„ terasque ecclesias in ditione fibi credits conftitutas, et earum episcopos, et prae. latos cum omnibus illis legitime subiectis, ,, et ex Deo fibi creditis fecundum Deum commendare, id eft gubernare, honorare, s, et defendere. Papam Romanum , et lega tos ipfius ecclesiae Romanae non impugna„ re, fed potius defendere, eiusque eccle fiae Romanae iura non laedere , nec terras ad ipfam pertinentes, vel ftatuta , feu or dinamenta ipfius in eisdem terris fcienter „ violare, regnum fibi commiffum , et iura „ regalia non minuere, nec alienare, sed potius augere, et male alienata hactenus fecundum datam fibi gratiam , ad ius priftinum reuocare. Nobiles regni fui Hun gariae in approbato, et antiquo iure fer„ uare, atque a tyrannorum oppressione eri. » pere. Legitimo coniugio tantum vti, et : „ contentum effe, dicente fcriptura relin » quer vir patrem , et matrem fuam, et ad haerebit vxori fuae, et erunt duo in car„, ne vna, et quod Deus coniunxit , hono non separet (a). Populo Dei fibi ex Dei prouidentia commendato prodeffe, et non obefle, et neminem ex eis fine iufti iudi. cii examinatione condemnare, et de terra (a) Caput hoc argumento eft, Carolum regem male id temporis audisse apud Hungaros, id certum, fuille illi filiuin nothum Coloniannúm nomine quem fubinde A. 1338. ad laurinensem episcopa. tum promouit. delére, delectatus Pfalmiftae voce dicen tis : beati, qui custodiunt iudicium, et fan ciunt iuftitiam in omni tempore: promice „tens, fpondens , atque pollicens coram „ Deo, beata, et gloriosa femper virgine Dei Genitrice Maria , beato Adalberto ,, martyre, atque pontifice, et omnibus fan. „ ctis , praelatis, baronibus, nobilibus, re. ligiofis , et aliis fupradiccis, omnia praedicta, et fingula firmiter , et inuiolabili. ter obferuare, in quantum diuino fultus adiutorio fuerit fecundum fcire fuum, et poffe,, (a). Haec erat forma iuramenci a Carolo rege eo die puncupati, de cuius ob. feruatione procuranda omnes, et finguli praelati, barones, et nobiles cautionem iureiu. tando roboratam dedere, atque vna confue. tum fidelitatis facramentan nouo regi prae. ftitere. De his omnibus cum vtrinque actis folenne instrumentum confectum , ac non modo notarii publici, verum etiam legati pontificii manu, et sigillo confirmatum fuit (b) Sanctiones quaedam in fauorem noui regis , et pro clero Hungarico perlatae: Peracta inauguratione , legatus pontificius paulo diutius praelatos , regnique primores (s) Vide histor. episcop. Quinqueecclesiensis Tom, II. pag. 297. 36 1 CAROL Y § I. Budae detinuit, vt perturbatum monarchiae Hungaricae ftatum communibus consiliis ad priftinum ordinem reuocaret, regisque ad id tempus egentissimi securitati, maieftatique prospiceret. Ante omnia itaque , praeter in fidelitatis perpetuae notam , fententia excom1309 municationis, et interdicti die XIII. Iulii e.a. pronunciata fuit in eos primum, qui bona Porrexic pofte? curas suas legatus pontificius in commodum hierarchiae Hungaricae, in qua quidem virtu. tem , et disciplinam ecclefiafticam tunc vi. guille id argumento effe poteft, quod nullas prorsus nouas leges, et decreta tuin condica fuiffe conftet. Vnum folummodo in concilio, Budae id temporis celebrato, actum fuille reperitur. Memineramus fuo loco Bonifacium VII. Papam capitulis Hungaricis (a) In conciliis Hang. Tom. I. pag. 148. et seq. praelatos sibi eligendi potestatem ademisse, ac ad fedis apoftolicae arbitrium ecclesiarum Hungariae prouisionem attraxisse , quo fic praelatos regni ad Caroli Roberti partes tra. duceret. Har igitur occafione legatus pon. tifici's Itilis feu fponte fua, feu cleri Hungarici rogatu, priftinum antiftites eligendi ius capitulis Hungariae faluum, et in. tegrum effe voluit , atque vna electionis cao nonicae modum, et literarum per eam oce casionem conficiendarum formulas praefcriplit(a). Id vsum fortasse clero Hungariae paulo molestius decidere poterat , quod cum antea metropolitae noftri fuffraganeos fuos a capitulis legitime electos, sibique praesentatos confirmandi, et confecrandi autoritate fuillent instructi (6), legatus pontificius hanc eis poteftatem ademerit,'atque decre. uerit, vt non folum eligencis capituli oratores , verum etiam electus ipfe confirmatio. bis impetrandae causa ad papam Romanum proficiscerentur, nifi forte tum praesens in Hungaria adellet" legatus fedis apostolicae a) Ibidem. (6) Cerruin id est vel ex Honorii III, literis A. 1 222. ad Vgolinum Colocensem archiepiscopum datis 2. qui Raynaldum praeposituin Varadiensein ad Tranco filuanain sedem a canonicis electuin, ea Colum de causa inconsulta fede a postolica confirmare noluerat, quod in altero oculoru:n mnacula quadam notatas fuerit. Apud cl. Katona histor, criticae reg. Hung. Tom, V. pag. 395. confirmandi facultate munitus{a). Peregrinatio haec praelatis Hungaricis eo grauiore lumtu, et certiore ecclefiarum damno {tetit , quanto longius diftabat Auenio, vbi Romani pontifi, ces annis prope LXX. domicilium habuere fufcipi nihilominus iter hoc peceffe fuit, fi guis ecclesiae, ad quam electus fuit, poffels Gonem adire voluit. Quamquam canonicae elecrionis huius iure non admodum diu vti licuit capitulis, quod Romani pontifices pe. derenţim omnium Hungariae ecclesiarum pro-, uifioveni fibi folis releruauerint , (b) quae eciain non poftrema fuit caula, disfidiorum quae Carolo regi cum fede apoftolica intera cellere poftea. Ceterum feuera illa decreta, quae in refractarios, et peculii regii derentores pronunciata meminimus, succeilu mini.. me caruere : cum enim praelati, et ecclesiarum rectores aequiffimis illis mandatis ad. amullim obtemperarent, multos, queis tenerior, erat consciencia anathematis metus, alios infamiae post mortem fubeundae horror ad saviora traduxit consilia : non defuere ta. men potentes quidam, qui nec facris ecclefiae fulminibus terreri poterant, nec ciuiles poenas notae infidelitatis proprias pertimefcebant, confili et militiae robore, et opibus, (a) In conciliis Hung. Tom. I. pag. 153. 1325, lege in Hiftoria episcopatus Quinqueeccles, |