Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]

prima gentis nobilitate legatos ad Caroli caftra mifit, qui orarent, ne fibi culpae omnis, perfidiaeque experti porro vim afferre pergeret, fe bani Seuerinenfis dignitati vltro cedere, folumque Valachiae Wayuodatum, .quem fiduciario ad eum diem iure tenebat fibi relinqui cupere: confueta tributa, xenia, et munera, vt antea femper fecerat, in pofterum quoque annis fingulis regi Hungariae transmiffurum, ac omnia fiduciarii principis officia fumma fide praeftiturum. Quin etiam ne expeditio haec aerario Hungarico damno effet, ad farciendas belli contra fe coepti expenfas, VII, mille argenti marcas illico numeraturum. Ne autem feu Carolus rex, feu eius adminiftri de fincera illius fide poffent dubitare, pollicitus infuper fuit Valachus, fe alterum filiorum fuorum obfidis loco ad aulam miffurum, vt illic illuftres inter ephebos regi fuo famularetur. Quodfi autem aequiffimis his conditionibus infuper habitis, bellum continuare placeret, fe vim fibi iniufte illatam vi repulfurum. Haec pacis per Valachum oblatae capita adeo et honefta, et facrae coronae vtilia cum multis aliis militiae ducibus, tum vero Dominicò Zolienfi, et Liptouienfi comiti funt vifa, vt Carolum regem ad eadem citra omnem dubitationem amplectenda omni ftudio permouere fit conatus. Verum fanioris partis confilio vehementer obftitit Thomas Wayuoda, quod Valachiam fpe iam deuoraret, nulloque pacto ferre poffet, vt pace confecta, vota fua in irritum abirent.

Tanto

Nouis igitur criminationibus adeo in Bazadum commouit regis animum, vt fibi ereptus inter minas, et conuitia iuffis faceffere legatis, copias in Valachiae interiora promouerit. At enim nil cum ira recte fieri, damno fuo paucis diebus didicit Carolus, poftquam vias omnes, quibus vltro progrediendum erat, per hoftem magno numero obfeffas, atque defenfas vidit, nec quidquam pecorum, annonae, ac frugum in occupata plaga reperit, quo militis fui quotidianae neceffitati profpiceretur: vt adeo et homines, et iumenta extrema fame laborarent. in difcrimine pofitus Carolus, communicato ante cum ducibus confilio. coactus eft nuncios ad Bazaradum mittere, qui illis, quas paulo prius cum ftomacho reiecerat, conditionibus oblatis, fecurum in Hungariam reditum regi, exercituique mercarentur. Va lachus fimulata fide, pacem, vt petebatur, conceffit, verum illatam legatis fuis ignominiam digerere non valens, vindictaeque cupiditate aeftuans, iniuriam, quam paffus erat, paulo grauiore, foedioreque fcelere vlcifci conftituit. Clam itaque fuos montium, qua Hungaris domum redeundum fuit, fauces occupare iubet, quo fic Carolum regem indagine cinctum, in fuam redigeret poteftatem. Quapropter cum die X. Nouembris e, a. Hungari nil fraudis fufpicati, per alpium, quibus Valachia ab Hungaria fecernitur, fauces regrediuntur, repente iniquiffimo plane ad pugrandum loco, a Valachis omni ex parte irruentibus, circumuentos fe confpicantur: fit

[ocr errors]

