Valet ima summis Mutare, et insignem attenuat Deus Sic etiam habeto; eorum, quos tu vix nobiles esse tis impetu confutaverat; "necessarios" nempe "fuisse | terræ-filii, vix domi nobiles, vix suis noti, licere siz episcopos, et omnino retinendos, ne mille pestiferæ crediderint." Meminisses que te non solùm liza sectæ et hereses in Anglia pullularent." O vafrum et sacri, sed etiam lyricus doceat. versipellem! adeone te etiam in sacris non puduit desultorem agere, propè dixeram, ecclesiam prodere; cujus tu ideò sanctissima instituta tanto strepitu asseruisse videris, ut quoties tibi commodum esset, eo majore cum infamia ea ipsa ludificari atque subvertere posses. Neminem hoc latet, cùm regni ordines, ecclesiæ nostræ, ad exemplum cæterarum, reformandæ studio flagrantes, episcopatum funditùs tollere statuissent, primò regem intercessisse, dein bellum nobis eâ potissimùm causâ intulisse ; quod ipsi tandem in perniciem vertit. I nunc, et te defensorem regium esse gloriare, qui, ut regem gnaviter defendas, susceptam à temetipso ecclesiæ causam nunc palàm prodis atque oppugnas: cujus gravissimâ quidem censurâ esses notandus. De forma autem reipub. nostræ, quoniam tu, professor triobolaris et extraneus, remotis capsulis atque scriniis tuis nugarum refertissimis, quas meliùs in ordinem redigere poteras, in aliena repub. satagere et odiosus esse mavis, sic breviter tibi, vel cuivis potiùs te prudentiori, respondeo; eam formam esse quam nostra tempora atque dissidia ferunt; non qualis optanda esset, sed qualem obstinata improborum civium discordia esse patitur. Quæ autem respublica factionibus laborat, atque armis se tuetur, si sanæ et integræ tantùm partis rationem habet, cæteros sive plebeios sive optimates præterit aut excludit, satìs profectò æqua est; quamvis regem et proceres, suis ipsa malis edocta, ampliùs nolit. "Concilium" autem illud “supremum,” quòd insectaris, atque etiam “concilii præsidem," næ tu ridiculus es; concilium enim illud, quod somnias, non est supremum, sed parlamenti authoritate ad certum duntaxat tempus" Independentes," quales à te solo finguntur, a constitutum, quadraginta virorum ex suo ferè numero, quorum quilibet, cæterorum suffragiis, præses esse potest. Semper autem hoc usitatissimum fuit, ut parlamentum, qui noster senatus est, delectos ex suorum numero pauciores, quoties visum erat, constitueret: iis unum in locum ubivis conveniendi, et veluti minoris cujusdam habendi senatûs, potestas delata est. Iisdem res sæpè gravissimæ, quo celeriùs et majori cum silentio transigerentur, commissæ atque credita; classis, exercitus, ærarii cura aut procuratio, quævis denique pacis aut belli munia. Hoc, sive concilium nominetur, sive quid aliud, verbo fortè novum, re antiquum est; et sine quo nulla omnino respub. rectè administrari potest. De regis autem supplicio, et rerum apud nos conversione, mitte vociferari, mitte virus illud tuum acerbitatis evomere; donec ista" quâ lege, quo jure, quo judicio" facta sint, te licèt repugnante, singulis capitibus ostendam, et pedem conferam. Si tamen instas“ quo jure, quâ lege,” eâ, inquam, lege quam Deus ipse et natura sanxit, ut omnia, quæ reipub. salutaria essent, legitima et justa haberentur. Sic olim sapientes tui similibus responderunt. Leges per tot annos ratas refixisse” nos criminaris; bonasne an malas non dicis, nec si diceres audiendus esses, nam nostræ leges ole quid ad te? Utinam plures refixissent tum