Page images
PDF
EPUB

66

dices, omninò rejiciendum. Qui autem reus aut tacet, aut aliena semper respondet, eum non est injuria, si manifestus criminum sit, vel inauditum condemnari. Bak Carolum si "mortem" aïs "planè egisse vitæ respondentem," assentior: si dicis piè et sanctè et "secure" vitam finiisse, scito aviam ejus Mariam, infamem fœminam, pari in speciem pietate, sanctitate, constantia, in pegmate occubuisse: ne animi præsentiæ, quæ in 1 morte quibusvis è vulgo maleficis permagna sæpè est, 6 nimium tribuas: sæpè desperatio aut obfirmatus animus fortitudinis quandam speciem et quasi personam induit; sæpè stupor tranquillitatis: videri se bonos, intrepidos, innocentes, interdum et sanctos, pessimi quique non minus in morte quàm in vita cupiunt; inque ipsa scelerum suorum capitali pœna solent ultimam simulationis - suæ et fraudum, quàm possunt speciocissimè, pompam ducere; et, veluti poëtæ aut histriones deterrimi, plau- | sum in ipso exitu ambitiosissimè captare. Nunc " ad istam quæstionem pervenisse te" aïs, “quâ tractandum est, quinam fuerint illius regiæ condemnationis præcipui authores." Cùm de te potiùs inquirendum sit, quomodo tu, homo exterus, et Gallicanus erro, ad quæstionem de rebus nostris, tibi jam alienis, habendam perveneris? quo pretio emptus? verum de eo satis constat. Te verò percontantem de rebus nostris quis demùm docuit? ipsi nimirum perfugæ, & perduelles patriæ, qui te hominem vanissimum nacti, mercede ad maledicendum facilè adduxerunt. Data deinde tibi est aliqua aut furibundi cujuspiam sacellani semipapistæ, aut servientis aulici, de statu rerum scriptiuncula; eam ut latinè verteres negotium tibi dabatur: hinc istæ narrationes confectæ, quas, si videtur, pauhim excutiamus." In hanc condemnationem non centena-millesima pars populi consensit." Quid ergò cæteri, qui sese nolentibus tantum facinus fieri sunt passi? an stipites, an trunci hominum, an fortè quales illi in scena Virgiliana,

