Page images
PDF
EPUB

netis ineundo impediret : id cum Veneta respublica prope iam bello fuccumbens fagaci. ter obferuaffet, quoniam de auxiliis fibi ab Vladislao rege praeftandis defperabat, id folum orauit, vt ad fpeciem faltem Turcis comminaretur, nifi quamprimum a Venetis bello premendis ceffarent, fe illis opem la turum. Ea Budenfis aulae denunciatio vfque adeo perculit Baiazetbem, vt in medio victoriarum curfu ad pacem cum Venetis in eundam flexerit animum, quam etiam maximis fuis ingratiis A. 1502. pepigit, vnaque 1502 oratores fuos Budam mifit, Vladislaum majorem in modum oraturos, vt priftinas indu cias in feptennium prorogari pateretur (a). En quantum vel fola de Hungarorum virtute, ac viribus opinio tum apud Turcas potuerit, quam re militari ad priftinum florem reuoca ta alere, atque augere Vladislai regis plu, rimum interfuiffet,

§. XVIII.

Veneti fe fe in Dalmatiae dominatu`confta, biliunt.

Leuius illud quidem ferri poterat, quod ladislaus, viribus fuis diffifus, a Turcis bella appetendis alienus femper fuerit, verum il lud vix veniam mereri videtur, quod com,

(a) Ludouicus Tubero commentar, lib. VIII. §. I. Ik

plures Dalmatiam, a Venetorum dominatu vindicatam, ad facrae coronae obfequium reuocandi occafiones prudens, volensque elabi 1500 fiuerit. Cum anno 1500. Veneti per Turcas in arctum redacti, miffo Budam Petro Pafchalico oratore, fuppetias ab Hungaris flagitarent, fagaciores quidam ex Hungaris regem admonuerant, vt auxilia petentibus liberali ter addiceret, ea tamen conditione, fi illa omnia, quae inde a Ludouici I. regis morte ex Dalmatia rapuerant, facrae coronae reftituerent, ni id facerent, Hungaros ad rei publicae interitum cum Turcis focietatem inituros. Id cum reapfe rex legato refponfi loco dediffet, is, cui diuturno bello fractae reipublicae vires optime erant perfpectae, de nonnullis vrbibus maritimis, atque infulis Hungariae reddendis ferio iam deliberare coeperat, at mox metu omni liberatus fuit per Thomam Bakats Strigonienfem archiepifcopum, non modo fummum aulae cancellarium, verum etiam vnicum fere Vladislai regis adminiftrum, ac, quod illi ab Hungaris vitio dabatur, peculiari quodam ftudio Venetis addictum is enim Pafchalicum monuit, vt omni de Dalmatiae vrbibus, ac infulis Hungariae reftituendis deliberatione abrupta, et regem, et regni primores auro oppugnaret, futurum enim certe, vt fuaui hoc hamo capti Hungari ad alia longe tranfirent confilia: Bakatfii monito obfecutus legatus, vbi potentiores regni magna pecuniae vi diftributa ad partes fuas pertraxiffet, regem demum aggreffus, vt pacem obtineret, du

[ocr errors]

