Page images
PDF
EPUB

quibus regem ipfum iis temporum rationibus antecellebant, vt adeo exigua tum eosdem vi, et armis fub iugum mittendi fpes appa

reret.

S. V.

Carolus tertium iam, confueto diademate inauguratur.

Sub idem tempus non leuia in legatum pontificium F. Gentilem exorta fuere per Hungariam murmura: non nobiles folum feruientes, fed barones quoque multi acerbius tulere, facri diadematis fui, quo inde a D. Stephano I. rege, per trecentos, et amplius annos omnes ante Carolum reges inaugurati fuerant, adeo exiguam a legato pontificio, et clero Hungarico habitam fuiffe rationem, vt illud omni religione exuere, profanum pronunciare, aliud autem recens curatum eidem fufficere, ac iisdem plane praerogatiuis inftruere aufi fuerint. Hoc eodem velut fcuto vi refractarii, negabant, fe Carolum, nifi folita corona redimiretur, pro rege fuo agnituros. Haec, et alia his confimilia, cum iactari accepiffet Thomas Strigonienfis archiepifcopus, vt feditioni, quae inde enafci poterat, fontem obftrueret, moleftif. fimum fane, ac periculi plenum iter in Tranffiluaniam fufcepit,ac Ladislaum Wayuodam Tranf filuanum qua precibus, qua promiffis eo demum permouit, vtis non modo facrum diadema cum ceteris regalibus infignibus Thomae manibus refignarit, verum etiam tota cum prouincia

[ocr errors]

legitimi fui principis obfequium fit amplexus. Sacrofancto illo pignore domum reuecto, etfi Carolus coronationem fuperioris anni pro legitima, et fufficiente haberet, tamen vt, quemadmodum ipfe loquitur, opinioni gentis Hungaricae fatisfieret, et vt fcandalum de medio vulgi tolleretur, eamdem repeti voluit. 1310 Itaque adulta aeftate A. 1310, rurfum regni ordines ad generalia regni comitia in campo Rakofienfi conuenere; hic prior legatus pontificius verba fecit, quibus fingulos fidei. toties iam nouo regi obligatae admonuit: hunc excepit F. Auguftinus Gazottus ex ordine S. Dominici ad Zagrabienfem ecclefiam aliquot abhinc annis promotus, et cum a doctrina, et virtute, tum vero ab eloquentiae vi maguum nomen confecutus, Soluta concione praelati, barones, atque nobiles fuperato Danubio, recta Albamregiam tetendere, vbi 1310 demum Carolus die XXVII. Augufti eodem anno veteri diademate, quinque fupra viginti regum inaugutatione confecrato, folitis riti bus ad amuffim obferuatis, per Thomam Strigonienfem coronatus, fpe certa omnes reftituendae poftliminio quietis, et fecuritatis domefticae compleuit (a).

(a) Hoc ex diplomate Caroli, Thomae Strigonienfi
A. 1315. dato, quod vide in hiftor. epifcop.
Quinquéecclef. Tom. II. pag. 315. Item Chronici
Turotziani cap. LXXXIX.

S. VI.

Refractarios in Hungaria compefcit, fed Dalmatiam amittit.

Coronationi huic omni prorfus ex parte legitimae vnicus iam obftitit Matthaeus Trenfinienfis, qui vt fe in facrilega cum regalium, tum ecclefiafticis ereptorum bonorum, poffeffione porro tueretur, numerofas alebat, copias, mandatisque regiis arma, oppofuit, vnde cruentum domi bellum enatum fuit 31 fauit quidem caufae aequitati caelum; Mat thaeus enim die XV. Iunii A. 1312. aperto 1312 marte, prope vicum Rozgony, cum rege fuo congredi aufus, poft multam vtrinque caedem victus, multas ditiones amifit (a), ferociam nihilominus non depofuit, quin. potius et viribus, et arcium, quas magno. numero tenebat, firmitati confifus, porro etiam infamibus latrociniis, et caedibus vi ciniam omnem laceffebat, Carolo rege non fatis adhuc ad potentiffimum hominem penitus edomandum a militia inftructo. Cum omnes regi fideles, tum vero maxime praelati Hungariae, ac inter hos nominatim F. Ioannes Nitrienfis epifcopus barbaram efferati hominis crudelitatem, et rapiendi licentiam funt experti. Malo huic, vt ex parte fua obicem ponerent praelati, remotiffimo