leges, tum leguleios; rectiùs sanè et rei christianæ et populo consuluissent. Frendes quòd "hæc, Manii, 66 apud nos unquam visi; præter eos duntaxat qui, cam pueros interea, stultissimum caput, morionis ipse baculo dignissimus es, qui reges ac principes tam puerilibus argumentis ad bellum suaderi putes. Omnes deinde populos inclamas, dicto audientes tuo, sat scio, minimè futuros. Hibernorum etiam consceleratam illam ac barbaram colluviem regiis partibus in auxilium vocas. Quod unicum indicio esse potest. quàm scelestus sis et væcors, quàm omnes penè mortales impietate, audacia, et furore, superes, qui devotæ gentis fidem atque opem implorare non dubitas, cujus ab impia societate, tot civium innocentissimorum sanguine perfusa, etiam rex ipse aut abhorruit semper, aut abhorrere se simulavit. Et quam ille perfidiam, quam ille crudelitatem occultare, quantum potuit, atque ab se longè amovere, summo studio contendit, eam tu, bipedum nequissime, quo minùs ultrò atque palàm suscipias, neque Deum neque homines vereris. Agedum; Hibernis igitur fautoribus ac sociis ad defensionem regis jam te accinge. Caves imprimis, quod cauto mehercule opus erat, nequis te Tullio fortasse aut Demostheni omnem eloquentiæ laudem præreptum ire suspicaretur; et prædicis, "oratorio more non tibi agendum videri." Næ tu haud stultè sapis; id quod non potes, non videtur tibi esse agendum; oratoriè autem ut tu ageres, quis, qui te satis novit, unquam expectavit? qui nihil elaboratè, nihil distinctè, nihil quod sapiat, 66 in lucem emittere aut soles aut potes; sed veluti Crispinus alter, aut Tzetzes ille græculus, modò ut multum scribas, quàm rectè, non laboras; neque si labores valeas. "Agetur," inquis, " hæc causa, toto orbe audiente, et quasi ad judicandum sedente." Id adeò nobis pergratum est, ut adversarium non cerebrosum et imperitum, qualis tu es, sed cordatum et intelligentem dari jam nobis optemus. Perorans planè tragicus es, immò Ajax ipse Lorarius: "Horum ego injustitiam, impietatem, perfidiam, crudelitatem, proclamabo cœlo et terræ, ipsosque authores convictos posteris tradam, reosque peragam." O Flosculos! Tune igitur sine sale, sine genio, proclamator et rabula, bonis authoribus divexandis tantùm aut transcribendis natus, quicquam de tuo quod vivat producere te putas posse? quem unà cum scriptis tuis futilissimis abreptum ætas, mihi crede, proxima oblivioni mandabit. Nisi si defensio hæc regia suo fortasse responso aliquid debitura est, si neglecta jam pridem et consopita, in manus iterum sumatur. Idque ego ab illustrissimis Hollandiæ Ordinibus peterem, ut eam è fisco protinus dimissam, neque enim thesaurus est, pervagari, quò velit, sinant. Si enim qua vanitate, inscitia, falsitate, referta sit, planum omnibus fecero, quò latiùs excurrit, eò arctiùs, meâ quidem sententiâ, supprimitur. Jam nos quemadmodum reos peragat," " videamus. 66 DEFENSIO PRO POPULO ANGLICANO, CONTRA CLAUDII SALMASII DEFENSIONEM REGIAM. CAPUT I. QUONIAM tibi, vano homini et ventoso, multum hinc | culator quispiam, arte circumforanea, magnam de te forsitan superbiæ, Salmasi, multum spiritùs accessit, in prooemio, velut in posterum diem, expectationem magnæ scilicet Britanniæ regem fidei defensorem esse, concitabas, non tam ut rem promissam tum demùm te verò regis, ego quidem et illum regi titulum, et hunc narrares, quàm ut pigmenta illa misera, et ampullas ubi jure pari ac merito concedam: cum sanè rex fidem, fuco