rante bello Turcico centum, eo autem ter mipato tricena aureorum millia quotannis ei dem a republica fua pendenda fpopondit, atque exiguo hoc aere, pro tam opulenti regni poffeffione oblato, id effecit, ne Dalmatiae reftituendae vel mentio deinceps fieret. Demum anno 1508. facillima Dalmatiae 1508 recuperandae opportunitas oblata erat per foedus Cameracenfe, inter Iulium II. papam, Maximilianum imperatorem, ac Franciae, et Arragoniae reges in Venetos conclufum: cui cum oratores Hungari, imperatoris hortatu, et autoritate inducti, Conftantiae fubfcripfiffent, Vladislaus fubinde Budae pro tribunali fedens, folenni ritu Venetis, nift Dalmatiam fine mora reftituerent, bellum indixit, verum tum quoque trepidantes iam et partem faltem Dalmatiae reddere parantes oratores Venetos, metu omni abfoluere Budenfes miniftri, quorum fuafu cum rurfus et regi, et regni primoribus aurum per Vene tos obtrufum fuiffet, maximis et caefaris, et pontificis ingratiis Vladislaus aduerfus da tam Cameracenfibus foederatis fidem, a bel lo Venetis, inferendo penitus abftinuit. Sic tum Veneti, Hungaris ipfis in damnum reipublicae confilia praebentibus, per Vladislai regis ignauiam fe fe in Dalmatiae dominio, ac poffeffione conftabiliuerunt, ac modica pecuniae fumma, quae nec dimidii anni redditus e Dalmatia colligi folitos exaequabat, in largitiones profufa, regnum adeo amplum, tot vrbium, infularum, ac portuum diues in perpetuum fui iuris effecerunt. Equidem.

[ocr errors]

Venetis ipfis ridenda videri debuit praepoftera Vladislai regis nundinatio, vt qui pecuniam, qua nihil in humanis magis eft inobile, tam opulenti, vt Dalmatia fuit, regni folo immobili antetulit, minime recogitans, e diligente illius cultura, opportu noue cum exteris commercio pecunias, et opes conftante quodam fluxu potuiffe procurari. At fiquis extremam, qua Vladis Laus longo tempore laborabat, quamque hic nos recoquere pudet, inopiam in mentem reuocet, facile illi principio quidem centum, dein autem triginta mille aureorum fummae per Venetos oblatae cupiditatem condonabit: verum illud toto eo in negotio triftiffimum fuit, quod ex eo die, nullo vnquam tempore ad noftram vfque aetatem, Dalmatiae ex alienis manibus vindicandae oppor tunitas regibus noftris oblata fuerit. Veneti enim nulli deinceps induftriae, labori, ac fumtibus pepercere, quo praecipuam hanc reipublicae fuae ditionem, vnde non belli folum neruus colligi, verum etiam fortium virorum legiones confcribi folent, conftanter fua in poteftate retinerent. Cetera inter exquifitis plane artibus ad plebem Dalmatinam dominio fuo deuinciendam vfi fuere: nam, cum dynaftas, ac nobiles Dalmatinos feniffimo ante S. coronae Hungaricae dominio affuetos vario vectigalium, aliorumue onerum publicorum genere irritatos, res novas moliri, ac ad priftinos dominos, reges Hungariae reditum meditari animaduertiffent Tubditos colonos agrorum, et terrarum, quas

ex dominorum gratia prius coluerant, im 171 munitate donatos, aduerfus eos concitarunt, feditionemque plebis eousque aluerunt, dum plurimi perpetuas cum fubditis lites pertaefi, ac turpem deteftati feruitutem, rebus, bonisque fuis in Dalmatia diuenditis, in Hungariam difcefferunt (a). Alia praeterea paulo ferius arte vfi fuere Veneti; vt enim omnem priuati dynaftarum, ac nobilium Dalmatiae dominii terreftris abolerent memoriam, erecto Venetiis tabulario, cunctas regum Hungariae donationales literas, ac inftrumenta ad ius poffeffionis, aut dominii fpectantia, eodem inferri iuffere, quae fub inde, publica reipublicae autoritate, flammis funt confumta: quo factum, vt nobiliffimorum maiorum pofteri, labente aetate, ad in. fimam plebis conditionem fint redacti, abfque vlla fpe res olim temporum iniquitate amif fas recuperandi..

T

S. XIX.

Vladislai regis obitus, et liberi.

f..

Haec fere egit Vladislaus per annos XXV, menfes V. dies XXIV. demum podagrae cruciatibus confumtus, poft fufcepta prius ritu catholico magna cum pietate vltima morientium facramenta, vitam cum morte commu

(a) Vide Ludouici Tuberonis commentar, lib. VII

« PreviousContinue »