| absolutum et legitimum, etiam sine comitibus, nedum ecclesiasticis, constituebat. Atqui "ne tota quidem hæc ipsa pars ad sententiam de regis capite ferendam admissa est." Pars illa nempe non admissa, quem verbo regem, re hostem toties judicaverat, ad eum animis atque consiliis palàm defecerat. Parlamenti ordines Anglicani cum iis qui à Scotia itidem parlamento missi erant legati, idibus Januarii 1645, rescripserant regi, dolosas inducias et habenda secum Londini colloquia petenti, non posse se eum in urbem admittere, donec is de bello civili tribus jam regnis ejus opera excitato, de cædibus tot civium ejus jussu factis reipub. satisfecisset; deque pace firma atque sincera iis conditionibus cavisset, quas ei utriusque regni parlamenta et tulerant sæpiùs, et latura essent: ipse è contrario postulata eorum æquissima jam septies humillimè oblata, responsionibus aut surdis repudiaverat, aut ambiguis eluserat. Ordines tandem post tot annorum patientiam ut ne fraudulentus rex, quam debellare rempub. in acie non valebat, eam in vinculis per dilationes everteret, et jucundissimum ex nostris dissidiis fructum capiens, de victoribus etiam suis restituris hostis insperatum sibi triumphum ageret, decernunt, se regis deinceps rationem non habituros, nullas se ei postulationes ampliùs esse missuros, aut ab eo accepturos: post hæc tamen decreta reperti sunt ex ipso ordinum numero, qui invectissimi exercitûs odio, cujus maximis rebus gestis invidebant, quemque, post ingentia merita, dimittere cum ignominia cupiebant, et ministris aliquot seditiosis, quibus miserè serviebant, morem gerentes, opportunum sibi tempus nacti, cum eorum multi, quos à se longè dissentire sciebant, ad sedandos presbyterianorum gliscentes jam tumultus, missi ab ipso ordine, in provinciis abessent, mira levitate, ne dicam perfidia, decernunt, inveteratum hostem, verbotenùs duntaxat regem, nulla penè ab eo satisfactione priùs accepta, aut cautione facta, ad urbem esse reducendum; in summam dignitatem atque imperium æquè esse restituendum, ac si de repub. præclarè meNon enim veros tu quidem Britannos, sed pictos ne- ritus esset. Ita religioni, libertati, fœderi denique illi quos, vel etiam acupictos, videris mihi velle dicere. à se toties jactato regem præponebant. Quid illi inCum itaque incredibile sit gentem bellicosam à tam terea qui integri tam pestifera agitari consilia videpaucis, iisque infimis de plebe sua, sub jugum mitti, bant? An ideo deesse patriæ, saluti suorum non prosquod in narratione tua primum occurrit, id esse falsis-picere debuerant, eo quod istius mali contagio in simum apparet. "Ordo ecclesiasticus erat ab ipso ipsorum ordinem penetraverat? At quis istos exclusit senatu ejectus." Eò miserior itaque tua est insania, malè sanos?" Exercitus," inquis, " Anglicanos," id necdum enim te sentis insanire, qui eos è parlamento est, non externorum, sed fortissimorum et fidissimorum quereris ejectos, quos tute ex ecclesia ejiciendos esse, civium; quorum tribuni plerique senatores ipsi erant, libro longissimo scribis? "Senatûs alter ordo qui in quos illi boni exclusi patria ipsa excludendos, et in proceribus consistebat, ducibus, comitibus, vicecomi- Hiberniam procul ablegandos esse censuerant; dum tibus, statione sua dejectus est." Et meritò, à nullo Scotia interim dubia jam fide quatuor Angliæ provinnim municipio missi pro se tantùm sedebant, nihil cias suis finibus proximas magnis copiis insidebant, juris in populum habebant, juri tamen ejus et libertati, firmissima earum regionum oppida præsidiis tenebant, Do quodam instituto, refragari in plerisque consueve- regem ipsum in custodia habebant: dum ipsi etiam rant; erant à rege constituti, ejus comites, et famuli, et factiones suorum atque tumultus, parlamento plusquam quasi umbræ, quo amoto, ipsi necesse est ad plebem, minaces, et in urbe et in agris passim fovebant, qui aude orti sunt, redigerentur. “Una et deterrima por- tumultus paulò pòst in bellum non civile solùm, sed et tio parlamenti potestatem sibi vindicare non debuit re- Scoticum illud erupere. Quòd si privatis etiam consiliis s judicandi." At plebeius ordo, quod te suprà docui, aut armis subvenire reipublicæ laudatissimum semper non solùm parlamenti pars erat potissima, etiam sub fuit, non est certè cur exercitus reprehendi possit, qui regibus, sed per se ipse parlamentum omnibus numeris parlamenti authoritate ad urbem accersitus imperata

scio

Purpurea intexti tollunt aulæa Britanni?

dominorum et communium, Maii 26, 1642, aperte sensistis de regis authoritate aliquot perduellionem § rantibus et insanis positionibus fassi estis. Halla pidi portas Hothamus, tali mandato à senatu accep venienti regi occlusit;" vos" quid rex pati posset, b primo rebellionis experimento cognoscere concupis tis." Quid hoc dici potuit accommodatiùs ad co... andos inter se Anglorum animos, atque à rege penis

vertatur, se non solùm regis mortem, sed etiam p tiones quondam suas, et frequentissimi parlamenti.. de liturgia et episcopis abolendis, de triennali par -mento, et quæcunque summo populi consensu ac piios. sancita sunt, tanquam seditiosas atque “insanas pre