refertas, lectoribus quàm plurimis divenderes. tu regem sic defenderis, ut causam uterque suam everNam "de facto dicturus tot novitatum monstris te cirtisse potiùs videatur. Quod cum passim infrà, tum cundari ac terreri sentis, ut quid primum exequaris, hoc primo capite ostendam. Dixeras tu quidem præ- quid deinde, quid postremò, nescias." Hoccine est fationis pagina duodecima" ornari pigmentis rhetoricis simpliciter narrare? Dicam quod res est, tot tuorum tam bonam et justam causam non debere: nam sim- ipse mendaciorum monstris primum terreri te sentis, pliciter rem, ut gesta est, narrare, regem defendere est." deinde tot nugis, tot ineptiis levissimum illud caput Quando igitur toto hoc capite, in quo narrationem illam non "circundari" solùm, sed circumagi, “ ut quid prisimplicem futuram pollicitus eras, neque rem simplici- mum, quid deinde, quid postremò” dicendum ullo temter, ut gesta est, narras, neque non pigmentis, quantum pore sit, non modò nunc “ nescias," sed nunquam antea in eo genere consequi potes, rhetoricis ornas, profectò non nesciveris. "Inter difficultates quæ occurrunt vel tuo judicio si standum esset, causa regia neque ad exprimendam tam incredibilis flagitii immanitatem bona neque justa erit. Quanquam hoc cave tibi sumas hoc unum facile dictu suppetit, quod iterum iterumque quod dat nemo, posse te quicquam rhetoricè narrare; repeti debet," nempe "solem ipsum atrocius factum qui neque oratoris, neque historici, immò ne caussidici nunquam adspexisse alterum." Multa sol aspexit, quidem partes narrando sustinere potes; sed quasi cir- bone magister, quæ Bernardus non vidit. Solem autem 66 iterum atque iterum repetas licebit, id tu quidem pru- | cur non eadem in regem quoque moderatior, et vel ips denter feceris, quod non nostra flagitia, sed defensionis regi acceptior, fuisse existimanda est? Tu secreto e tuæ frigus vehementissimè postulabit. "Regum," sine arbitris extinctum regem malebas, vel ut exempi inquis, "origo cum sole novo cœpit." Dii te, Dama- tam boni salubritate omnis memoria careret, vel ut fac sippe, deæque solstitio donent, quo te calfacias, qui ne tam præclari conscientia defugisse lucem, aut lega pedem sine "sole;" nequis fortasse te umbraticum atque ipsam justitiam minimè sibi amicam habuise, doctorem esse dicat. At hercle etiam in tenebris es, videretur. Exaggeras deinde rem, quòd neque per qui jus patrium à regio non distinguis: et cùm reges tumultum aut factionem optimatium, aut rebelium patriæ patres nominaveris, eâ statim metaphorâ per- furorem, sive militum sive populi; non odio, non men. suasisse credis, ut quicquid de patre non negaverim, non studio dominandi, non cæco animi impetu, sed id continuò de rege verum esse concedam. Pater et consilio et ratione, meditatum diu facinus peregerin rex diversissima sunt. Pater nos genuit; at non rex O meritò quidem ex te jurisconsulto grammaticon nos, sed nos regem creavimus. Patrem natura dedit qui ab accidentibus causæ, ut loquuntur, quæ per » populo, regem ipse populus dedit sibi; non ergò prop- nihil valent, vituperationes instituis, cum nondum de ter regem populus, sed propter populum rex est; feri- cueris illud facinus in vitio an in laude ponendum sii mus patrem, morosum etiam et durum, ferimus et jam vide quàm in te facilè incurram. Si pulchrum e regem; sed ne patrem quidem ferimus tyrannum. decorum fuit; eò magis laudandi quòd, nullis affectPater si filium interficit, capite pœnas