罗 =ན piam. Eundem proinde immortalem Deum oro, ut consueta ejus ope ac benignitate sola fretus, qua integritate, diligentia, fide, felicitate etiam, fortissimè justissimeque simul facta haud ità pridem defendi, eadem, vel ea amplius, authores ipsos, meque tantis viris ignominiæ causa, non honoris additum ab immeritis opprobriis, atque calumniis vindicare sufficiam. Quòd si est, qui contemni hæc satiùs arbitretur potuisse, fateor equidem, si apud eos qui nos rectè nôssent hæc spargerentur: cæteris qua tandem ratione constabit non esse verum quicquid adversarius noster est mentitus? cùm autem, data, quæ par est, opera, à nobis erit, ut quo præcessit calumnia, eodem vindex quoque veritas sequatur, et illos de nobis perperam sentire opinor desituros, et istum fortasse mendaciorum pudebit: si non puduerit, tum demùm, satiùs contempserimus. Huic interea responsum pro meritis celeriùs, expedivissem, nisi se falsis rumoribus hactenus muniisset; dum sæpius denuntiaret, an incudem sudare Salmasium, nova volumina in nos fabricare, jam jamque editurum: ex quo hoc solum est consequutus, ut maledicentiæ pœnas aliquanto seriùs daret: expectandum enim duxi potiùs, ut potiori viribus adversario, integrum me servarem. Sed cum Salmasio debellatum jam puto mihi esse, utpote mortuo; et quemadmodum mortuo, non dicam : non enim ut ille mihi cæcitatem, sic ego illi mortem vitio vertam. Quanquam sunt, qui nos etiam necis ejus reos faciunt, illosque nostros nimis acriter strictos aculeos; quos dum repugnando altiùs sibi infixit, dum quod præ manibus habebat opus, vidit spissiùs procedere, tempus responsionis abiisse, operis gratiam periisse, recordatione amissæ famæ, existimationis, principum denique favoris, ob rem regiam malè defensam, erga se imminuti, triennali tandem mœstitia, et animi magis ægritudine, quàm morbo confectum obiisse. Ut-potest? Hoc jus qui docet, ipse sit oportet injustissicunque sit, si iterum cum hoste satis mihi cognito, si bella etiam posthuma gerenda sunt, cujus feroces ac strenuos impetus facilè sustinui, ejus languentes et moribundos conatus non est ut reformidem. Quid ego in republica palàm videor contra reges, cur vos in regno, vel regum sub patrocinio, non nisi furtim et clanculum, contra rempublicam audetis? cur in tuto pavidi, cur in luce nocturni, summam potentiam, summam gratiam, timiditate invidiosa planè atque suspecta obscuratis? satisne vobis ut præsidii sit in regibus veremini? sic tecti, sic obvoluti non vos meherculè ad asserendum jus regium defensores, sed ad ærarium compilandum fures potiùs videmini venisse. Equidem quod sum, profiteor; quod regibus nego jus esse, vel in regno quovis legitimo pernegare ausim: nemo me læserit monarcha, quin se priùs damnet, tyrannum fassus. Si tyrannos insector, quid hoc ad reges? quos ego à tyrannis longissimè sejungo. Quantum à viro malo distat vir bonus, tantundem à tyranno discrepare regem contendo: unde efficitur, tyrannum non modò non esse regem, sed regi quidem adversissimum semper imminere. Et sanè qui monumenta rerum percurrit, plures à tyrannis quàm à populo oppressos reges, atque sublatos inveniet. Qui igitur tollendos affirmat tyrannos, non reges, sed inimicissimos regibus, immo infestissimos regum hostes tollendos affirmat. Vos contrà, quod regibus jus datis, ut quicquid libeat jus sit, non est jus, sed injuria, sed scelus, sed ipsa pernicies: venenato isto munere, non salutari, quos supra omnem vim atque periculum fore prædicatis, eos ipsi occiditis; regem et tyrannum idem esse, siquidem idem utrobique jus est, statuitis. Nam si isto suo jure, rex non utitur (utetur autem nunquam quamdiu rex, non tyrannus, erit) non hoc regi, sed viro assignandum est. Quid autem absurdius illo jure regio fingi queat, quo si quis utatur, quoties rex vult esse, toties esse vir bonus desinat; quoties