fecit; et regiorum factionem atque tumultum ipsi curiæ | quam dimidium itineris confecistis;" vos" ad quarter sæpiùs minitantem facilè compescuit. In id autem actum et ultra in dramate boc desultando frigultiezie discrimen adducta res erat, ut aut nos ab illis, aut illos spectati estis:" vos" meritò regis occisi crimine notar à nobis opprimi necesse esset. Stabant ab illis Lon- debetis ; ut qui viam ad ipsum occidendum muniista; dinensium plerique institores atque opifices, et minis- vos "nefariam illam securim cervicibus ejus inflixists trorum factiosissimi quique; à nobis exercitus magna non alii." Væ vobis imprimis, si unquam stirps Ca fide, modestia, virtute cognitus. Per hos cum retinere regnum posthac in Anglos recuperabit: in vos, libertatem, rempub., salutem liceret, an hæc omnia credite, cudetur hæc faba. Sed Deo vota persolviz per ignaviam et stultitiam prodenda fuisse censes? fratres diligite liberatores vestros, qui illam calamDebellati regiarum partium duces arma quidem inviti, tatem atque certam perniciem ab invitis etiam vos animum hostilem non deposuerant: omnibus belli re- hactenus prohibuere. Postulamini vos item, 49% novandi occasionibus intenti ad urbem se receperant." aliquot annos antè per varias petitiones jus regis in Cum his, quamvis inimicissimis, quamvis sanguinem minuere moliti estis, quòd voces contumeliosas ng eorum avidè sitientibus, presbyteriani, postquam non illis ipsis libellis quos nomine senatûs regi porrevist permitti sibi in omnes tam civilem quàm ecclesias-insertas publicastis;" videlicet "in illa declaratio ticam dominationem viderunt, clandestina consilia, et prioribus tum dictis tum factis indignissima consociare cœperant: eoque acerbitatis processere, ut mallent se regi denuò mancipare, quàm fratres suos in partem illam libertatis, quam et ipsi suo sub sanguine acquisiverant, admittere; mallent tyrannum tot civium cruore perfusum, ira in superstites, et concepta jam ultione ardentem rursus experiri dominum, quàm fratres, et amicissimos æquo jure ferre sibi pares. Soli indepen-abalienandos? cum intelligere hinc possint, si rex æ dentes qui vocantur, et ad ultimum sibi constare, et sua uti victoria sciebant: qui ex rege hostem se fecerat, eum ex hoste regem esse amplius, sapienter, meo quidem judicio, nolebant: neque pacem idcircò non volebant, sed involutum pacis nomine aut bellum novum, aut æternam servitutem prudentes metuebant. Exer-byterianorum positiones" luituros. Sed repente citum autem nostrum quo fusiùs infamare possis, nar- tat animum homo levissimus; et quod modò “ rationem quandam rerum nostrarum inconditam et ipsam rectè æstimanti" sibi videbatur solis presbyter strigosam exordiris: in qua tametsi multa falsa, multa anis deberi, id nunc "rem” eandem “ ab alto res frivola reperio, multa abs te vitio data, quæ laudi du- venti" independentibus totum deberi videtur. M cenda essent, huic tamen alteram ex adverso narra- presbyterianos "vi aperta atque armis contra reg tionem opponere nihil arbitror attinere. Rationibus grassatos esse," eumque ab iis " bello vietum, captain enim hic non narrationibus certatur; atque illis utro- in carcerem conjectum" affirmabat, nunc omnem “ba bique, non his fides habebitur. Et sanè sunt ejusmodi rebellionis doctrinam" independentium esse scribit res istæ, ut nisi justa historia dici pro dignitate neque hominis fidem et constantiam! quid aliam jam opasi ant. Melius itaque puto, quod de Carthagine Sallus- narrationem comparare contra tuam, quæ ipsa sibi -tius, silere tantis de rebus, quàm parùm dicere. Neque turpiter decoxit? Verùm de te siquis dubitat, al committam ut non solùm virorum illustrium, sed Dei an ater homo sis, tua legat quæ sequuntur. præcipuè maximi laudes, in hac rerum seri mirabili pus est," inquis, “" pandere unde et quando prospe sæpissimè iterandas, tuis hoc libro intexam opprobriis. inimica regibus secta: belli isti sanè puritani sut Ea igitur duntaxat, quæ argumenti habere speciem vi- no Elisabethæ prodire tenebris Orci, et ecclesiam i dentur, pro more decerpam. "Anglos et Scotos" quòd turbare primùm cœperunt, immo rempub. ipsam : aïs "solenni conventione promisisse, se regis majes- enim sunt minores reipub. pestes quàm ecclesir." tatem conservaturos," omittis' quibus id conditionibus te verè Balaamum vox ipsa sonat; ubi enim virus c promisere; si salva nimirum religione et libertate id acerbitatis evomere cupiebas, ibi insciens atque inv fieri posset: quibus utrisque ad extremum usque spiri- benedixisti. Hoc enim tota Anglia notissimum tum iniquus adeò et insidiosus rex iste erat, ut, vivente qui ad exemplum ecclesiarum vel Gallicarum vel illo, et religionem periclitaturam, et libertatem interi-manicarum, ut quasque reformatiores esse judicaba. turam esse, facilè appareret. Sed redis jam ad illos puriorem cultûs divini rationem sequi studebant, ** regii supplicii authores. "Si res ipsa ponderibus suis penè omnem episcopi nostri cæremoniis et superstit. et momentis rectè æstimetur, exitus facti nefandi ita bus contaminaverant, si qui tandem pietate erga Deindependentibus imputari debet, ut principii et pro- aut vitæ integritate cæteris præstabant, eos ab epes gressûs gloriam presbyteriani sibi possent vindicare." porum fautoribus puritanos fuisse nominatos. Hi Audite, presbyteriani, ecquid nunc juvat, ecquid conquorum doctrinam regibus inimicam esse clamitas: > fert ad innocentiæ et fidelitatis opinionem vestræ, quòd que hi solùm, nam plerique reformatorum," irq à rege puniendo abhorrere tantopere videremini? Vos" qui in alios discipline ejus articulos non jurar isto regis actore verbosissimo, accusatore vestro, "plus- hunc tamen unum videntur approbasse, qui regis