dabit: cur non bus occupati, solius honestatis causâ fecerint; si 2oitem rex eadem justissima lege tenebitur, si populum, duum et grave, quòd non cæco impetu, sed consilio et id est, filios suos, perdiderit? præsertim cùm pater, ut ratione. Quanquam ego hæc divino potiùs instincts ne pater sit, efficere non possit, rex facilè possit, ut ne- gesta esse crediderim, quoties memoriâ repeto, quan que pater sit neque rex. Quod si "de facti qualitate," inopinato animorum ardore, quanto consensu totes quod aîs, “inde" æstimandum est, tibi dico, peregrine, exercitus, cui magna pars populi se adjunxerat, að et rebus nostris alienissime, testis oculatus et indigena omnibus penè regni provinciis una voce regem ipsan tibi dico; nos regem neque "bonum," neque "justum," suorum omnium malorum authorem ad supplici neque "clementum," neque "religiosum," neque deposcebat. Quicquid erat, sive magistrum sive po“pium," neque “pacificum;" sed hostem prope decen- pulum spectes, nulli unquam excelsiore animo, et, quoc nalem; nec parentem patriæ, sed vastatorem," de etiam adversarii fatentur, sedatiore, tam egregium tamedio sustulisse." "Solet hoc fieri," fateris, inficias cinus et vel herôicis ætatibus dignum, aggressi sunt enim ire non audes, “sed non à reformatis, regi re- quo non leges tantùm et judicia, dehinc mortalibus ex formato." Siquidem reformatus is dici potest, qui, æquo restituta, sed ipsam justitiam nobilitarunt, seque scriptis ad papam literis, sanctissimum appellaverat pa- ipsâ illustriorem dehinc, séque ipsà majorem post trem, qui papistis æquior semper quàm orthodoxis fuit. insigne judicium, reddidere. Jam tertiam prope hajs Talis cùm fuerit, ne suæ quidem familiæ primus à re- capitis paginam exantlavimus, nec tamen illa simple formatis est" de medio" sublatus. Quid? ejus avia narratio, quam promisit, usquam apparet. Quersar Maria nonne à reformatis exuto regno solum vertere nos docere," quoties rex molestè et odiosè regnat, incoacta est, supplicio demùm capitis affecta, ne Scotis punè posse regno exui: ab hac," inquit, “doctrina quidem reformatis ægrè ferentibus? immo si operam inducti, si mille rebus meliorem regem habuissent, nea contulisse dicam, haud mentiar. In tanta autem regum ei vitam conservâssent." Spectate hominis acumes: “reformatorum" paucitate, nihil hujusmodi accidisse, nam istuc aveo ex te scire, quo pacto hoc sequitar, a ut eorum aliquis morte plecteretur, non est quod mire- tu nobis concesseris, nostro rege mille rebus meli mur. Licere autem regem nequam, sive tyrannum, molestè et odiosè regnare; unde in eum deductus e regno pellere, vel supplicio quovis, prout meritus erit, locum, ut hunc quem defendis, iis regibus qui meles punire, (etiam summorum sententiâ theologorum, qui et odiosè regnant mille rebus deteriorem facias; il est ipsi reformandæ ecclesiæ authores fuere,) aude tu modò tyrannorum omnium fortasse immanissimum. Mat negare. Concedis quàm plurimos reges non sicca estote reges tam strenuo defensore. Nunc narrare i morte periisse, hunc "gladio," illum " veneno," alium cipit. "Torserunt eum variis crucibus." Dic quèas squalore “carceris," aut "laqueo." Omnium tamen" De carcere in carcerem traduxerunt." Nec inj hoc tibi miserrimum videtur, et monstri quiddam si- quippe ex tyranno hostem bello captum. "Cust mile, regem in judicium adduci, “ causam capitis dicere sæpè mutatis:" ne ipsæ mutarent fidem. “Liberat coactum, condemnatum, securi