Recifis Digreffionibus, defcripta.

Petrus Ramus natus eft anno millefimo quingentefimo decimo quinto. Ejus avus, ut ipfe in præfatione fuæ Regia Profeffionis memorat, in Eburonum gente, familia imprimis illuftri fuit: fed patria à Carolo, Burgundionum duce, capta et incenfa, in Veromanduorum agrum profugus, ac fpoliatus, carbonarium facere coactus eft: hinc Ramo "carbonarius pater" probri loco objectus: fed pater agricola fuit. Puer vix è cunis egreffus, ut ipfe in Sheckiano epilogo de fe narrat, duplici pefte laboravit. Juvenis invita modífque omnibus repugnante fortuna, Lutetiam ad capeffendas artes ingenuas venit. Erat ftatura corporis grandi ac generofa, vultu mitiffimo, moribus integerrimis, valetudine firma ac robufta, quam perpetua abftinentia continentiáque et continuo labore etiam firmiorem reddidit. Lutetiæ magifterii titulum fufcepturus, problema hoc fumpfit; quæcunque ab Ariftotele dicta effent, commentitia effe." Attoniti novitate atque infolentia problematis examinatores ac magiftri, per diem integrum, fed irrito conatu, magiftrandum, ut vocant, oppugnarunt. Ex hoc fortuito fucceffu, anfam deinceps feriò et liberè in Arif. totelem animadvertendi et inquirendi arripuit. Logicámque imprimis, utpote inftrumentum reliquarum artium expolire inftituit (ut ipfe pluribus perfequitur in epilogo, l. 5,

Schola

66

Scholarum Dialecticarum) fed annum agens ætatis primum et vigefimum hæc moliri incœperat. Septimo pòft, primam, ut putatur, Dialecticam et Ariftotelicas Animadverfiones ad academiam Parifienfem edidit: fequente anno Euclidem Latinè, quam et præfatione commendavit. Ex eo tempore multos adverfarios contra fe irritavit, et præfertim duos homines, quos Talæus in academia fua dum contentionem totam enárrat, non nominat tamen. Vix, inquit, Ariftotelicæ Animadverfiones lectæ erant, cùm P. Ramus repentè ad pratorii tribunalis capitalem contentionem per certos homines falfo academiæ nomine rapitur, novique criminis accufatur, quòd fcilicet, Ariftotelem oppugnando, artes enervaret: hac enim oratione Ariftotelea actio inftituta eft. Hinc Ariftoteleorum clamoribus agitatus, ad fummum Parifienfis curiæ concilium traducitur. Id cum ex adverfariorum fententia non procederet, novis artibus à fenatu Parifienfi ad regiam cognitionem res defertur: conftituuntur judices quinque bini ab utraque parte, quintus à rege nominatur; caufam de fingulis ani madverfionum capitibus dicere jubetur Ramus: qui tametfi de quinque judicibus tres infenfiffimos habebat, tamen ut mandato regio obtemperaret, ad diem conftitutam adfuit; fcriba unus aderat; qui rationes Rami et judicum fententias exciperet. Biduo magna contentione de dialecticæ artis definitione et partitione, quæ in logici orga ni libris nullæ effent, concertatum eft. Tres Ariftotelei judices primo die, contra omnes bene defcriptæ artis leges, judicarunt ad dialecticæ artis perfectionem definitione nihil opus effe. Qui duo judices à Ramo lecti erant, contrà cenfuerunt. Poftridie tres judices Ariftotelei vehementer conturbati, de partitione affentiuntur, caufámque in aliam diem rejiciunt. Verùm ne non damnaretur Ramus, novum confilium initur, ut ab initio tota difputatio retexatur, judicata pridie, pro nihilo habeatur. Ab ifta judicum inconftantia provocat Ramus; fed fruftrà; judicium n. fine provocatione tribus illis judicibus datur; condemnantur triumvirali illa fententia non folùm Animadverfiones Arif totelicæ, fed Inftitutiones etiam Dialectica: auctori interdicitur, ne in pofterum vel docendo vel fcribendo, ullam philofophiæ partem attingeret: ludi etiam magno apparatu celebrantur, in quibus Ramus et Ramea Dialectica ludibrio

A a 2

Petri Rami Vita

mum hæc moliri inceperat. Seprim po rat, non nominat tamen. Vix, inquos Talaus in academia fua dum conne, quam et præfatione commendavit. Ex rum Dialecticarum) fed annum age s adverfarios contra fe irritavit, et præferademiam Parifienfem edidit: fequente anno tatur, Dialecticam et Ariftotelicas Animadves adverfiones lectæ erant, cùm P. tribunalis capitalem contentio academiae nomine rapitur, feilicet, Ariftotelem op im oratione Ariftendes rom clamoribus ag Procederet, nons lium traducitur

Premier

Yes de

hæc moliri inceperat. Seps
Dialecticam et Arillotelic.
Diale&icarum) fed annum ag

Petri Rami.