vir esse bonus maluerit, toties se arguerit non esse regem? quo quid in reges dici contumeliosius Nunc verò ad hoc quicquid est hominis, qui nos inclamat, aliquando veniamus: clamorem quidem audio, non regii sanguinis, ut præe se fert titulus, sed obscuri cujuspiam nebulonis; clamantem enim nusquam reperio. Eho! quis es? homone an nemo? hominum certè infimi, nè mancipia quidem, sine nomine sunt. Semperne ergò mihi cum anonymis res erit? at verò hi regios haberi se vel maximè volunt: miror si regibus sic persuaserint. Regum sequaces atque amicos regum non pudet; quo pacto igitur sunt isti regibus amici? non dant munera; immo verò libentiùs multò accipiunt: res suas non impendunt, qui ne nomina quidem causae regia dare audent: quid ergò? verba dant, sed nec verba gratìs dare suis regibus, vel satis benevoli in animum inducunt, vel satis constantes nomine adscripto audent. Me quidem, w avopes avάvuμot, fas enim sit Græcè quos Latinè quid nominem non reperio, me inquam, cùm vester ille Claudius de jure regio, materia sanè gratiosissima, sine nomine tamen orsus esset scribere, et exemplo possem uti, usque adeò neque mei, neque causæ puditum est, ut ad rem tantam accedere, nisi nomen palàm professus, turpe ducerem. mus, atque omnium pessimus: pejor autem quo pacto fiat, quàm si quales format ac fingit alios, talis ipse imprimis fuerit? Quòd si omnis vir bonus, ut antiquorum secta quædam magnificè sanè philosophatur, est rex, pari ratione sequitur, omnem virum malum pro suo quemque modulo tyrannum esse: neque enim magnum, nè hoc nomine intumescat, sed infimum quiddam est tyrannus; et quantò omnium maximus, tantò omnium vilissimus, et maximè servilis. Alii enim suis tantùm vitiis volentes serviunt; hic non modò suis, sed ministrorum etiam atque satellitum importunissimis flagitiis etiam nolens cogitur servire; et suas quasdam tyrannides abjectissimo cuique suorum concedere: tyranni igitur servorum infimi, suis serviunt etiam servitiis. Quamobrem rectè hoc nomen vel in minimum quemque tyrannorum pugilem, vel in hunc etiam clamatorem poterit convenire; qui in hac causa tyrannica cur tam strenuè vociferetur, ex his quæ dicta sunt, quæque mox dicentur, satis liquebit: utì etiam cur anonymus : aut enim turpiter conductus, clamorem hunc suum regio sanguini, Salmasium sequutus, vendidit; aut infamis doctrinæ conscientia pallens, aut vita flagitiosus ac turpis, latere si cupit, mirum non est: aut fortassis ità se parat, ut sicubi spem quæstûs uberiorem odoretur, desertis quandoque regibus integrum sibi sit, ad quamlibet etiam futuram rempublicam transfugere; nè tune quidem sine exemplo magni sui Salmasii, qui affulgente lucro captus, ab orthodoxis ad episcopos, à popularibus ad regios, etiam senex defecit. Tu igitur iste è gurgustio clamator, qui sis non fallis; frustrà tibi ista latibula quæsisti: extrahêre mihi crede, neque Plutonis ista galea diutiùs te teget: dejerabis, quoad vixeris, me aut cæcum non esse, aut tibi saltem non connivere. Quis igitur sit, quod genus hominis, qua spe adductus, quibus illecebris, quibus lenociniis delinitus, ad hanc causam regiam accesserit, (Milesia propemodum, aut Baiana fabula est,) si vacat nunc audite. conjecit: semper enim in ancillis prolabitur li hominis; hinc summa assiduitate Salmasium capa colere, et quoties licuit Pontiam. Nescio an ille com moditate hominis et assentatione captus, an hic optaslem excogitasse se conveniendæ eo sæpius Patr occasionem ratus, prior sermones injecerit de resp Miltonii ad Salmasium. Utut fuit, Morus propugna dum suscipit Salmasium: et Salmasius quidem thes logicam in ea urbe cathedram sua opera polliertar Moro; Morus et hanc et aliud insuper suavicolan, furtivos Pontiæ concubitus pollicetur sibi. Per cansan Est "Morus" quidam, partim Scotus, partim Gallus; consulendi de hoc opere Salmasium, dies