(4) Chronicon Turotzii cap. XC. Analecta Scepu fii facri, et profani Tom. I. pag. 121. et 199,

[ocr errors]

ac idcirco a Matthaei Trentfinienfis vi tutif1318 fimo in loco, Colocenfi in ciuitate A. 1318. conuenere, atque ibidem folenni iuramente fe fe obftrinxere ad res fuas communibus femper viribus, ac non fpiritualibus folum verum etiam temporalibus armis aduerfus iniquos raptores defendendas (a). Mifera profecto monarchiae conditio, in qua principi vires defunt, ad fubditos aduerfus vim, et oppreffionem tuendos. Eodem prorfus auno die II. Martii praefentibus fex epifcopis, in D. Petri bafilica Colocenfi, promulga ta fuit fententia excommunicationis in Mattbaeum Frentfinienfem, ac eiusdem fequaces (b). Ex quo tempore Matthaei res inclinare coeperunt, quod multi ex clientibus et neceffariis confcientiae ftimulis compuncti,. a nefario homine pedetentim fecefferint: ipfe quoque contracto lethali morbo, corpore toto in putredinem abeunte confumtus, anno 1319 infequente 1319. interiit, patriamque diurur.

[ocr errors]
[ocr errors]

(a) Aderant illic Thomas Strigon. archiepifcopus
Ioannes Nitrienfis, Martinus Agrienfis, Stephanus
Vefprinienfis, Nicolaus Lauridenfis Ladislaus
Quinqueecclefienfis. Tum vero F. Ladislaus Co-
locenfis archiepifcopus aulae regiae cancellarius, F.
Auguftinus Zagrabienfis, Benedictus Tfanadienfis,:
F. Benedictus Tranffiluanus. Georgius de Kiw
et S Irenei, feu Sirmienfis, F. Petrus Bolnenfis,
et Juanka Varadinenfis epi copi. Vide hiftor.
pifcop. Quinqueecclef. Tom II pag. 320.
(b) Tenemus apographum excommunicationis huius
a cl. viro Carolo Wagner nobifcum communica-

tum.

nis calamitatibus penitus liberauit (a). Sic dum Hungari ad legitimi principis fui obedientiam poftliminio redeunt, mira rerum humanarum viciffitudine euenit, vt Dalmatini, qui viuente adhuc Andrea III. rege, primi Carolum Robertum finu fuo exceperant, pluribusque annis fumma conftantia fouerant, commutata repente voluntate, prini ab eiusdem obfequio femet fubduxerint. Venetorum clientelam, focietatemque amplexi(b). Diuturno nempe interregni tempore,i cum Carolus titulo folum, non item poteftate rex effet, atque banorum, dynaftarum arque vrbium Dalmatiae gratiam contra aduertantes fibi Hungaros aucuparetur, hi puero regi dominari, cuncta pro libidine age re, bona, prouentusque S. coronae in prinatas fuas vtilitates conuertere, iura denique regalia diripere affueti, minime nunc e re fua fore, exiftimabant, illius pleno iam jure Hungariae regno pociti iugo fe fubmit-: tere, a quo iura regum ad priftinum ftatum: reuocanda, fe repetundarum poftulandos, cupiditates denique, et potentiam coercendam, ignorare nec poterant, nec debebant. Itaque Carolus eos ipfos, quos ab Andreae III. regis fide largitionibus, atque promiffis abftraxerat fibi quoque periuros, et infideles experiri debuit. Iactura Dalmatiae eo ex capite Carolo toleranda fuit, quod ad iura fua

[ocr errors]

(a) Cl ronicon eap. XCI.

(4) Lucius de re gn. Dalmat; et Croat. lib. IV.

« PreviousContinue »