percussum." Dic mihi, interdum spe ostensa, interdum et restitutionis per pa homo insipientissime, annon humanius, annon æquius, tionem." Vide quàm non antea meditatum nobis fac annon ad legis omnium civitatum accommodatius est, quam non " tempora et modos" diu captavimus re cujuscunque criminis reum in judicio sistere, suî de- abdicandi. Quas res ab eo tum propemodum vic fendendi copiam facere, lege condemnatum ad mortem multo antè postulavimus, quæ nisi concederentur, L haud immeritam ducere, ità ut damnato vel pœnitendi, libertas, nulla salus populo speranda erat, casám vel se colligendi, spatium detur, quàm statim ut pre- captivo suppliciter, haud semel, immò ter et amp hensus est, indictâ causâ, pecudis in modum mactare? petivimus; toties repulsam accepimus. Cum nit Quotusquisque est reorum, qui, si optio detur, non illo rege spes reliqua esset, fit parlamenti consultum.. potiùs quàm hoc modo puniri se maluerit? Que ratio nobile, nequa deinceps ad regem postulata mittere:: igitur animadvertendi in civem moderatior est habita, non ex quo is tyrannus esse, sed ex quo insana esse, cœpit. Postea tamen quidam ex senatorum nu- | magis sacrilegus, qui perpetuò maledicendi pessimam mero nova sibi consilia capientes, et idoneum tempus omnium licentiam tibi sumis. "Non poterant granacti, conditiones iterum regi ferendas decernunt; pari viùs rempubl. lædere quàm ejus dominum tollendo." sanè scelere atque dementia ac Romanus olim senatus, Disce, verna, disce, mastigia, nisi dominum tollis, tollis reclamante Marco Tullio et cum eo bonis omnibus, le- rempublicam: privata res est, non publica quæ domiallgatos decrevit ad Antonium: pari etiam eventu, nisi num habet. "At pastores facinus eorum abominantes Deo immortali visum aliter fuisset, illos in servitutem cum summa injustitia persequuntur." Pastores illos netradere, nos in libertatem vindicare. Nam cùm rex quis fortè nesciat quales sint, breviter dicam; iidem nihilo plus quàm antea concessisset, quod ad firmam sunt qui regi resistendum armis esse, et verbo et scriptis pacem et compositionem revera spectaret, illi tamen docuerunt; qui omnes tanquam Merozum indesinenter satisfactum sibi à rege esse statuunt. Pars itaque execrari non destiterunt, quotquot huic bello aut arma, sanior, cùm se remque publicam prodi videret, fidem aut pecuniam, aut vires, non suppeditâssent; quod illi fortissimi et semper reipub. fidissimi exercitûs implorat. non contra regem, sed contra tyrannum Saule quovis In quo mihi quidem hoc solum occurrit quod nolim aut Achabo, immo Nerone ipso, Neroniorem susceptum dicere, nostras legiones rectiora sensisse quàm patres esse in concionibus sacris vaticinabantur. Sublatis conscriptos: et salutem reipub. armis attulisse, quam episcopis et sacerdotibus, quos pluralistarum et non reilli suis suffragiis propè damnaverant. Multa deinde sidentium nomine insectari vehementissimè solebant, flebiliter narrat, verùm tam inscitè, ut luctum emendi- in eorum amplissima sacerdotia, hic bina, ille trina, care, non commovere, videatur. Dolet, quòd "eo modo, quàm ocyssimè irruebant: unde suos greges quàm quo nullus unquam, rex supplicium capitis passus sit:" turpiter negligant pastores isti meritò egregii nemo cùm sæpiùs affirmaverit, nullum unquam regem supnon videt: nullus pudor, nulla numinis reverentia, deplicium capitis omnino esse passum. Tune, fatue, mo- mentes cupiditate et furiatos cohibere potuit, donec dum cum modo