ac noctes nè tota hominis infamia, gens una, aut regio nimiùm eam domum frequentat. Jamque ut olim Pynas laboraret; homo improbus, et cùm aliorum, tum, quod in morum, ita nunc repente morus in Pyramum transgravissimum est, amicorum, quos ex intimis inimicissi- mutatus sibi videtur, Genevensis in Babylonien: mos sibi fecit, testimoniis quamplurimis infidus, men- verùm illo juvene quantò improbior, tantò fortunator, dax, ingratus, maledicus, et virorum perpetuus obtrecnunc suam Thisben, facta sub eodem tecto copia, tator et fœminarum, quarum nec pudicitiæ plus unquam libitum est, Pontiam alloquitur; rimam in pariete parcere, quàm famæ consuevit. Is, ut primæ ætatis conquirere opus non erat: spondet matrimonium: obscuriora præteream, primùm Geneva Græcas literas ea spe pellectam vitiat; eodemque scelere, horreo docuit; verùm, sæpius licèt nomen suum Græcè dicere, sed dicendum est, sacrosancti evangelii miMorum discipulis interpretatus, stultum et nequam nister, hospitalem etiam domum constuprat. Es ipse dediscere nequivit ; quin eo potiùs furore est hoc demum congressu, mirum quiddam, et præter agitatus cùm tot scelerum esset sibi conscius, quamvis solitum naturæ prodigiosum accidit, ut et fœmina fortasse nondum compertus, ut pastoris in ecclesia et mas etiam conciperet, Pontia quidem Morillas, munus ambire, atque istis moribus inquinare non hor- quod et Plinianum exercitatorem diu postea exerresceret. Verùm haud diu presbyterorum censuram cuit Salmasium; Morus ovum hoc irritum et veneffugere potuit, mulierarius ac vanus, multisque aliis tosum, ex quo tympanites iste clamor regii sacriminibus notatus, multis ab orthodoxa fide erroribus guinis prorupit. Quod quidem primò regiis nosdamnatus, quos et turpiter ejuravit, et ejuratos impiè tris in Belgio esurientibus pergrata admodum sortits retinuit, tandem adulterii manifestus. Hospitis ancil-fuit; nunc rupto putamine, vitiosum ac putridum lam quandam fortè adamaverat; eam paulò pòst etiam repertum aversantur. Nam Morus hoc suo fasa alteri nuptam sectari non destitit; tuguriolum quoddam haud mediocriter inflatus, et Arausiacam factionem intrare hortuli, solum cum sola, vicini sæpe animad- totam demeruisse se sentiens, jam integras professionum verterant. Citra adulterium, inquis; poterat enim cathedras spe improba devoraverat, et suam Pontian quidvis aliud: sanè quidem; poterat confabulari, utpote ancillam et pauperculam, jam gravidam secienimirum de re hortensi, prælectiones quasdam suas ratus deseruerat. Illa despectam se atque delusan sciolæ fortasse fœminæ et audiendi cupidæ expromere querens, et synodi fidem et magistratus imploravit. Sir de hortis, Alcinoï putà vel Adonidis; poterat nunc tandem evulgata hæc res, et conviviis penè omnibas, areolas laudare, umbram tantummodo desiderare, liceret ac circulis diu risum et cachinnos præbuit. Unde aliquis, et lepidi sanè, quisquis erat, ingenii, hoc dir tichon, modò ficui morum inserere, complures indè sycomoros quàm citissimè enasci, ambulationem amœnissimam; modum deinde insitionis mulieri poterat monstrare : hæc et plura poterat, quis negat? Veruntamen presbyteris satisfacere non poterat, quin illum tanquam adulterum censura ferirent, et pastoris munere indignum prorsus judicarent: harum et hujusmodi accusationum capita in bibliotheca illius urbis publica etiam num asservantur. Interea, dum hæc palàm nota non essent, ab ecclesia, quæ Middleburgi erat Gallica, procurante Salmasio, in Hollandiam vocatus, magna cum offensione Spanhemii, viri sanè docti, et pastoris integerrimi, qui eum Genevæ antea probè noverat, literas testimoniales, quas vocant, dum alii non ferendum existimarent, ut homo istiusmodi ecclesiæ testimonio ornaretur, alii quidvis potiùs ferendum, quàm ipsum hominem, ægrè à Genevensibus, et non alia quàm sui discessus conditione, atque