fas fuit, quod eo fe priuilegio infructos effe iactarent, vt folius regiae maieftatis iudicatui fubeffent: (a) quod quidem paucis admodum, ac fere folis liberis, ac perpetuis comitibus olim conceffum fuiffe, leges ipfae indicant (b). Quo iniqui alienorum bonorum detentores in eorumdem poffeffione eo fecu. rius permanerent, ac aduerfus autoritatem publicam tutos fe praeftarent, cum potentioribus aliquot familiis arctiffimum belli, pacis. que foedus inibant, quo interpofita iurisiurandi religione, ad fe, refque fuas contra vim omnem, ipfamque adeo regis maieftatem totis viribus tuendas, mutuo femet ob. ftringebant, quae focietas, confoederatio ap pellata fuit: idmodi confoederationibus cum plena tum effet Hungaria, crefcente priuatorum audacia, et fummi imperantis, et reipublicae autoritatem quafi exanimem iacere, ac impune contemni oportuit (c). Atque hac de caufa cum dynaftarum regni vna confoederatorum potentiam, et vim inermis rex pertimefceret, eorum iam vnice gratiam atque beneuolentiam fibi aucupandam putauit, vt adeo contra, quam publicis regni legibus, et conftitutionibus cautum erat, exclufo equeftri nobilium ordine, cum folis iam magnatibus de republica iniret confilia, quo ille veteribus difcordiis nouum praebuit fo

(a) Decreti A. 1526. art. XXXII.

(b) Mathiae Coruini Decret. VI. art. XXI, (c) Ludouici Decret. anni 1519. art. XLIV.'"

mentum (a). In aulica regis cancellaria pariter multa perperam, et ex cancellariorum potius, quam Ludouici arbitrio agebantur, ac faepius acciderat, vt contra leges, receptasque confuetudines contraria, fecumque pugnantia mandata regis nomine inde expedirentur non fine reipublicae perturbatione (b). Haec cum effet rerum Hungaricarum conditio, tanta plerosque publicae falutis incuria inuaferat, vt nil eorum, quae ad praeftandam regno ab hoftibus fecuritatem faciebant, ageretur. Miles ille tot decretis imperatus, numquam eo, quo oportuit, numero collectus, minus autem tuendis regni finibus admotus fuit, rex ipfe extrema pecuniae inopia laborans, incaffum vrgebatur, vt decefforum regum imitatione banderia regalia erigeret, aerariique fui ftipendiis aleret (c). Fato nempe quodam euenerat, vt numquam ad malorum, quae recenfuimus, radices euellendas manus admouerentur. Si bona prouentusque S. coronae foeneratorum manibus erepti, per fide, integritateque confpicuos viros administrati fuillent, dudum iam aes alienum expungi poterat, tantumque ab aulae neceffitatibus femper reliquum fuiffet, vt non inferiore, quam imperante Mathia Coruino, numero miles ftabilis aleretur: huius deinde adminiculo facile refractarii ad de

(a) Decreti A. 1526. art. XXXI. (b) lbidem art. XXIV.

Decreti A. 1523. art. XVIII:

bitam regi fuo obedientiam praeftandam induci poterant. Ab inueterato hoc inobedientiae crimine cum proximam patriae rui. 1525 nam in Rakofienfibus anni 1526. comitiis boni omnes praefagirent, ampliffimam demum Ludouico poteftatem fecere, folo palatinatu excepto, cunctos baronatus, magiftratus, honoresque publicos ab iis, quos reos fibique refractarios comperiffet, arbitrio fuo aufe rendi, eisdemque alios, quos idoneos cerne. ret, fufficiendi (a). At tum nec otium iam regi fuit, nec animus, fummo hoc iure v tendi, quod Solimannus Turcarum imperator maximis iam paffibus ad opprimendos Hunga ros properabat.

1520

§. V.

Primi belli Turcici occafio.

Selimo Turcarum Sultano die XXI. Septem bris A. 1520. e viuis fublato, in Bizantino imperio fucceffit fatale illud genti Hungaricae flagellum Solimannus II. Is vt ab Hungarorum incurfionibus liber, eo fecurius ad fubiugandos Aegyptios poffet incumbere, mox in aditu imperii oratores Budam mifit, inducias, quas Selimus pater pepigerat,

cum

(4) Decreti Rakofienfis art. I. II. et III.

cum Ludouico prorogaturos, aut fi ita pla <ceret, pacem iisdem conditionibus compofi. turos. Re in fenatu, feu confilio regio Bu dae propofita, plerique e regni primoribus non pacem modo, verum et inducias Soli manno negandas, bellumque nouo Sultano militiaeque, vt rebantur, inexperto inferendum cenfuere: alii, quibus aerarii publici inopia, exiguus, aut potius nullus domi ad bellum apparatus, finitima Turcis praefidia peffime ad defenfionem comparata, ducum denique militaris fcientiae peritorum penuria ante oculos verfabatur, eam pacis opportu nitatem, tamquam ad patriae falutem fumme neceffariam, ambabus vlnis amplectendam, ac interea temporis ferio de apparanda regni defenfione cogitandum effe fuafere: quod ipfum Sigismundus quoque rex Poloniae con fultus a Ludouico maiorem in modum commendauit alii denique miffos a Solimanno nuncios pro exploratoribus potius, quam pro legatis habendos effe contendentes, regi autores erant, vt eosdem cuftodiae daret, dum certiora de Turcarum mente _statuque cognofcerentur; poftrema haec fententia quamquam gentium iuribus quáe lega tos principum a vi et laefione quauis immu. nes effe volunt, aduerfabatur, quod mire. re, praeualuit, atque idcirco Turcarum ora. tores Tatam translati, in carcerem funt coniecti. (a) Solimannus vbi et Hungarorum re

1

fponfa, et fuorum reditum fat diu inutiliter praeftolatus fuiffet, ac demum iniuriam eisdem illatam per occultos nuncios didiciffet, vfque adeo irritatus fuit, vt vires fuas omnes ad edomandos Hungaros conuertere confti. tuerit. Porro, ne Sigismundus rex Poloniae opem Ludouico ferre poffet, Tartaros imperio fuo tributarios eodem plane tempore Poloniam infeftis fignis iuffit inuadere, quo ipfe Hungariam erat aggreffurus. Sic ordinata belli cum Hungaris gerendi ratione, poft. 1521 quam adulto vere anni 1521. copias fuas prope Adrianopolim recenfuiffet, `vicefimis quintis caftris Semendriam peruenit. Hic dierum aliquot quietem exercitui conceffit, vt interea, quis Hungarorum ad fe excipiendum effet apparatus, quae item confilia, eo certius exploraret. Priusquam autem inde caftra promouit, feuero edicto ducibus, militiae praefectis, ac militibus ipfis promul gato praecepit, vt cum Rafciae gentis popu lis, Hungariae fubditis, omni cum beneuolen tia, et humanitate agerent, ab omni iniuria, aut maleficio eisdem inferendo abftine. rent, in folos denique Hungaros abfque mifericordia arma ftringerent: qua arte Soli mannus non aliud intendebat, quam vt po puli huius longe lateque per Hungaricos fi nes diffufi ftudia, fidemque fibi adftringeret, eumque in terrarum, quas ante tenuerat, cultura conferuaret, qui, fi durius fecum agi vidiffet, incenfis, defertisque fedibus fuis turmatim in Hungariae interiora femet recepiffet, dextrasque Hungaris contra commu