conferre soles, ubi factum cum facto pessimo ecclesiæ publico eâdem ipsi infamiâ flagrarent, quod conferas non habes? Supplicium," inquit, quam paulò antè sacerdotibus inusserant. Nunc quòd 'capitis passus est, ut latro, ut sicarius, ut parricida, avaritia eorum nondum satiata est, quòd inquies ambiut proditor, ut tyrannus." Hoccine est regem de- tione animus turbas concire, pacem odisse, consuevit, fendere, an sententiam de rege ferre, eâ sanè quæ à in magistratus qui nunc sunt, id quod priùs in regem nobis lata est, multò severiorem ? quis te tam subitò fecerant, seditiosè concionari non desinunt; regem pellexit ut nobiscum pronuntiares? Queritur " person- scilicet pium crudeliter sublatum; quem modò ipsi atos carnifices regi caput amputâsse." Quid hoc ho- diris omnibus devotum, omni authoritate regia spomine facias? questus est suprà " de parricidio in per- liandum, et bello sacro persequendum, in manus sona regis admisso," nunc in persona carnificis admis- parlamento, quasi divinitùs, tradiderant; sectas scilicet sum queritur. Quid reliqua percurram, partim falsis- non extirpari, quod certè à magistratibus postulare persima, partim frivola" de pugnis et calcibus" militum absurdum est, qui avaritiam et ambitionem, quæ duæ gregariorum, et licentiâ "spectandi cadaveris quatuor in ecclesia hæreses perniciosissimæ sunt, ex ipsorum solidis taxatà," quæ frigidissimi literatoris inscitiam et ordine pastorum ac tribu, nullo adhuc modo aut ratione pusillitatem animi clamitant; legentem certè neminem extirpare valuerunt. Quas illi sectas apud nos insectanpilo tristiorem reddere possunt: satius mehercule tur, obscuras esse scio, quas ipsi sequuntur, famosas, et fuisset Carolo filio, quemvis ex eo balatronum grege ecclesiæ Dei longè periculosiores; quarum principes conduxisse, qui ad coronam in triviis elegidia cantant, Simon ille Magus et Diotrephes fuere. Hos tamen, quam oratorem hunc, (luctificabilem dicam, an perridi- nequissimi cùm sint, adeò non persequimur, ut factiosis, culum?) deplorando patris infortunio adhibuisse; tam et res novas quotidie molientibus nimiùm indulgeamus. insipidum et insulsum, ut ne ex lacrymis quidem ejus Offendit jam te Gallum et errabundum, quod Angli mica salis exiguissima possit exprimi. Narrare jam "suis molossis," quæ tua canina facundia est, “ferodesiit; et quid deinde agat, dictu sanè difficile est; ciores," nullam "legitimi successoris et hæredis" adeò lutulentus et enormis fluit; nunc fremit, nunc regni, nullam “natu minimi,” nullam “reginæ BoheOscitat, nullum quidlibet garriendi modum sibi statuit, mis " rationem habuerint. Tute respondebis tibi, non vel decies eadem repetendi, quæ ne semel quidem dicta ego. "Ubi reipub. forma mutatur ex monarchica in non sordescerent. Et certè nescio, an blateronis cujus- aliam, non datur successio inter differentis regiminis Țiam extemporales quælibet nugae, quas ille uno pede curatores." Apparat. de Primatu. "Minima," inquis, stans versiculis fortè effuderit, non digniores multo sint "regni unius pars "hæc omnia "per tria regna" efquæ chartâ illinantur; adeò indignissimas esse reor fecit et digni quidem, si hoc verum esset, quibus in quibus seriò respondeatur. Prætereo quòd regem cæteros imperium sit, viris in fœminas. "Isti sunt "religionis protectorem" laudat, qui ecclesiæ bellum qui regimen regni antiquum in alium qui à pluribus intulit, ut episcopos religionis hostes et tyrannos in tyrannis