illas quidem frigidulas, tandem impetravit. In Hollandiam ut venit, ad salutandum Salmasium profectus, domi ejus in uxoris ancillam, cui Pontiæ nomen erat, oculos nequiter Galli ex concubitu gravidam te, Pontia, Mori, Quis bene moratam, morigeramque neget! Sola Pontia non risit; sed nec querendo quicquam profecit; clamor enim regii sanguinis clamorem stupri, et stupratæ mulierculæ ploratum facilè obruerat; Sa masius quoque illatam sibi hanc totique familiæ et injuriam et labem ægrè ferens, seque ab amico et laudatore suo sic ludos factum, sic adversario rursus obpxium, accedente ad priores ejus in causa regia infelicetates forsitan hoc etiam infortunio, haud ità multó post supremum diem obiit. Verùm aliquantò hæc posteris. Interim Salmasius, Salmacidis quodam fato, ut enita nomen, ità et fabula non abludit, nescius hermaph ditum se adjunxisse sibi Morum tam gignendi quae pariendi compotem, quid is domi genuisset ignarus, quod peperit exosculatur; librum nempe istum in que sentit se Magnum toties dici, et suo fortè judicio digne, aliorum certè stultè atque ridiculè laudatum. Itaque bere videbitur, cogitare eum debere, non cum gravi Regii sanguinis clamor ad cœlum adversùs parricidas typographum festinanter quærit; et fugientem ab se jamdiu famam, retinere frustrà conatus, quas laudes, quas potiùs fœdas suî adulationes per hunc atque alios miserè concupiverat, iis etiam divulgandis obstetricatur ipse atque subservit. Ad hanc operam Vlaccus quidam est visus omnium maximè idoneus; buic facilè persuadet, non modò ut librum illum excudendum curaret, quod nemo reprehendisset; sed etiam ut epistolæ ad Carolum videlicet missæ, multis in me, qui hominem Siquidem non jure fusum ostendisses, More, istum sannunquam nôram, probris et contumeliis refertæ, sub-guinem, haud incredibile narrares: nunc, quemadmoscripto nomine se profiteretur authorem. Nequis igitur dum primis restituti evangelii temporibus, monachi, miretur cur se exorari tam facilè sit passus, ut me tam cùm argumentis minùs valerent, ad spectra nescio quæ, impudenter nulla de causa lacesseret, et alienas etiam et ficta monstra decurrere solebant; sic vos, postquam intemperies in se transferre atque præstare tam pro ni- omnia defecere, ad clamores nusquam auditos, et obsohilo duceret, erga omnes etiam alios quemadmodum se letas fraterculorum artes revertimiui. Voces è cælo gesserit, sicuti ego compertum habeo, ostendam. Est audire quemquam nostrorum, longè abest ut credas; Vlaccus unde gentium nescio, vagus quidam librariolus, ego te clamores ab inferis audîsse, quod postulas, facilè veterator atque decoctor notissimus; is Londini ali- crediderim. Verùm hunc regii sanguinis clamorem dic quandiu bibliopola fuit clancularius ; qua ex urbe, post sodes quis audivit? Te aïs: nuga: primùm enim malè innumeras fraudes, obæratus aufugit. Eundem Parisiis audis: ad cœlum autem qui clamor perveniat, si quis fide cassum et malè agendo insignem, vita tota Jacobæa præter Deum, justi puto soli et integerrimi quique aucognovit: unde olim quoque profugus nè multis qui- diunt, ut qui possint, immunes ipsi, iram Dei consciis dem parasangis audet appropinquare; nunc si cui opus denuntiare. Tu verò quorsum audires, an ut satyram est balatrone perditissimo atque venali, prostat Haga- cinædus scriberes? Videris enim eodem tempore, et comitis typographus recoctus. Nunc ut intelligatis, ementitus hunc clamorem ad cœlum, et cum Pontia quid dicat, quidve agat, quàm nihil pensi habeat, nihil furtim libidinatus esse. Multa te impediunt, More, esse tam sanctum, quod non lucro vel exiguo posterius multa, intus forisque circumsonant, quæ te res istiusputet, seque non causa publica, quod quis putâsset, sic modi ad cœlum perlatas audire non sinunt; et si nihil in me esse debacchatum, fatentem ipsum in se testem aliud, certè qui