S. XII.

Inconfultus pugnandi ardòr.

Haec inter aduenere et a Chriftophora comite Frangepan,et a Ioanne de Zápolya nuncii,figni. ficantes, vtrumque validam, armorumque vfu e gregie exercitatam militum manum fecum tra. here, ac paucos intra dies caftra regia fubitu rum; quorum aduentu auctis in immenfum viri bus, maxima cum fpe victoriae, poffent manus cum hofte conferi, interea autem pugnam ftudiofe declinandam, atque etiam copias, fi ita opus videretur, retrahendas fuadebant, Hoc nuncio exhilaratus rex, vt inconfulto dimicandi ardore aeftuantes, ac tumultuan. tes milites eo facilius in officio contineret, cum conuocatis ad fe regni primoribus de generali capitaneo eisdem interea praeficien do deliberationem habuit. Potioribus fuffra giis lectus fuit Paulus Tomori: qui quidem fat diu, et multis precibus plenam periculi aleam deprecatus, Stephano de Báthor regni palatino fupremum in copias imperium ap prime conuenire contendebat, at quia pala. tinum plerique ei muneri cum laude geren. do minus idoneum fore exiftimabant, ac ipfe quoque virtuti, fortunaeque fuae diffifus, id fubterfugiebat, Tomorius denique belli adminiftrandi prouinciam admittere coactus fuit additus illi collega Georgius de Zápolya, qui non aliter magiftratum affumfit, quam vt, vbi primum feu Wayuoda frater, feu Frangepasadueniret, eodem liceret fibi decedere,

1

Nec mora, noui belliduces partem copiarum ad defignatum vitra Mohatfium caftris locum tranftulere: cumque Solimannum occupato Effekino, Drauum fuperaffe, nec nifi gemino milliari Mohatfino diftare nunciatum effet, tantus pugnandi furor duces, militesque in uafit, vt regem ad promouenda fua caftra, ac ad jueundum quantocyus cum Turcis certamen inconditis plane clamoribus permouere fint conati; rex itaque, ne aut timidus videretur, aut fua vnius imprudentia rem communem peffumdediffe dici aliquando poffet, Brodericum aulae fuae cancellarium ad Tomoriana caftra mifit, qui cum ducibus et regni primoribus ageret, propofitaque. difcriminis, in quo Hungaria verfaretur, atrocitate, ad id confilii eosdem pertrahere fatageret, vt caftris ad tutiorem locum retractis, tamdiu decretorium cum Turcis certamen declinarent, dum, qui propediem aduenturi erant, Ioannes Wayuoda cum Tranf filuanis, Chriftophorus comes de Frangepan, Bohemi item, Moraui, Silefiii, Auftriaci, ac plurimi adhuc ex Hungaris ipfis e remotioribus regni partibus confluerent: quodf his non expectatis pugnaretur, exiguusque ille manipulus cum rege ipfo interiret, Hungariam omnem Solimanno in praedam ceffu ram, citra vllam illius aliquando ex huius manibus eliberandae fpem: fed cum haec, et his fimilia furda aure in caftris accepta effe rex intellexiffet, primorum regni, belliducum, militiaeque praefectorum fenatum apud fe haberi voluit. Hic de fuorum aeque, ac

Turcarum numero propalam interroganti re. gi, Tomorius ipfe vitro confeffus fuit, Chriftianos vicena millia non excedere,. Turcas autem trecenta millia hominum adaequare, ex quibus vt minimum LXX. mille armati, praelioque conferendo idonei poffent cenferi: et tamen in tanta virium, quam rex iure; meritoque oggerebat, inaequalitate, a coeco pugnae quantocyus ineundae impetu nec ipfe, nec alii abduci poterant, non aliam praefiden. tiae fuae caufam adferentes, ac quod vete rano Solimanni milite partim in Belgradi, partim in Rhodi expugnatione amiffo, eius nunc exercitus e folis propemodum tironi. bus conftaret, qui ad primam Hungarorum impreffionem effent fugam arrepturi. Atque haec nullo vnquam colore excufanda Pauli Tomorii belliducis temeritas prioresillius laudes omnes exftinxit (a). Ceterum quia rex fatale hoc dimicandi confilium auerfatus, remerariae fuorum voluntati aliquamdiu obfi. ftebat, eo demum infaniae proceffum fuit, vt miffis ad regem nunciis denunciarint, fe eos, qui pugnae aduerfarentur, hoftium loco habituros, et, nifi rex fine mora ad eorum caftra veniret, omiffo tantifper Soliman so vim, et arma in eosdein conuerfuros: intoleranda haec nonnullorum audacia, quae quibusuis in caftris, vbi et rectus ordo, et

(4) Brodericus in deferiptione cladis Mohatfianae. Brutus biftor. MS. lib. in Annal, reg Hung, Tome V. pag. 110.

difciplina militaris fevere cuftoditur, grauioribus etiam fuppliciis caftigata fuiffet, apud Hungaros, quod belliduces ipfi per fummam imprudentiam cum eis confentirent, neque rex vnquam cum poteftate imperare affueuif fet, non folum impunita manfit, verum et jam id effecit, vt non exfpectato Tranffiluanorum, Dalmatarum, Croatarum, et Bohemorum aduentu, aduerfus fanae mentis lumen, pugna, quae oblata etiam ftudiofe euitari de buerat, decerneretur, fummusque imperans infano fubditorum fuorum furori obtempera re coactus caftra fua cum Tomorianis con junxerit (a).

Paucis , qui cladem antecedebant, diebus tantus erat quotidie ad caftra confluentium numerus, vt iam XXV. armatorum millia cenferentur: quodfi his Toannes de Zápolya, qui fub id tempus Szegedinum cum XL. millibus appulerat, Chriftophorus item de Frangepan XV. Dalmatarum, et Croatarum millia fecum ferens, ac Bohemi denique, qui Albamregalem iam perueniffe nunciabantur, ante pugnam coniungi potuiffent, Chriftianorum

(•) Brodericus loc. cit

1

exercitus vna collectus facile centum millia capitum exaequaffet, quorum et numero, et virtute non modo hoftes fortiter excipi, ve. rum etiam magna cum clade profligari pot.. erant. Verum pugnandi furore in fingula prope momenta crefcente, nullas iam prae. ftolari fuppetias, decretorioque certamine die XXIX. Augufti concurrere placuit. Vt funeftus hic dies D. Ioannis Baptiftae decol. lationi facer illuxit, acies ita funt difpofi tae, vt dextrum cornu Paulus Tomori G. niftrum Georgius de Zápolya moderarentur: rex autem in fecunda acie confifteret; latus eius dextrum Ladislao Zalkano Strigonienft metropolita cuin praelatis; alterum palatino cum longa regni baronum ferie ftipantibus; additi ilii funt cuftodiae caufa mille et am. plius cataphracti equites. Stephanus Verbotzius prae ceteris tum quoque fuafit, vt rex ante pugnam ad tutiorem aliquem locum collocaretur, vt, fi praelium finiftre .caderet, fuga libi tempeftiue confulere, caputque, a cuius falute totius regni falus penderet, difcrimini poffet fubducere (a). Verum nobilitate, nifi rex vbiuis praefens adeffet, militare detrectante, multisque iam de illius praefentia addubitantibus, neceffe fuit, vt Bátborius palatinus per fingulos aciei ordines regem equo vectum circumduceret: quo tempore hic fe caput fuum cuiuis difcrimini obiecturum pollicitus, et cunctos ad fortiter pro Deo, religione, ac

(a) Louius Hiftor, fui temporis lib. XXIII.

1