66

66

[ocr errors]

om

versatur dominationi." Ita independentes, dum gra- | ergò et frivolam de ista potestatis delegatione controvissimè insectaris, laudas; qui eos ab integerrima versiam moves. At "cum his," inquis, "judicibus è Christianorum familia deducis; et quam doctrinam in- domo inferiori selectis juncti etiam judices fuere ex codependentium esse propriam ubique asseris, eam nunc hortibus militaribus sumpti; nunquam autem militum "reformatorum plerosque approbasse" confiteris; eò fuit civem judicare." Paucissimis te retundam; non usque demùm audaciæ, impietatis, apostasiæ provectus enim de cive nunc, sed de hoste memineris nos loqui : es, ut etiam episcopos, quos tanquam pestes et Anti- quem si imperator bellicus cum tribunis militaribus christos ex ecclesia radicitùs evellendos, atque exter- suis, bello captum, et è vestigio, si ita videretur, ocminandos esse nuper docuisti, eos nunc " à rege tuendos cidendum, pro tribunali judicare voluerit, an quicquam fuisse" affirmas, ne quid "sacramento" scilicet "in- præter jus belli aut morem censebitur fecisse? qui auaugurationis derogatum iret." Nihil est ulterius jam tem hostis reipublicæ, et bello captus est, ne pro cive sceleris aut infamiæ quò possis procedere, quàm, quod quidem is, nedum pro rege in ca repub. haberi potest. solum superest, ut reformatam, quam polluis, religio- Hanc ipsa lex regis Eduardi sacrosancta sententiam nem quamprimùm ejures. Quòd autem nos aïs " tulit; quæ negat malum regem aut esse regem, aut nes sectas et hæreses tolerare," id noli accusare; quan- oportere regis nomine appellari. Ad illud autem quod diu te impium, qui Christianorum sanctissimos, et ple- aïs non "integram" plebis domum, sed "mancam et rosque etiam reformatos tibi adversos " è tenebris Orci mutilam de regis capite judicasse," sic habeto; eorum, prodire" audes dicere, te vanum, mendacem, et con- qui regem plectendum esse censebant, longè majorem ductitium calumniatorem, te denique apostatam ecclesia fuisse numerum, quàm qui res quascunque in parlatamen toleret. Tuas autem exinde sycophantias, quibus mento transigere, etiam per absentiam cæterorum, ex magnam reliqui capitis partem insumis, et quæ mon- lege debebant: qui cum suo vitio atque culpa abessent strosa dogmata independentibus, ad cumulandam iis (defectio enim animorum ad communem hostem pesinvidiam, affingis, quidni omittam? cùm neque ad sima absentia erat) nullam iis, qui in fide permanserant, causam hanc regiam omninò pertineant, et ea ferè sint afferre moram conservandæ reipub. poterant; quam que risum potiùs aut contemptum cujusvis quàm refu- vacillantem, et ad servitutem atque interitum prope tationem mereantur. redactam, populus universus eorum fidei, prudentiæ, fortitudini, primò commiserat. Atque illi quidem strenuè rem gessere; exulcerati regis impotentiæ, furori, insidiis sese objecere; omnium libertati atque saluti suam posthabuere; omnia antehac parlamenta, omnes majores suos prudentia, magnanimitate, constantia supergressi. Hos tamen populi magna pars, AD undecimum hoc caput videre mihi, Salmasi, quam- quamvis omnem illis fidem, operam, atque auxilium vis nullo cum pudore, cum aliqua tamen conscientia pollicita, ingratis animis in ipso cursu deseruit. Pars futilitatis tuæ accedere. Cùm enim hoc loco perquiren- hæc servitutem et pacem cum ignavia atque luxuria dum tibi proposueris “qua authoritate" pronuntiatum ullis conditionibus volebat: pars altera tamen liberde rege fuerit, subjungis, quod à te nemo expectabat; tatem poscebat, pacem non nisi firmam atque honestam. "frustra id quæri;" scilicet "quæstioni huic vix locum Quid hic ageret senatus? partem hanc sanam, et sibi reliquit qualitas hominum qui id fecere." Cùm igitur, et patriæ fidelem defenderet, an desertricem illam sequàm es importunitatis et impudentiæ in hac causa queretur? Scio quid agere oportuisse dices? non enim suscipienda compertus, tam sis nunc etiam loquacitatis Eurylochus, sed Elpenor es, id est vile animal Circatibi conscius, eò à me brevius responsum feres. Quæ- um, porcus immundus, turpissima servitute etiam sub renti jam tibi "qua authoritate" ordo plebeius vel ju- fœmina assuetus; unde nullum gustum virtutis et, quæ dicavit ipse regem, vel aliis id judicium delegavit, re- ex ea nascitur, libertatis habes; omnes esse servos cuspondeo suprema: supremam quemadmodum habuerit, pis, quòd nihil in tuo pectore generosum aut liberum docebunt te ea quæ tunc à me dicta sunt, cùm te suprà sentis, nihil non ignobile atque servile aut loqueris aut hac ipsa de re graviter ineptientem redarguerem. Quòd spiras. Injicis porrò scrupulum quòd "et Scotine rex si tibi saltem crederes, posse te ullo tempore quod satis erat, de quo statuimus," quasi idcirco in Anglia impune est dicere, non eadem toties cantare odiosissimè soleres. quidvis illi facere liceret. Ut hoc caput denique præ Aliis autem delegare suam judicandi potestatem ordo cæteris elumbe atque aridum aliquo saltem facetè dicto plebeius eadem sanè ratione potuit, qua tu regem, qui queas concludere, " duæ," inquis, "sunt voculæ iisdem et ipse omnem potestatem à populo accepit, eandem ac totidem elementis constantes, solo literarum situ aliis delegare potuisse dicis. Unde in illa solenni con- differentes, sed immane quantum significatione differventione, quam nobis objecisti, cùm Angliæ tum Sco-entes, Vis, et Jus." Minimè profectò mirum est, te tiæ summi ordines religiosè profitentur ac spondent, ea se supplicia de perduellibus esse sumpturos, " quibus utriusque gentis potestas judiciaria suprema, aut qui ab ea delegatam potestatem accepturi erant," plectendos judicarent. Audis hic utriusque gentis senatum una voce testantem se posse suam authoritatem judiciariam, quam "supremam" ipsi vocant, aliis delegare: vanam

CAPUT XI.

66

trium literarum hominem tam scitam ex tribus literis argutiolam exculpere potuisse; hoc magis mirandum est quod toto libro asseris, duas res tam inter se cæteroqui "differentes," in regibus unum atque idem esse. Quæ enim vis est unquam à regibus facta, quam non jus regium tu esse affirmasti? Hæc sunt quæ novem paginis bene longis responsione digna animadvertere

CAPUT XII.

