuerit, titulo nihilominus regis Hungariae ad obitum vfque vfus A.1312. deceffit,

1312

(4) Chronicon Turotzii cap. LXXXVII.

Hungari liberis fuffragiis Carolum Robertum regem eligunt.

Alter iam regno exactus fuit aemulus, quin tamen Carolus Robertus optatam regni, tot machinis, curisque quaefiti, poffeffionem adire potuerit, non alia profecto de caufa, quam quod Hungarorum praecipui poft exftinctam in Andrea III. virilem Arpadi ftir. pem, priftinum eligendi fummi imperantis ius ad libera gentis vniuerfae fuffragia deuo. lutum effe pro certo tenuerint, atque ideo nullo pacto pati voluerint, vt fibi ab extero quocumque demum principe rex imponeretur, et quamuis pontifices Romani non vna vice Hungaris perfuadere conati fint, exftare in tabulario ecclefiae Romanae monumenta, quibus regnum Hungariae, regisque nominationem ad fedis apoftolicae ius per D. Stephanum translata fuille euidenter probari poffit, Hungari tamen id agnofcerc detrectabant, quod in poteftate D. Stephani pofitum fuiffe negarent, vt gentem liberam temporali alterius dominio, iurisdictionique

fubiiceret. Quamquam non defuere ex primoribus, qui partim Mariae Neapolitanae largitionibus corrupti, partim fummarum di gnitatum, et ampliffimorum latifundiorum fibi a Carolo promifforum fpe illecti, hanc gentis Hungaricae libertatem priuatis vtilitatibus fuis pofthabendam putauere. Ordo ecclefiafticus multas, easque grauiffimas interregni tempore perpeffus iniurias, et bo norum direptiones, nil aeque in votis ha buit, ac vt Carolo, vnico iam ex aemulis fuperftite, in folio collocato, communes et ecclefiae et regni calamitates definerent: feruentibus quippe domi factionibus, pars altera in alteram mutuis caedibus, atque rapinis impune defaeuiebat, vt plerique tot iam malorum faturi vel inuiti tempori cedendum putarent, ac optatam pacem fufpirarent. Sic perturbatis domi rebus, venit A. 1308. in Hungariam miffus a Clemente V. pa- 1308 pa cum fuprema legati poteftate F. Gentilis S. R. E. cardinalis hic vbi Budenfi in regia cum Carolo Roberto confediffet, per inftituta cum ordinis vtriusque primoribus colloquia facile intellexit, oleum fe, et operam perditurum, fi in tanta animorum ad tuendam electionis libertatem obftinatione, fummo iure pro Carolo agere, aduerfantemque illi numero, et viribus pollentem primorum factionem, ecclefiafticarum poenarum comminatione ad obfequium cogere, in animum induceret: omnium mens vna fuit, nullam aliam communibus diffidiis finem imponendi fupereffe viam, quam fi id impetraretur, vt

T

omnes regni ordines ad habenda comitia in vnum conuenirent, communibusque fuffragiis Carolum regem ipfi eligerent: hoc enim femel obtento, neminem deinceps fore, qui legitime electo principi fidelitatem, atque obedientiam detrectaret. Sapiens id confilium poftquam probatum fuit, omnes, et fin guli factionis vtriusque regni ordines, data fide publica pro noui regis electione in campis Rakofienfibus celebranda, ad diem 1308 XVIII. Nouembris eiusdem A. 1398. euocati funt, vt illic citra vis, doli, aut fraudis metum, vota fua libere depromerent. Haec ipfa liberae electionis per comitia peragen dae fpecies incredibilem Hungarorum partis vtriusque numerum ad conftitutum diem, et locum exciuit. Ipfi adeo factionis Carolo ad eum diem aduerfantis principes: Ladislaus Wayuoda Tranffiluanus, et Matthaeus Trengtfinienfis fuos eo nuncios cum plena agendi poteftate mifere. Legatus pontificius confpecta ex oppofita arce Budenfi Hungarorum per campos Rakofienfes diffuforum frequentia, mirifice delectatus, poftquam vna de finceris omnium ad concordiam ftudiis edoctus fuit, fuperato: Danubio, in Caroli Roberti comitatu deftinatum comitiis locum fubiit. Hic ille adolefcentem principem vultu, habituque corporis non indecorum, vt omnibus effet confpicuus, fublimiore in fuggeftu colloca uit, ftipantibus latera hinc epifcopis, inde regni baronibus: tum vero fermonem de diuturnis regni diffidiis, et calamitatibus, ac de regis conftituendi neceffitate exorfus, o