Page images
PDF
EPUB

us, vna cum collega fuo Dombaio fine mora cuftodiae dati funt: Sigismundus peculatum vltro confeffus, quater centenis aureorum millibus iacturam reparare iuffus fuit; Dombaius autem, quod, grauiorum adhuc furtorum reus, illato damno farciendo impar eflet, Temefuarini in perpetuos carceres coniectus fuit. Hoc vmco feueritatis in aerarii depraedatores actu plurium hebdomadarum iurgiis, et contentionibus impetrato, nobiles aere omni exhaufto primi e comitiis domum difceffere, quibus abfentibus; cum nil pro reipublicae falute vtiliter amplius conftitui poffet; rex conuentu in annum fequentem indicto, praelatos, et magnates domum remifit (a). Ceterum cum nobilium, quas retulimus, querelis, ob quorumdam ; qui omnium maxime rei fuerant, potentiam numquam deinceps fatisfactum fuerit, difcor. dia magnatum inter, et equeftrem ordinem exorta, nouis in dies fomentis creuit adeo; vt exulceratis vtrinque animis, alter alteri conftanter deinceps aduerfaretur: cumque equeftris nobilitas fola legum in fauorem fuum latarum aequitate, et fanctimonia; magnates autem vi, et armis partes fuas tueren

(a) Lege Bonfinium decadis V. lib. V. Vladislai decret. III. exordium §. V. et fequent. ac eius decreti complures articulos, qui ad tollenda, quae narrauimus, mala funt perlati, Huc etiam facit Petri de Varda epiftola XCIX. pag. 188,

[ocr errors]

tur, illam horum potentiae fuccumbere ne ceffe fuit: fed neque mutua duos inter hos ordines odia prius defiere, quam poftquam vtriusque flos ad Mohatfium occubuit.

S. VIII.

Celebris edicti Rakofienfis occafio.

Ex cleri cum fecularibus, nobilium cum magnatibus, quae fumma fide retulimus, dif cordiis pronum eft de malorum, quae rem publicam poftea corripuerant, atrocitate, et multitudine arbitrari. Cum enim imbecillo regi non tantum effet fiue animi, fiue virium, vt fanctiffimarum legum, mandatorumque fuorum obferuantiam procuraret, ac per poenarum feueritatem coercita potentiorum audacia, debiliores aduerfum vim, et oppref fionem tueretur: rupto quafi aggere, quid. uis impune agendi licentia nobiliffimam cetera gentem inuafit, vt iam vicinus vicinum tamquam hoftem metueret, nemoque fere fa cultatibus, rebusque fuis beate, fecureque vteretur. Nam et illa iam inualuerat per niciofa fane toti regno confuetudo, vt illi, qui comitis parochiani honorem obtinuerant, confuetam iuramenti formulam nuncupare de trectarint, qua fe regi fuo fideles fore, cun ctis item pauperibus aeque, ac diuitibus citra partium ftudium iuftitiam adminiftraturos

fponderent (a). Longum foret mutua fpolia, perpetuasque bonorum, et colonorum rapi nas, quarum omnia omnino Vladislai regis decreta cum dolore meminerunt, hiç recenfere: exemplo fit illud : Laurentius

Bánfi de Thalotz, et Ioannes Kis-Horuati Colocenfibus metropolitis propriam id temporis dynastiam de Zatta, hodie Zotin, eo folum titulo, quod bonis fuis effet vicina, ac idcirco fibi commoda , occupato prius per militem fuum caftello, in fuam ditionem red, egerant, nec repetitis regiis mandatis, no, taeque infidelitatis comminatione induci diu poterant, vt rem inique ablatam legitimo domino Petro de Varda archiepifcopo Colo, cenfi reftituerent (b). Quapropter cum ex confimilibus caufis communis perturbatio, calamitatesque crefcerent, vt plurimos in deprauata adeo republica fub impotente rege viuere taederet, non mirum eft, multas vrbes, prouincias, et feudatarios a facrae coronae obedientia difceffiffe. Vt nihil de ali quot Dalmatiae infulis, et ciuitatibus mari, timis fatali eo monarchiae Hungaricae tem, pore, ad Venetorum focietatem deficientibus commemoremus, Bogdanus, Moldauiae Wayuoda cum ob domeftica Hungarorum diffidia, et ob proftratam Vladislai regis autoritatem, nullam auxiliorum contra Turcas

(a) Decreti V. art. H.