potui; cætera sunt ea, quæ aut identidem repetita | fræno sibi detracto, aliud ipse populo frænum inject haud semel refutavimus, aut ad hanc causam discep- Germanos equites, pedites Hibernos per urbes, perque tandam nullum habent momentum. Itaque solito nunc oppida quasi in præsidiis, cùm bellum esset nullam, brevior si sum, id non meæ diligentiæ, quam in hoc collocandos curavit: parumne tibi adhuc tyrannus summo tædio languescere non patior, sed tuæ loquaci- | detur? In quo etiam, ut in aliis multis rebus, quai tati, rerum et rationum tam cassæ atque inani, impu- suprà per occasionem abs te datam ostendi (quanqsın tandum erit. tu Carolum Neroni crudelissimo conferri indignars Neroni perquàm similis erat: nam et senatum ille repub. se sublaturum persæpe erat minatus. Interva conscientiis religiosorum hominum supra modum gr vis, ad cæremonias quasdam et superstitiosos cults. quos è medio papismo in ecclesiam reduxerat, omse adigebat; renuentes aut exilio aut carcere multabat Scotos bis eam ob causam bello adortus est. Hu usque simplici saltem vice nomen tyranni commeruisse videatur. Nunc cur adjectum in accusatione proditors nomen fuerit exponam. Cum huic parlamento sæpis pollicitis, edictis, execrationibus confirmasset, se nihil contra rempub. moliri, eodem ipso tempore aut papistarum delectus in Hibernia habebat, aut legatis ad regem Daniæ clanculùm missis, arma, equos, auxilian disertè contra parlamentum petebat, aut exercitan nunc Anglorum nunc Scotorum pretio sollicitabat; illis urbem Londinum diripiendam, his quatuor proviacias Aquilonares Scotorum ditioni adjungendas promisit, si sibi ad parlamentum quoquo modo tollen.an commodare suam operam vellent. Cùm hæc non suc cederent, cuidam Dillonio perduelli dat secretiora 1. Hibernos mandata, quibus juberentur omnes Angla ejus insulæ colonos repentè armis adoriri. Hæc fe proditionum ejus monumenta sunt, non vanis rumorites collecta, sed ipsis literis ipsius manu subscriptis atq signatis comperta. Homicidam denique fuisse, ca325 acceptis mandatis Hiberni arma ceperint, ad quinques centena millia Anglorum in summa pace nihil metuentium exquisitis cruciatibus occiderint, qui etiam tantum reliquis duobus reguis bellum civile contar neminem puto negaturum. Addo enim quod in Vectensi colloquio hujus belli et culpam et crimen rel palàm in se suscepit, eoque omni parlamentum notisma confessione sua liberavit. Habes nune brevite quamobrem rex Carolus et tyrannus et proditve es homicida judicatus fuerit. At "cur non prius,inq neque in illo "solenni fædere," neque postea cum úr dititius esset, vel "à presbyterianis" vel" ab independe tibus" sic judicatus est, sed potiùs," ut regem der. accipi, omni reverentia est exceptus ?" Vel boc s argumento persuaderi cuivis intelligenti queat, &nisi serò tandem, et postquam omnia sustinuerant, nia tentaverant, omnia perpessi erant, deliberatan ordinibus fuisse regem abjicere. Tu id solus mali nimis in invidiam rapis, quod summam eorum pan tiam, æquanimitatem, moderationem, fastusque re tolerantiam nimis fortasse longam apud omnes be testabitur. At "mense Augusto qui præcessites supplicium, domus communium, quæ sola jam regnabat et independentibus erat obnoxia, scripsit ad Scotos, quibus testabatur, nunquam sibi in 255 fuisse mutare statum, qui huc usque in Anglia obtina sub rege, domo dominorum et communium." Vide ja quàm non doctrinæ independentium abrogatio rega