caedes atrox, et cruenta, per triduum inte grum continuata, vt pauci admodum facta fibi ferro via, hoftium manus euaferint, quos inter Carolus rex fuit, qui eo die eximiae comitis Defiderii de Hederuara fidei, ac virtuti vitam debuit. Cum enim hic animaduertiffet, regem potiffimum a Valachis perquiri, illius amictum, infignia, et arma indutus, omnium oculos, et tela in fe conuertit, quibus demum poft diuturnam dimicationem, obrutus occubuit: quo in pugnae aeftu Domini. cus Liptouienfis, et Zolienfis comes, eius filius Ladislaus pluresque alii viri fortiffimi fpatium nacti funt, Carolum regem vulgari vefte, et armis gregarii militis contectum, ac idcirco ab hoftibus minime agnitum, e medio telorum imbre educendi. Cecidere ea in clade plurimi e praelatis, et regni baronibus: quos inter permoleftus omnibus accidit cafus Andreae praepofiti Albenfis, aulae vicecancellarii, quod cum eo vna figillum regium fit deperditum, vt adeo, ne quid fraudis enafci poffet, nouum figillum confici, ac eodem omnia Caroli regis priuilegia ad tru tinam reuocata renouari oportuerit. Omnis gaza regia, caftrorum impedimenta, ac tot illuftrium virorum argentum, aurum, atque thefauri vniuerfi Valachis in praedam cellere (a). Cladis fane quam funeftiffimae magnitudinem auxit Valachorum a facrae coronae dominatu defectio; non fine aerarii publici,

(a) Vide haec copiofius in Chronico Tur, cap. XCVII.

et virium Hungariae diminutione: Bazaradus
enim excuffo eo die iugo, in libertatem fe
fe afferuit, nec vllis deinceps tributis, mu-
neribus, aut obfequiis Carolum regem vnquam
percoluit,ad annum vfque 1342. quo Ludouicus 1342
M. folium confcendit,cuius clementiae,iuftiti-
ae, ceterarumque virtutum fama permotus, in
illuftri primorum e Valachis comitatu in Tranf
filvaniam aduenit, illicque tum agenti nouum.
fidelitatis perpetuae facramentum fponte nun-
cupauit. Atque fic iugum, quod a Carolo
rege irritati abiecerant Valachi, fub eius fi-
lio Ludouico M. vltro iterum fubiere (a).
Atque ex his, quae capite hoc narrauimus,
quisque intelliget, tot millium virorum cae-
dem, tamque opulenti, vt Valachia eft,
regni iacturam Thomae Wayuodae, et comi-
tis Dionyfii auaritiae, et ambitioni fuiffe
tribuendam, vt intelligas, quam facile ab
aulae adminiftris, fi priuatis fuis cupiditati-
bus, et non reipublicae caritate ducantur,
credulis principibus imponi, quantaque ma-
ximis etiam imperiis damna poffint procurari.
S. XII.

Moneta Hungarica priftinae probitati restituta.
Praete

raeter plurima alia, per Carolum regem triginta annorum fpatio fapienter conftituta, quibus monarchiam fuam florentiorem reddidit, merito hic commemoranda venit; mo

(4) Ibidem Parte III. cap. III.

[ocr errors]

1241

netae Hungaricae inftauratio. Iam inde a Belae I. regis obitu, turbis Hungariam perfaepe diuexantibus, aut rei monetariae praefectorum fraude, ac auaritia, non parum a priftina probitate fua aes Hungaricum de1222 Hexerat. Malo huic Andreas II. A. 1222. medelam adferre conatus fuit, edita conftitutione, vt denarii Hungarici ad Belae I. denariorum probitatem reuocarentur (a). Poft triftem Hungariae per Tartaros A. 1241. et fequ. vaftationem, Bela IV. vt nouus Hungariae conditor, ita melioris quoque monetae inftaurator fuit. Verum Ladislao IV. Cumano rege, negligenter admodum regnum moderante, vt omnes adminiftrationis partes, ita monetae etiam ratio corrupta, deprauataque fuit. Malum hoc longa deinceps annorum ferie continuatum erat, praefertim poft Andreae III. regis obitum: cum contendentibus de corona, Carolo, Wenceslao, et Ottone, priuatis autem hominibus camerarum regiarum prouentus vfurpantibus, non folum moneta domeftica viliore e metallo cudi coepit, verum etiam immenfa vis aeris externi admodum profligati Hungariam inundauit. Ad foedam hanc monetae corruptionem, et priuato cuiuis ciui damnofam, et faciundo cum exteris gentibus commercio vehementer noxiam, e monarchia fua eliminandam multis curis, et annis incubuit Carolus. Pro

(a) Vide Bullam auream Andreae II. cap. XXIII. in cod. iuris patrii.

« PreviousContinue »