contra ipsum te ad cœlum quam pluriproducam. Is cùm vidisset quod in Salmasium scrip- mus fit clamor. Clamat contra te, si nescis, mœcha seram, nonnullis librariis æra meruisse, scribit ad ami- illa tua hortensis, tuo maximè pastoris sui exemplo, decos quosdam meos mecum agerent, ut siquid haberem ceptam se esse questa; clamat contra te maritus, cujus excudendum, sibi committeretur; se typis longè melitorum violasti; clamat Pontia, cui pactum nuptiale oribus, quàm qui priùs excudisset, mandaturum: re- temerasti; clamat, siquis est, quem probro genitum, spondi per eosdem, non habere me in præsentia, quod infantulum abdicasti; horum omnium clamores ad cœexcuso esset opus. Ecce autem! cui suam operam tam lum contra te, si non audis, neque illum regii sanguiofficiosè modò detulerat, in eum haud ita multò post, nis audiveris: interea libellus iste, non regii sanguinis scripti contumeliosissimi non excusor solùm sed et auclamor ad cœlum, sed lascivientis Mori hinnitus ad thor, subdititius licet, prodit. Indignantur amici; re- Pontiam, rectius inscribetur. Quæ sequitur epistola, scribit impudentissimus, mirari se simplicitatem eorum, prolixa quidem, et bene putida, partim Carolo, partim et rerum imperitiam, qui officii rationem aut honesti ab Miltonio, alteri amplificando, alteri infamando, dedicase exigant aut desiderent, cùm videant quibus rebus tur. Ab ipso statim initio authorem discite: "Caroli quæstum faciat: se ab ipso Salmasio illam epistolam, regna," inquit, "in sacrilegam parricidarum, et (quia vercum libro accepisse ; qui rogabat, id utì sua gratia, ba desunt idonea, Tertullianæa voce abutimur) Deicidavellet facere quod fecit; si Miltonio, vel cuivis alteri rum potestatem venerunt." Hæc sive Salmasiæa, sive visum esset respondere, nullum sibi esse scrupulum; Moræa, sive Vlaccæa sartago sit, prætereamus. Hoc verò siquidem eadem sua opera uti voluerint: id est, vel in aliis ridendum, Carolo indignandum profectò est, quod Salmasium vel in Carolum; namque id erat solum paulò post, "neminem," ait, " vivere felicitatis Caroli quod in responso ejusmodi futurum expectare poterat. studiosiorem." Quine eandem et epistolandi, et excuQuid plura? Hominem videtis; ad reliquos nunc dendi operam Caroli hostibus detulisti, te vivit nemo pergo, non enim unus est duntaxat, qui hanc in nos felicitatis ejus studiosior? Miserum profectò dicis reregii clamoris quasi tragœdiam adornavit. En igitur gem sic ab amicis omnibus derelictum, ut qui intimi initio, ut solet, dramatis persona: clamor prologus, restant, iis vappa typographus comparare se audeat. Vlaccus balatro, aut si mavultis, Salmasius Vlacci Miserrimum, cujus fidelissimis, Vlaccus perfidus fide ac balatronis persona et lacernis involutus, duo poetastri studio non cedat: quo quid insolentius de se, contempcerevisiali vappa temulenti, Morus adulter et stuprator. tius de rege amicisque regiis pronunciare potuit? NeMirificos sanè tragœdos! bellum certamen mihi para-que hoc minus ridiculum, induci idiotam et operarium tum! Verùm qualescunque sortiti, quoniam alios atque hujusmodi adversarios vix est ut causa nostra habere possit, nunc singulos aggrediamur; hoc tantum præfati, si cui minus gravitatis nostra alicubi refutatio ha de rebus gravissimis ac regiis virtutibus philosophantem, eaque dicentem, qualiacunque sunt, quibus nec Salmasius ipse, nec Morus meliora dixisset. Equidem Salmasium, ut sæpe aliàs, ità hoc loco haud obscure, Gaudete scombri, et quicquid est piscium sale, si multa lectione, judicio tamen puerili et nullius usûs | tam stolidi laudatoris aucupantem. Opus ætern hominem deprehendi; qui cùm legere potuisset sum- frustrà sugillantibus nonnullis, jurisconsulti mirari sats mos in Spartana civitate optimè instituta magistratus, nequeunt quòd homo Gallus ità subitò res Anglica, si quid fortè viro malo