VELLEM equidem, Salmasi, ne cui fortè videar in regem Carolum, suo fato atque supplicio defunctum, iniquior esse aut acerbior, ut totum hunc de “ criminibus ejus" locum, quod et tibi et tuis consultius fuisset, silentio præteriisses. Nunc verò quoniam id magis placuit, ut de iis præfidenter et verbosè diceres, faciam profectò ut intelligas, nihil à te fieri incogitantiùs potuisse, quàm ut deterrimam causæ tuæ partem, nempe ejus crimina, ad extremum refricanda et accuratiùs inquirenda reservares; quæ, cùm vera et atrocissima ostendero fuisse, et ejus memoriam omnibus bonis in gratam atque invisam, et tui defensoris odium quàm maximum in animis legentium novissimè relinquant. “Duæ,” inquis, “partes ejus accusationis fieri possunt; una in reprehensione vitæ versatur, altera in delictis quæ tanquam rex potuit committere. Et vitam quidem ejus inter convivia, et ludos, et fœminarum greges dilapsam facilè tacebo: quid enim habet luxus dignum memoratu? Aut quid hæc ad nos, si tantùm privatus fecisset? postquam voluit rex esse, ut nec sibi vivere, ita ne peccare quidem sibi solùm potuit." Primùm enim exemplo suis vehementissimè nocuit; secundo loco, quod temporis libidinibus et rebus ludicris impendit, quod erat plurimum, id totum reipub., quam susceperat gubernandam, subduxit; postremò immensas opes, innumerabilem pecuniam non suam, sed publícam luxu domestico dilapidavit. Itaque domi rex malus primùm esse cœpit. Verùm ad ea potiùs crimina" quæ malè regnando commisisse arguitur" transeanius. Hic doles "tyrannum" eum, "proditorem," et "homicidam" fuisse judicatum. Id non injuria factum demonstrabitur. Tyrannum autem priùs, non ex vulgi opinione, sed ex Aristotelis et doctorum omnium judicio definiamus. Tyrannus est qui suam duntaxat, non populi utilitatem spectat. Ita Aristoteles ethicorum decimo, et alibi, ita alii plerique. Suane commoda an populi spectarit Carolus, pauca hæc de multis, quæ tantummodò perstringam, testimonio erunt. Cum aulæ sumptibus patrimonium et proventus regii non sufficerent, imponit gravissima populo tributa; iisque absumptis, nova excogitavit; non ut rempub. vel augeret, vel ornaret, vel defenderet, sed ut populi non unius opes vel unam in domum congerendas inferret, vel una in domo dissiparet. Hunc in modum sine lege cum pervolaret omnia, quod unicum sciebat sibi fræno fore, parlamentum aut funditus abolere, aut convocatum haud sæpius quàm id suis rationibus conduceret, sibi soli reddere obnoxium conatus est. Quo

[ocr errors]
[ocr errors]

ni

66

[ocr errors]

