cum ita ferente illius aetatis confuetudine, feculares regni magiftratus, fuo vnius arbi trio, citra ordinum regni fcitum, rex diftri buere non auderet, facras autem dignitates conferendi iure vltro femet, exfpoliaffet, quid mirum eft, vix iam fuiffe quemquam, qui illius gratiam aucuparetur. Quapropter, quo perniciofa haec confuetudo penitus ab. rogaretur, decretum fuit, vt ius patronatus fiue per Vladislaum, fiue per Ludouicum ipfum priuatis conceffum illico tolleretur. atque priftinis regiae maieftatis iuribus poftliminio reftitueretur (a). Denique cum peffi mam reipublicae adminiftrationem inde profi cifci exiftimaffent plerique, quod rex vni alteriue ex adminiftris addictas haberet aures, neque plurium aliorum, e quibus verum edifcere poffet, vteretur confilio, omnium mens vna fuit, vt fenatus regalis olim a D. Stepbano monarchiae conditore inftitutus, qui Vladislao imperante, quod plerique e potentioribus dynaftis eidem affiftere dediguabantur, fere defierat, poftliminio pristi no fuo muneri, et autoritati reftitueretur. Senatus huius officia et plurima erant, et grauiffima: ad eum pertinuit, ea omnia, quae feu in cancellaria, feu in camera regia age. bantur, ad examen reuocare, prouentuum, et expenfarum regiarum rationes a thefaurariis regiis exigere, dare operam, vt facrae coronae redditus omnes accurate aerario re (4) Decreti Batfienfis art, XV. gio inferantur, regiaeque aulae et receffitati,. et dignitati affatim profpiciatur: finitimae arces bellico apparatu tempeftiue inftruantur, praefectis eorumdem non minus, ac praefidiariis ftipendia ftatis temporibus numerentur: illius fuit viros cum ad facros, tum ad profanos regni magiftratus quam maxime idoneos cum rege promouere, indignos autem gradu fuo deiicere, regi cunctis in rebus ad rempublicam fpectantibus conftanter alliftere, ita vt citra fenatus regii scitum nil ab illo conftitui, definiriue poffet. Ad fupremum hoc aulae dicafterium lecti fuere e clero quaterni: Thomas Bakats cardinalis Strigonienfis, F! Gregorius de Frangepan Colocenfis archiepifcopi : Georgius Szakmári Quinqueecclefienfis, et Franciscus de Varda Tranf filuanienfis epifcopi. E baronibus, et magnatibus regni totidem: comes palatinus, qui tum erat Emericus de Perén, Laurentius dux de Vilak iudex curiae, Wayuoda item Tranf filuaniae Ioannes de Zápolya, ac denique Stephanus Báthori de Etfed comes Temefienfis. E nobilium demum ordine XVI. quorum nomina ad perpetuam pofterorum memoriam funt tranfmiffa: Michael Zob, Ioannes de Pákos, Franciscus Bodó de Gergö, Nicolaus, de Macedonia, Sigismundus Pogány, Nicolaus de Pernelz, Paulus de Arthand, Nicolaus Klefán, Michael Kenderefi de Gyal, Ioannes de Faifz, Blafius Cháni, Nicolaus Thurotzi, Lucas Kutafi, Georgius Derentsény, Stepba nus Amade, et Georgius de Sythke (a). Ex his omnibus dimidiam partem Budae conftan ter degere, regique praefto effe oportuit, quo fic ceteris aliquantum a publicis labo ribus respirandi, ac cum alia priuata negotia curandi, tum vero rei fuae familiari profpi ciendi praeberetur opportunitas. Praeter hos comitiorum voluntate nominatos, fena. tus, fiue confilii regii affeffores, infuper vi ce - palatinus, vice-iudex curiae, et magistri protonotarii vi muneris, quod gerebant, i bidem cum reliquis confiliariis adeffe iuffi funt (b). Haec fere in Batfienfibus comitiis perlata, codici iuris patrii inferuit Mossotzi us, etfi his multo plura alia, quae iis temporibus non mediocrem affunderent lucem, conftituta fuiffe certum fit. Quamquam fi vel haec fola in effectum deducere placuiffet, numquam Ludouicus ad Mohatfium interiif fet, Ibidem art. XXXIX. S. IV. Lugubris reipublicae Hungaricae deprauatio. Emerico de Perén regni Hungariae palatino : (a) Abrahamus Cebanius Scepufienfis comitatus notarius recte annum, et diem mortis Emerici de Perén palatini confignauit apud cl. Wagner in Analectis Scepufii facri, et profani parte II. pag. 135. nota 9). numerisque clientelis fubnixi potentiam vererentur, qua fi ille in palatini munere vteretur, nemo effet, qui ei auderet refiftere: qua etiam de caufa Ludouici animum a Zápolya alienatum Báthorio conciliare funt conati. Id cum Zápolyae fuboluiffet, Báthori um iuratae fidei, quam Temefuarini a cruciatorum oppugnatione liberatus, fibi olim de nullo regni magiftratu inuito fe ambiendo de derat, amice admonuit, cui Báthorius refpondit, fe promiffis fuis etiamnum ftare, neque palatinatum prenfare, at, fi fibi vltro per ordines regni offerretur, minime adeo ignauum fore, vt eumdem amici caufa deprecaretur; quo e refponfo cum clare intelligeret Zápolya, Báthorium nil neglecturum, quo voti damnaretur, nobilitatis Pefti congregatae ftudia, et voluntates eo diligentius aucupari coepit, ac reapfe non alia nobilium, quam Zápolyam palatinum proclamantium, vox ibidem exaudita fuit: vt adeo rex cum praelatis, et baronibus feditionem, et vim extimefcentes, nollent Buda Peftinum ad comitia decedere: vrgerentque, vt dele. cti, folum ex omni nobilium multitudine viri Budam, vbi potior ordinum regni pars erat, ad palatini electionem comparerent: qua in re cum rex, praelati, barones, magnates, ac ipfum adeo confilium regium conftantes, et immobiles aliquamdiu perfeueraffent, ceffit demum magnis fuis ingratiis ordo equeftris, atque tum demum potioribus fuffragiis Stephanus de Báthor comitis palatini dignitatem confecutus fuit. Zápolya vbi Báthorianam |