patria dimicandum appofito fermone cohorta tus, nouum calentibus alioquin animis ardorem infpirauit. Die prope toto in armis, et hoftium exfpectatione exacto, ac fole iam ad occafum inclinante, Solimannus explorato prius diligenter Hungarorum numero, et aciei ftructura, fuos per aduerfi collis latus juffit ad pugnam defcendere, valida copia rum parte, longo circuitu facto, ad caftra in uadenda eodem tempore dimiffa. Ad pri mum hoftis appropinquantis confpectum, re. gis capiti galea impofita fuit; quo temporis momento, futuri mali praefagus, toto vultu impalluit. Signo dein dato, inuocatoque pro recepto apud veteres Hungaros more, facro fancto IESV nomine, viriliter cum hofte concurrit prima acies, pluresque ex hofti. bus, quam e noftris cadunt: interea Turcae, vt ante iam inftructi erant, pedem fenfim referre, noftrisque ad fpeciem victoriam re linquere. Eo, vt putabat, fucceffu animatus rex, e fua egreffus ftatione, cedentibus inftare iuber, tantaque tum edita fuit caedes, vt ab Hungaris, qui in medios fe hoftes penetrauerant, multi iam e Solimanni corporis cuftodibus trucidati fint: at vbi ad locum infidiis deftinatum peruentum fuit, machinae bellicae, quarum tercentas fecum attulerat Solimannus, maiore fragore, quam noftro rum damno folutae, vfque adeo oculos, aures, animosque pugnantium perculerant, vt retrocedere inciperent; poftquam autem nunciatum fuit, caftra caefis cuftodibus per hoftes iam effe direpta, panico quodam terrore

3

correpti, in effufam, qua cuique via patuit, fugam abiere, victoriamque poft vnius, et dimidiae horae certamen, non tamen incruentam, hofti reliquere. Solimannus quod in. fidias verebatur, fuos ad feram vfque noctem in pugnae loco in armis retinuit: quae res aliquot mortalium millibus faluti fuit: periere partim in loco praelii caeli, partim paludibus haufti, partim denique ex fuga intercepti, tria fupra viginti millia. Hos in ter fuere VII. epifcopi: Ladislaus Zalkanus Strigonienfis archiepifcopus, Paulus Tomori Colocenfis, infauftus bellidux, Franciscus de Perény Varadinenfis, Philippus More Quinqueecclefienfis, Blafius Pakfi laurinenfis, Franeiscus Chaholi Tfanadienfis, Georgius de Pa lina Boffnenfis epifcopi. Ex baronibus: Geor gius de Zápolya comes Scepufienfis alter bellidux, Ioannes Drágfi iudex curiae, Franci fcus Ország cubiculariorum, Petrus Korlathkö, et Andreas Trepka ianitorum, Simon Horuát pincernarum regalium magiftri, Thomas Zéchy, Gabriel Perény, Ambrofius Sár kány, Antonius Palótzi, Mathias Chetini, comes de Frangepan, Sigismundus Bánfi, Franciscus Hampó, Ioannes de Battyan, Stephanus Schlik, et nonnulli alii Bohemi, et Moraui. Ex nobilioribus, et potioribus regni; Franciscus Balaffa, Nicolaus Tartzai, Ioannes Pakli, Ioannes Iftuánfi, Emericus Várdai, Michael Podmanitzki, Georgius Orlouchits capitaneus Segnienfis, Stephanus Atzél caftellanus Pofonienfis, Sigismundus Pogány, Ioannes Tarnaly, Ioannes et Stephanus Kál

nai, Nicolaus Forgáts, Petrus Korogi, ac praeterea e potioribus nobilibus facile quin genti. Stephanus de Báthor palatinus, poda gricus licet, cum paucis magnatibus fuga e uafit, tum Stephanus Brodericus Ludouici regis cancellarius, poftea epifcopus Vacienfis, qui cladem hanc diligenti, fidelique calamo defcriptam ad pofterorum memoriam tranfmifit (a).