attribuenda sit. Qui suam dissimulare doctrinam non | legitur, nomen regis perdere," nihil aliud est quàm solent, etiam potiti rerum profitentur " nunquam sibi regio munere ac dignitate privari; quod accidit Chilin animo fuisse statum regni mutare." Quod si id perico Franciæ regi, cujus exemplum illustrandæ rei postmodùm in mentem venit, quod in animo non fuit, causa eodem loco lex ipsa ponit. Committi autem cur non licebat quod rectius, et è repub. magis esse summam perduellionem tam in regnum, quàm in revidebatur, id potissimum sequi ? præsertim cùm Carolus gem, non est apud nos jurisperitus qui inficias ire posneque exorari, neque flecti ullo modo potuerit, ut jus- sit. Provoco ad ipsum, quem profers Glanvillanum. tissimis eorum postulatis, quæque semper eadem ab Siquis aliquid fecerit in mortem regis, vel seditionem initio obtulerant, assentiretur. Quas initio de religione, regni, crimen proditionis esse." Sic illa machinatio, quas de jure suo sententias perversissimas tuebatur, qua papistæ quidem parlamenti curiam cum ipsis ordinobisque adeò calamitosas, in iisdem permanebat: ab nibus uno ictu pulveris nitrati in auras disjicere illo Carolo nihil mutatus, qui et pace et bello tanta parabant, non in regem solum, sed in parlamentum et nobis omnibus mala intulerat. Siquid est assensus, id regnum, ab ipso Jacobo et utraque ordinum domo et invitè facere, et quamprimùm sui juris foret, pro summa proditio" judicata est. Quid plura attinet hilo se habiturum haud obscuris indiciis significabat: in re tam evidenti, quæ tamen facilè possem, statuta idem apertè filius, abducta secum per eos dies classis nostra allegare? cùm ridiculum planè sit et ratione parte, scripto, idem ipse per literas ad suos quosdam in ipsa abhorrens, committi perduellionem in regem urbe declarabat. Interea cum Hibernis Anglorum posse, in populum non posse, propter quem et cujus hostibus immanissimis, reclamante parlamento, fœdis gratia, cujus, ut ita dicam, bona venia, rex est id conditionibus occultè pacem coagmentaverat, Anglos quod est. Frustra igitur tot statuta nostra deblateras, ad repetita inutiliter colloquia et pacem quoties invita- frustra in vetustis legum Anglicarum libris exerces te bat, toties contra eos omni studio bellum coquebat. atque volutas; ad quas vel ratas vel irritas habendas Hic illi quibus concredita respub. erat, quò se verte- parlamenti authoritas semper valuit; cujus etiam sorent? an commissam sibi nostram omnium salutem in lius est, quid sit perduellio, quid læsa majestas, intermanus hosti acerbissimo traderent? An alterum belli pretari: quam majestatem nunquam sic à populo in propè internecini septennium, nequid pejus ominemur, regem transiisse, ut non multo celsior atque angustior gerendum nobis iterum, et exantlandum relinquerent? in parlamento conspiciatur, jam sæpiùs ostendi. Te Deus meliorem illis mentem injecit, ut prioribus de verò vappam et circulatorem Gallum jura nostra inrege non movendo cogitationibus, non enim ad decreta terpretantem quis ferat? Vos verò Anglorum perpervenerant, rempub., religionem, libertatem ex ipso fuga, tot episcopi, doctores, jurisconsulti, qui literaturam illo fœdere solenni