Parifienfem edidit: toque
præfatione commendavir.
ontra fe irritavit, et præfer.
ademia fua dum con-
amen. Vix, in-

ent, cum P.
ntentio

itur,

fimo fexto cùm Bleffiis Carolus Lotharingus ad
egem de difciplina Kamea retuliffet, in nume-
inem regiorum profefforum per literas regias
fcriptas, eft cooptatus. Gratias itaque et
Carolo Lotharingo publicè egit; fibíque
e in præftantiffima reip. parte effe collo-
o dies ac noctes effe fummo ftudio eni-
neri ac profeffioni eloquentiæ fimul et
nde animos adolefcentium tanta au-
ditate inflammavit, ut fchola regia,
Tima, plerumque tamen audito-
nque capere minime potuerit.
fumma conftantia tulit atque
oc fuit, "Labor omnia vin-
neracenfi fchola frequentif-
naufpicaretur, inter ftre-
otus, per intervalla cla-:
xit et peroravit : qua
terum minus ei mo-
nfi etiam academia,
adductus, con-
animo pertulit. Ad-
Goveanum, Gallandium,
lelancthonum, pari filentio eft

s abftemius fuit, donec fanitatis caufa

... fuaferunt: vini enim faftidium ceperat ex ns in cellam vinariam clam parentibus irrepens, tam immodicè ingurgitavit, ut mortuo fimilis humi reperiretur. Pro lectulo ftramentis ad fenectutem ufque ufus eft. Colebs tota vita permanfit. Prælei gymnafii labore (qui ipfi fine ullo publico ftipendio erat mandatus) contentus fuit. A difcipulis fuis oblata munera, quamvis debita, tamen non accepit. Anno 1556, Ciceronianum edidit de optima juventutis inftituendæ ratione. Pronuntiationem Latinæ linguæ in academia Parifienfi tunc temporis inquinatiflimam, corrigendiauthor cumprimis fuit, reclamantibus licet Sorboniftis, pravarum omnium confuetudinum propugnatoribus tam obftinatis, ut facerdotem quendam novata pronuntiationis coram fenatu Parifienfi infimulatum, quafi ob hærefin, ut aiebant, grammaticam, ampliffimis proventibus ecclefiafticis privandum contenderent:

A a 3

ludibrio habetur. Ab his difficultatibus unus omnium Ca rolus Lotharingus Ramum liberavit : Henrico enim regi perfuaferat, philofophiam femper liberam effe oportere. Hinc Ramus priftinæ docendi ac fcribendi libertati reftitutus, per annos quatuor fumma in pace ftudiis operam dedit. Anno ætatis trigefimo primo orationem de ftudiis philofophiæ et eloquentiæ conjungendis habuit: cum Talæo fratre (fic eum perpetuo vocat) profeffionis partes ita divifit, ut Talæus matutinis horis philofophiam, ipfe pomeridianis, eloquentiam doceret: in poetis, oratoribus, philofophis omnífque generis authoribus explicandis, ufum dialecticæ demonftravit: id Ramo poftea crimini datum eft, quòd in philofophico ftudio non philofophos, fed, contra leges academiæ, pro philofophis poetas explicaret : purgat fe Ramus; pe itque ut gymnafium fuum Præleum per probos et doctes homines invifatur. Sed judex quidam, nobilis adolefcens, datus, difcipulos Rami indicta caufa, condemnat; publicis et fcholis et figillis et tabulis prohibet; omnibus denique academiæ muneribus et præmiis exclu dit. Ab hac fententia tam nova difcipuli Rami ad Julianenfe philofophorum comitium provocant, et abfolvuntur, modò præceptor eorum jurejurando confirmet, libros, academiæ legibus definitos, à fe effe prælectos. Confirma Ramus: paulò tamen pòft ab eodem judice adolefcente, non' difcipuli, ut antea, fed magiftri eorum oppugnantur: Ramo injungitur, ut in publicis fcholis difciplinam fuam ipfe deteftaretur et ejuraret. Is ad fuperiores academiæ ordines fecundò provocat: fed cùm vitandi tumultus caufa, fcripto fe abfens, defenderet, adolefcens ille judex, etfi duabus appellationibus rejectus, tertio judicat ac damnat. Quartò provocat Ramus: cùm provocationis diem accufator antevertiffet, coactus eft Ramus fubito in fenatum venire: hic iterum Carolus Lotharingus unico præfidio fuit: accufa tionem cujufdam audiit graviffimam Ramum Academicum nominantis, qui de humanis divinifque legibus dubitaret, qui lubricos D. Auguftini locos ad effrænatam atque impiam libertatem fuis auditoribus proponeret, & quo facilius incautis animis abuteretur, omnes logicas difputationes tolleret. Contra has calumnias facile fe defendit Ramus. Decretum eft itaque in fenatu, uti Ramus difcipulíque ejus in priftinum atque integrum ftatum reftituerentur. Ipfe anno

ætatis