teneatur, mutare præsumpserunt;" rectè quiecclesia retineret. "Puritatem autem religionis" quî dem illi et feliciter; quos tu reprehendere non potes, potuit is conservare, ab impurissimis episcoporum tra- quin simul fœdissimè barbarus et solœcus sis, non moditionibus et cæremoniis ipse sub jugum missus? ribus solùm, sed syntaxi etiam, grammaticorum opproSectarum" verò, quibus tu "sacrilegos suos cœtus brium. "Angli maculam hanc nunquam deleverint.” tenendi licentiam" aîs "dari," quam ipsa Hollandia Immò tu, licèt omnium literatorum litura ipse sis, et non dat, errores velim enumeres: interim nemo te verè macula, Anglorum tamen famam et sempiternam 66 quis igitur" de fæce illa plebis," quam tu exagitas (illos enim verè optimates nostros, quorum sapientiæ. virtutem, et nobilitatem, facta inclyta satis testarter, non sic dehonestabo, ut te illis, aut tibi illos compones velim,) quisquis, inquam, de fæce illa plebis hoc tatummodò sibi persuaserit, non esse se regibus natu sed Deo et patriæ, multò sanè te doctior, multó sapentior, multò probior, et ad omnem vitam utilior, existimandus erit. Nam doctus ille sine literis, tu literatus sine doctrina; qui tot linguas calles, tot volumin percurris, tot scribis, et tamen pecus es. CAPUT II. gloriam nunquam valueris commaculare. Qui tanta | sùm, deorsùm, quoquoversùm versatus et volutatus, animi magnitudine, quanta omni memoriâ vix audita nihil nisi grammaticus es: immo ac si Deo cuilibet est, non hostes tantùm armatos, sed hostiles intus, id votum ipso Midâ stultius nuncupasses, quicquid atreest, superstitiosas vulgi opiniones eluctati atque super-tas, nisi cùm solœcismos facis, grammatica est. Quigressi, liberatorum cognomen posthac per omnes gentes in commune sibi pepererunt: populariter id ausi, quod apud alias nationes herôicæ tantùm virtutis esse existimatur. "Reformati et antiqui christiani" quid hae in parte fecerint, aut facturi essent, tum respondebi- | mus, cùm de jure tecum suo loco agetur; ne tuo vitio laboremus, qui gerrones omnes et battos loquacitate vincis. Quæris quid sis in nostra causa Jesuitis responsurus. Tuas res age, transfuga; pudeat te facinorum tuorum, quando ecclesiam tui pudet; qui primatum papæ, et episcopos, tam jactanter modò et ferociter adortus, nunc episcoporum assecla factus es. Fateris "aliquos reformatorum," quos non nominas, (ego tamen nominabo, quoniam tu eos "Jesuitis longè pejores esse" aîs, Lutherum nempe, Zuinglium, Calvinum, Bucerum, Paræum, cum aliis multis,) docuisse, “amovendum esse" tyrannum : quis autem sit tyrannus ad judicium sapientium et doctorum se retulisse. Isti vero qui? an sapientes, an docti, an virtute nobiles, an nobilitate illustres." Liceat, quæso, populo, qui servitutis jugum in cervicibus grave sentit, tam sapienti esse, tam docto, tamque nobili, ut sciat quid tyranno suo faciendum sit, etiamsi neque exteros, neque grammaticos sciscitatum mittat. Tyrannum autem fuisse hunc, non Angliæ solùm et Scotia parlamenta cùm verbis tum factis disertissimis declaraverunt, sed totus ferè utriusque regni populus assentitus est; donec episcoporum technis et fraudibus in duas postea factiones discessit. Quid si Deus, quemadmodum eos qui lucis evangelicæ participes fiant, ità eos qui decreta ejus in reges hujus mundi potentissimos exequantur, non multos sapientes aut doctos, non multos potentes, non multos nobiles esse voluit? ut per eos qui non sunt aboleret eos qui sunt; ut