Tot

§. XIV.

Ludouici regis interitus,

ot illuftrium virorum caedibus cumuli inftar acceffit Ludouici regis interitus, inclinante iam acie, arrepta fuga Quinqueecclefias tendens, prope vicum Tfelye dictum paludem modicam vix duos pedes altam emenfus, dum in praeruptam ripam eluctari nititur, refupinato equo, in limum deturbatus, quod nemo effet, qui auxilium ferret, et equi fe fe eliberare conantis, et armorum pondere oppreffus, miferum in modum fuffocatus periit. Corpus infaufti, fatoque meliore digni principis poft Solimanni ex Hungaria difceffum, Mariae reginae viduae iuffu,

(a) Edidit hanc ad calcem Bonfimii editionis Bafileenfis pag. 757. Ioannes Sambucus Tyrnauienfis Maximiliani II, caefaris, et Hungariae regis hiftoricus.

1

follicite perquifitum, Vdalrico Tzetricio Si lefio aulae familiari indicium faciente, cum plurium aliorum cadaueribus repertum, ac a fordibus ablutum, Albamregiam fubinde fuit deportatum: vbi in aedibus praepofiti tam diu conquieuit (a) dum e. a. pridie corona. tionis Ioannis de Zápolya decenti cum pompa maiorum tumulo inferretur. Hunc bre uis vitae exitum habuit Ludouicus, annos natus XXII. e quibus decennium integrum in folio fpectator potius domefticorum malorum, quam regni moderator exegit. Corrupto iam per Vladislai parentis negligenti. am monarchiae ftatu, poftquam fummi imperantis iura fubditi occupauerant, vbiuis maiore cum fucceffu, et laude, quam apud Hungaros imperaffet: et aetatis imbecillitas, et placida nimium indoles fecit, vt eo animi robore careret, quo ad rem oeconomicam, politicam et militarem corrigendam, vitia tot annorum impunitate ciuitate donata, radici tus euellenda, refractarios coercendos, fce. ptro denique regio conciliandanı apud Hungaros autoritatem opus erat. Nonnullorum fraude, et perfidia, perpetua egeftate laborans, omnique milite deftitutus, adeo fubinde timido, pufilloque effe coepit animo, vt imperia fua propalam contemnentes ne admonere quidem, minus autem caftigare auderet. Multas leges fanxit in comitiis,

(4) Haec copiofius defcripta legi merentur in Aunal, reg. Hung. Tomo V. pag. 120.

Γ

quae quotannis celebrata funt: in his opu lentiores dynaftae opes, magnificentiamque fuam oftentabant: equeftris autem ordo fa cultates fuas omnes ad fundum vfque exhau fit, nullo prorfus patriae commodo: nihil enim vnquam eorum, quae decreta erant, a quoquam poftea obferuarum fuit. Coniugem habuit Mariam, Caroli V. caefaris, et Ferdinandi archiducis Auftriae germanam, quam A. 1521. folennibus nuptiis fibi Budae men- 1521 fe Iunio coniunxerat, at quia nullam ex ea reliquit fobolem, regnum atrociffimis domi diffidiis, bellisque obiectum, decertantibus de corona aemulis, potiore fui parte in Tur carum venit poteftatem.

S. XV.

Damna per Solimannum Hungariae poft cladem illata.

Cladem hanc de fe acerbam cumularunt innumerae calamitates, quae ex eo die Hungariae incubuerunt. Solimannus tam infigni victoria potitus, poftquam mille, et amplius captiuos Hungaros, plerosque nobili loco natos, barbarum in modum fuorum enfibus con. cidi curaffet, per aduerfam Danubii ripam Budam verfus contendens, oppida, vicosque omnes, qua iter habuit, incendit, ac fepti mis demum caftris ad principem eam regni vrbem, regumque Hungariae fedem perue