excidisset sapienter dictum, id leges, decreta, instrumenta, ità teneat, enodet, ke” ei adimi jussisse, et in virum aliquem bonum ac frugi Immo quàm ineptierit in nostris legibus et psittac sortitione conferri, adeò id omne quod decorum dicitur fuerit, nostris etiam jurisconsultis testibus, abu ignorârit, ut è contra, quas probum atque prudentem ostendimus. "Sed ipse mox altera, quam in rebeles decere sententias arbitraretur, eas homini nequissimo molitur, impressione, simul Theonum ora comprimet, attribui sustineret. Bono es animo, Carole: veterator simul Miltonum nobis pro eo ac meretur concastigatan Vlaccus, "quæ sua est in Deum fiducia," bono animo dabit." Tu igitur ut pisciculus ille anteambulo, prete esse jubet. "Noli tot mala perdere:" Vlaccus de- curris balænam Salmasium, impressiones in hæc litera coctor perditissimus, qui bona omnia, siqua habuit, per- minitantem; nos ferramenta acuimus, expressari a didit, author tibi est, perdere ut nolis mala: "Fruere quid habent impressiones et concastigationes illæ sise novercante fortuna:" potin'es ut nè fruare, hortatore olei sive gari. Bonitatem interea magni viri mirabim præsertim tali, qui alienis etiam fortunis frui per fas et plusquam Pythagoricam, qui animalia quoque misernefas tot annis consuevit? "In sapientiam penitùs in- atus, et præsertim pisces, quorum carnibus, ne quadrgurgitasti, et ingurgita :" sic monet, sic præcipit regum gesima quidem parcit, iis tam decenter involvendis 1.o institutor sanè optimus Vlaccus gurges, qui arrepta atra- volumina destinârit, tot pauperum millibus, thunnorın. mentosis manibus, coriacea lagena, inter combibones credo, aut scombrorum, chartaceas in singulos tunicas operas, ingenti haustu, sapientiam tibi propinat. Hæc testamento legarit. audet tuus Vlaccus, tam præclara monita, nomine etiam conscripto, quæ Salmasius, quæ Morus, cæterique pugiles tui aut timidi non audent, aut superbi non dignantur ; nimirum quoties te monito est opus aut defenso, alieno semper nomine, atque periculo, non suo, sapientes aut fortes sunt. Desinat ergò, quisquis hic est, "strenuam et animosam facundiam" ipse suam inaniter jactare; dum "vir," si diis placet," insignis, decoro ingenio nomen suum celeberrimum" edere metuit; librum quo regium sanguinem ulcisci se ait, ne dicare quidem Carolo nisi per Vlaccum interpretem et vicarium ausus, verbis typographi miserè contentus significare, " librum" se, sine nomine," si pateris, O rex, tuo nomini dicatum ire." Sic functus Carolo in me impetum parat minitabundus: “ Post hæc proœmia, tubam terribilem inflabit ò Javμásios“ ille Salmasius." Salubritatem prædicis et concentûs musici novum genus futurum: isti enim tubæ terribili, cùm inflabitur, nulla aptior excogitari symphonia poterit, quàm si affatim oppedetur. Buccam verò Salmasius nimis inflatam ne afferat moneo: quo enim attulerit inflatiorem, eò mihi crede, opportuniorem ad colaphos præbebit; qui thaumasii Salmasii rhythmicum hunc sonum, quo delectaris, buccis ambabus resonantibus, numerose reddent. Pergis cornicari. Qui nec parem nec secundum habet, in universo literarum et scientiarum orbe." Vestram fidem! Eruditi, quotquot estis, vestram fidem! Siccine vobis omnibus anteferri cimicem grammaticum, cujus res atque spes omnis in glossario vertebatur? Quem vel extremum meritò occupet scabies, si cum viris verè doctis comparetur. Hæc autem, nisi ab infimo quopiam et infra Vlaccum ipsum væcorde affirmari tam fatuè nequiverunt. "Quique jam stupendam et infinitam eruditionem cœlesti junctam ingenio ad causam tuæ majestatis contulit." Si meministis quod suprà narravi, ipsum Salmasium attulisse hanc epistolam cum libro excudendam, vel ab ipso scriptam, vel ab anonymo quovis, vernamque typographum exorasse, ut quod author nollet, ipse suum nomen adscriberet, cognoscetis profectò pusilli