(b) Vide Petri de Varda epiftolas IV. CIV, CVI

CXIII.

fpem in Hungaria cerneret, miffo coronae Hungaricae nuncio, in Alberti Poloniae regis, generofi, bellicofique principis clien telam conceffit. Silefiae, Lufatiae, Morauiaeque dynaftae, ac nobiles, rem Hungaricam ob peffimam adminiftrationem, ad anarchiam declinare videntes, penitus fe fe ab Hungarica gubernatione fepararunt, negotiaque fua, inconfultis Hungariae primoribus, feorfim cum rege tractare, tranfigereque coepere. Haec aliaque cum Hungari dolenter ferrent, culpam autem omnem non in fe, fed in ignaui regis negligentia latere exiftimarent, generalem regni reformationem fufcipiendam putauere, quam tamen praepoftero plane confilio, non ab aliis tot malorum reis, verum a capite fuo Vladislao funt exorfi. Erat tum regni Hungariae palatinus Emericus de Perény perpetuus comes Abauiuarienfis, Petro Geréb de Vingarth haud 1504 ita pridem demortuo A. 1504. vnanimi totius gentis fuffragatione electus is vt conceptɛe de fe exfpectationi faceret fatis, generalia re gni comitia in campo Rakofienfi habenda ad 1505 diem XXIX. Septembris A. 1505. indixit: quo cum incredibilis omnium ordinum frequentia confluxiffet, poft dierum aliquot de curandis reipublicae calamitatibus confultationes, placuit communi comitiorum nomine, legatos ad regem mittere, qui longam morborum, queis patria laborabat, feriem coram exponerent, remediumque ab eodem poftularent Haec inter autem, quod poftremum tum effe poterat, illud praecipuum fuit, vt

Silefiam, Lufatiam, et Morauiam ad S. coronae Hungaricae ius pertinere, principes au tem, et dynaftas bona illic poffidentes, non Bohemiae, fed Hungariae feudatarios effe publico inftrumento declararet, iuberet poft. ea non folum tributa in eis prouinciis col ligi folita regio Hungarico aerario inferri, verum etiam earum ordines omnes ciuilibus in rebus ab Hungaricis tribunalibus depende re: tum vero illud fecundum fuit, vt Bogdanum Moldauiae Wayuodam ad Albertum Poloniae regem deferendum, feruandamque Hungaris fidelitatem, ac obedientiam adige. ret: Vladislaus cunctis querimoniis ex or dine magna cum animi moderatione auditis,cui, quamquam pufillanimi, publica reipublicae ma la, eorumdemque autores, et caufae omnes optime fuere perfpectae, quod regia autoritate, maieftateque fua penitus iam oppreffa, nil ab fe remedii adferri poffe videret, deiecto vultu, oculisque humi defixis, oratores nullo dato refponfo ad comitia remifit. Perti nax id regis filentium grauiter admodum ab omnibus acceptum fuit: moxque in eum, velut principem, cui respublica curae non effet, probra, et conuitia propalam iactata funt, adducebantur poftea aurea Mathiae Coruini Hungarica e domo oriundi regis tempo, ra, quo imperante, domitis vicinis principibus omnibus, Hungaria multorum regnorum acceffione in immenfum creuerit, ac ad eum humanae gloriae, atque potentiae apicem afcenderit, vt potentiffimis imperatoribus, et regibus leges daret: nunc autem et

« PreviousContinue »