anteponerent; quæ quidem stante omnem et eruditionem vobiscum ex Anglia aufugisse rege constare non posse, tardiùs illi quidem quàm prædicatis, adeone ex vestrûm numero nullus causam oportuit, sed aliquando tamen viderunt. Sanè parla- regiam atque suam defendere satis strenuè satisque mento nunquam non liberum atque integrum esse de- latinè sciebat, gentibusque exteris dijudicandam expobet, ex re nata quàm optimè reipub. consulere; neque nere, ut cerebrosus iste et crumenipeta Gallus mercede ita se prioribus addicere sententiis, ut religio sit in accersendus in partes necessariò esset, qui regis inopis, posterum, etiamsi Deus dederit, vel sibi, vel reipub. tot doctorum et sacerdotum infantia stipati, patrocinium plus sapere. At "Scoti non idem sentiunt, quinimo susciperet? magna, mihi credite, infamia etiam hoc ad filium Carolum scribentes, sacratissimum regem nomine apud exteras nationes flagrabitis ; et meritò appellant parentem ejus, et sacerrimum facinus quo vos utique cecidisse causa omnes existimabunt, quam necatus est." Cave plura de Scotis, quos non novisti; ne verbis quidem, nedum armis aut virtute sustinere nos novimus, cum eundem regem 66 sacerrimum," et valuistis. Sed ad te redeo, vir bone, dicendi perite, si homicidam et proditorem; facinus quo tyrannus necatute modò ad te rediisti; nam sternentem te tam prope retur," sacratissimum" appellarent. Nunc regi quam finem et de "morte" voluntaria nescio quid abs re dicam scripsimus, quasi parùm commodè scriptam somniantem offendo; tum statim negas "cadere in cavillaris, et " quid opus fuerit ad elogium illud tyranni regem suæ mentis compotem, ut populum seditionibus addere proditoris et homicidæ titulos," quæris: " cùm distrahat, exercitus suos hostibus debellandos tradat, ut tyranni appellatio omnia mala comprehendat:" tum factiones contra se suscitet." Quae omnia cum et alii quis tyrannus sit grammaticè et glossematicè etiam multi reges, et Carolus ipse fecerit, dubitare non potes, doces. Aufer nugas istas, literator, quas una Aristote- præsertim Stoïcus, quin ut omnes improbi, sic omnes lis definitio modò allata nullo negotio difflabit; quæque quoque tyranni prorsùs insaniant. Flaccum audi. te doctorem docebit nomen tyranni, quoniam tua nibil interest præter nomina intelligere, posse citra proditionem et homicidium stare. Atqui "leges Anglicante non dicunt proditionis crimen regem incurrere si procuraverit seditionem contra se vel populum suum." Neque dicunt, inquam, parlamentum læsæ majestatis reum esse, si malum regem tollat, aut unquam fuisse, cum sæpius olim sustulerit: posse autem regem suam majestatem lædere atque minuere, immò amittere, clara Voce testantur. Quod enim in illa lege sancti Edouardi

Quem mala stultitia, et quæcunque inscitia veri
Coecum agit, insanum Chrysippi porticus et grex
Autumat, hæc populos, hæc magnos formula reges,
Excepto sapiente, tenet.

Si igitur insani cujuspiam facti crimen à rege Carolo
amovere cupis, debebis improbitatem ab eo priùs amo-
vere quàm insaniam. At enim "rex non potuit pro-
ditionem in eos committere, qui vassalli ipsius et sub-
jecti fuere." Primùm, cùm æquè atque ulla gens

« PreviousContinue »