omnino, et abjectissimi hominem ingenii suis laudibus tam miserè velificantem, et immensa encomia 66 Hæc habui in editionem diu exspectatam tam nobslis libri; cujus impressionem, dum, ut ais, molitur Salmasius, tu ejus domum, More, fœdissima compressióte Pontiæ contaminasti. Et videtur sanè, ad hoc opus absolvendum, Salmasius diu multumque incubuisse: paucis enim ante mortem diebus, cum vir quiaat doctus, à quo hoc ipsum accepi, misisset, qui ex es quæreret, ecquando apparatus partem secundam in primatum papæ editurus esset, respondit, ad illud epos non ante reversurum se, quàm absolvisset quod acts commentaretur adversùs Miltonium. Ità ego papæ refutandus præferor; et quem illi primatum ecclesia negavit, eum mihi ultro in inimicitia sua ce cedit; sic ego primatui papæ jam jam evertendo sar tem attuli; ego redivivum hunc Catilinam, non in tog ut consul olim Tullius, nè per somnum quidem, ses aliud omnino agens, Romanis mœnibus averti; Bud unus profectò cardinalatus mihi hoc nomine debebita”. vereor, nè translato in me regum nostrorum titt defensor fidei ab Romano pontifice appellandus su Videtis quantus invidiæ artifex in me concitans Salmasius fuerit; verum ipse viderit, qui, tam bonesta provincia turpiter relicta, alienis se controversiis miscuerit, ab ecclesiæ causa, ad civiles et extertas quarum sua nibil intererat, se traduxerit; cum pa inducias fecerit; et, quod fœdissimum fuit, cum șicopis, post bellum apertissimum, in gratiam rederi Veniamus nunc ad mea crimina: estue quod in vita a-? moribus reprehendat? Certè nihil: Quid ergo? Q nemo nisi immanis ac barbarus fecisset, formam ac cæcitatem objectat. Monstrum horrendum, informe, ingens, cui lumen ademptum sed Nunquam existimabam equidem fore, ut de forma cum Cæterum Deus et ipse veritas est: in qua homiCyclope certamen mihi esset; verùm statim se revocat. nes edocenda quò quis veracior eò similior Deo "Quanquam nec ingens, quo nihil est exilius, exsan- acceptiorque sit, oportet. Non est pium veritatis inguius, contractius." Tametsi virum nihil attinet de videntem Deum credere; aut nolle hominibus quàm forma dicere, tandem quando hic quoque est, unde liberrimè impertitam: ob nullam igitur noxam, digratias Deo agam, et mendaces redarguam, nè quis vinus vir, et humani generis erudiendi studiosis(quod Hispanorum vulgus de hæreticis, quos vocant, simus, ut philosophorum etiam complures, caruisse plus nimio sacerdotibus suis credulum, opinatur) me luminibus videtur. Sive illos commemorem civili prufortè cynocephalum quempiam, aut rhinocerota esse dentia gestisque rebus admirabiles olim viros; primùm putet, dicam. Deformis quidem à nemine, quod sciam, Timoleontem Corinthium, et civitatis suæ, et Siciliæ qui modò me vidit, sum unquam habitus; formosus totius liberatorem; quo virum meliorem, aut in repubnecue, minùs laboro; statura fateor non sum procera: lica sanctiorem, nulla ætas tulit; tum Appium Clauquæ mediocri tamen quàm parvæ propior sit: sed dium, cujus in senatu pulchrè dicta sententia, Italiam quid si parva, qua et summi sæpe tum pace tum bello Pyrrho, gravi hoste, seipsum cæcitate non liberavit ; viri fuere, quanquam parva cur dicitur, quæ ad vir- tum Cæcilium Metellum pontificem, qui non urbem tutem satis magna est. Sed neque exilis admodum, solùm, sed et fatum urbis Palladium, et penitissima seo sanè animo iisque viribus ut cùm ætas vitæque ratio sacra dum ab incendio servavit, suos oculos perdidit; sic ferebat, nec ferrum tractare, nec stringere quotidiano quanquam aliàs certè Deus pietati tam egregiæ favere usu exercitatus nescirem; eo accinctus, ut plerumque se, etiam inter gentes, testatus est: quod tali igitur viro eram, cuivis vel multò robustiori exæquatum me putausu venit, ponendum in malis esse vix putem. Quid bam, securus quid mihi quis injuriæ vir viro inferre alios recentiorum