ne glorietur caro coram eo. Tu quis es qui oblatras? an doctus? qui spicilegia, qui lexica et glossaria ad senectutem usque trivisse potiùs videris, quàm authores bonos cum judicio aut fructu perlegisse? unde nîl præter codices, et varias lectiones, et luxatum et mendosum, crepas; doctrinæ solidioris ne guttulam quidem bausisse te ostendis. An tu sapiens? qui de minutiis minutissimis rixari et mendicorum bella gerere soles, qui nunc astronomis, nunc medicis, in sua arte credendis, imperitus ipse et rudis, convitia dicis ; qui, siquis tibi voculæ unius aut literulæ in exemplari quovis ab te restitutæ gloriolam præripere conaretur, igni et aquâ, si posses, illi interdiceres? Et tamen stomacharis, et tamen ringeris, quòd omnes te grammaticum appellant. Hamondum, nuper regis hujus sacellanum imprimis dilectissimum, in libro quodam nugatorio, nebulonem appellas, quòd is te grammaticum appellavisset: idem, credo, esses ipsi regi convitium facturus, et defensionem hanc totam retractaturus, si sacellani sui de te judicium approbâsse audivisses. Jam vide quàm te Anglorum unus, quos tu “fanaticos, indoctos, obscuros, improbos," vocitare audes, contemnam et ludibrio habeam, (nam nationem ipsam Anglicanam de te quicquam publicè cogitare curculiunculo, indignissimum esset,) qui sur QUOD argumentum pro se " indubitatum" esse, superiore capite perorans dixerat Salmasius, "rem ita se habere ut creditur, cùm omnes unanimiter idem de ea sentiant;" quod tamen is "de facto" falsissime afir mabat, id ego nunc, de jure regio disceptaturus, potero in ipsum verissimè affirmare. Cùm enim regem def niat, " cujus suprema est in regno potestas, nulli al nisi Deo obnoxia, cui quod libet licet, qui legibus solatus est," siquidem id definiri dicendum est, quod infinitum in terris ponitur: evincam ego contrà, non meis tantùm, sed vel ipsius testimoniis, et rationibus, nullam gentem aut populum, qui quidem ullo numero sit, nam omnem penetrare barbariem necesse non est, nullam, inquam, gentem istiusmodi jura aut potestatem regi osacessisse, “ut legibus solutus esset, ut quod libet liceret, ut omnes judicaret, à nemine judicaretur;" nec vr ullum, cujuscunque gentis tam servili ingenio exsti tisse puto, præter unum Salmasium, qui tyranderum immania quæque flagitia regum jura esse assererarit. Eorum plerique apud nos, qui regi maxime favebant, ab hac tam turpi sententia semper abhorrces, quinetiam ipse, nondum pretio corruptus, his de rebo longè aliter sensisse aliis jampridem scriptis facile de prehenditur. Adeò ut hæc non ab homine libero t libera civitate, nedum in repub. nobilissima, et Bala vorum academia celeberrima, sed in ergastulo qu aut catastra, tam servili vernilitate scripta esse videlo tur. Etenim, si quicquid regi libet, id jure regio Le tum erit, (quod teterrimus ille Antoninus Caracalla, ao Julia noverca per incestum edoctus, non statim a est credere,) nemo profectò est, aut unquam fuit, ștyrannus dici debeat. Cùm enim divina omnia a humana jura violavit, nihilo tamen minùs rex, jur gio insons erit. Quid enim peccavit homo requissi jure suo usus est in suos. Nihil rex tam horrendu tam crudele, támque furiosum, committere in suos p test, quod præter jus regium fieri quispiam possit que aut expostulare. Hoc "tu jus regium à jure gentian vel potiùs naturali, originem habere" statais, beliss Quid enim hominem te dicam, qui in omne bomine: genus adeò iniquus ct inhumanus es ; quique ombe |