temporum adjungam, vel illum Ve posset. Idem hodie animus, eædem vires, oculi non netiarum principem Dandulum longè omnium præstan¡idem; ità tamen extrinsecus illæsi, ità sine nube clari tissimum; vel Boëmorum Ziscam ducem fortissimum, ac lucidi, ut eorum qui acutissimùm cernunt: in hac orthodoxæ fidei propugnatorem? Quid summi nominis solùm parte, memet invito, simulator sum. In vultu, theologos Hieronymum Zanchium, nonnullosque alios? quo “nihil exsanguius” esse dixit, is manet etiamnum cùm et ipsum Isaacum patriarcham, quo nemo unquam color exsangui et pallenti planè contrarius, ut quadra- mortalium Deo charior fuit, annos haud paucos, cæcum genario major vix sit cui non denis prope annis videar vixisse constet; aliquot fortasse Jacobum etiam ejus natu minor; neque corpore contracto neque cute. In filium, et ipsum Deo haud minus dilectum: cùm dehis ego si ulla ex parte mentior, multis millibus popu- nique Christi servatoris nostri divino testimonio comlarium meorum, qui de facie me nôrunt, exteris etiam pertissimum sit, illum hominem ab se sanatum, neque non paucis, ridiculus meritò sim: sin iste in re minimè ob suum, neque ob parentum suorum aliquod peccatum, necessaria, tàm impudenter et gratuitò mendax cometiam ab utero cæcum fuisse. Ad me quod attinet, te perietur, poteritis de reliquo eandem conjecturam testor, Deus, mentis intimæ, cogitationumque omnium facere. Atque hæc de forma mea vel coactus: de tua indagator, me nullius rei, (quanquam hoc apud me quanquam et contemptissimam accepi, et habitantis in sæpius, et quàm maximè potui, seriò quæsivi et receste improbitatis atque malitiæ vivam imaginem, neque sus vitæ omnes excussi,) nullius vel recèns vel olim ego dicere, neque ullus audire curat. Utinam de cœcommissi, mihimet conscium esse, cujus atrocitas hanc citate pariter liceret inhumanum hunc refellere adver- mihi præ cæteris calamitatem creare, aut accersisse sarium; sed non licet; feramus igitur: non est meritò potuerit. Quod etiam ullo tempore scripsi miserum esse cæcum; miserum est cæcitatem non (quoniam hoc nunc me luere quasi piaculum regii exposse ferre: quidni autem feram, quod unumquemque istimant atque adeò triumphant) testor itidem Deum, ità parare se oportet, ut si acciderit, non ægrè ferat, me nihil istiusmodi scripsisse, quod non rectum et vequod et humanitus accidere cuivis mortalium, et prærum, Deoque gratum esse, et persuaserim tum mihi, et stantissimis quibusdam, atque optimis omni memoria etiamnum persuasus sim ; idque nulla ambitione, lucro, viris accidisse sciam: sive illos memorem, vetustatis aut gloria ductus; sed officii, sed honesti, sed pietatis ultimæ priscos vates, ac sapientissimos; quorum calam- in patriam ratione sola; nec reipublicæ tantùm, sed itatem, et dii, ut fertur, multò potioribus donis comecclesiæ quoque liberandæ causa potissimùm fecisse : pensârunt, et homines eo honore affecerunt, ut ipsos adeò ut cum datum mihi publicè esset illud in defeninculpare maluerint deos, quàm cæcitatem illis crimini sionem regiam negotium, eodemque tempore et adversa dare. De augure Tiresia quod traditur, vulgò notum. simul valetudine, et oculo jam penè altero amisso, conDe Phineo sic cecinit Apollonius in Argonauticis : flictarer, prædicerentque disertè medici, si hunc laborem suscepissem, fore, ut utrumque brevì amitterem, nihil ista præmonitione deterritus, non medici, nè Æsculapii quidem Epidaurii ex adyto vocem, sed divinioris cujusdam intus monitoris viderer mihi audire; duasque sortes, fatali quodam natu, jam mihi propositas, hinc cæcitatem, indè officium; aut oculorum jacturam necessariò faciendam, aut summum officium deserendum: occurrebantque animo bina illa fata, quæ retulisse Del phis consulentem de se matrem, narrat Thetidis filius. Ουδ' όσσον οπίζετο καὶ Διὸς ἀυτοῦ -neque est veritus Jovem ipsum |