structæ in promptu erant, si eas carie potius corrumpi | inde posse facilè evelli. Et quanquam postea par otiosas domi voluissemus, quam ad ulciscendum Ang-quædam et commercium in Europa fuit (quamvis ejuslorum, quidni etiam dicam, Indorum sanguinem, ab modi nunquam ut Anglorum quisquam suam profteri Hispanis tam injustè tam inhumanè totiesque fusum, religionem in Hispanica ditione, aut sacra Biblia haillis in locis usui esse: quandoquidem "Deus fecit ex bere domi, ne in navi quidem ausus fuerit) in Occidenuno sanguine totam gentem hominum ut habitaret tali tamen India Hispanus nunquam ex eo tempore, super universa superficie terræ, definitis præstitutis aut pacem esse aut commercium est passus; etiamsi in temporibus, et positis terminis habitationis eorum." | illo fœdere Henrici octavi regis Angliæ, cum Camis Et certè Deus, quocunque id tempore, cujuscunque id quinto imperatore anno millesimo quingentesimo quimanu administrandum sit, tanti sanguinis innocentis-dragesimo secundo de utraque illa re disertis verkas simi, tantarum cædium, quibus tot millia Indorum ab Hispanis tam barbarè occisa sunt, tantarum denique injuriarum, quibus illæ gentes miserè sunt ab iisdem vexatæ atque oppressæ, certissimas aliquando pœnas repetiturus est.

convenisset; in quo fœdere nominatim pax atque liberum commercium inter utrosque et utrorumque popuks per omnem alterutrius ditionem, portus, et territoria quæcunque sancitum est, sine ulla Occidentalis Indie exceptione, quamvis illam tunc temporis imperator ille obtineret.

Quod autem ad articulum pacis per universum terrarum orbem colendæ, is quidem articulus in omnibus pacis fœderibus, quæ inter utramque gentem unquam extitere, dilucidè continetur, neque ulla de commercio ullo in fœdere exceptio habetur ante illud anni mil-!

mum anni millesimi sexcentesimi trigesimi bac de re per omnia consentit. In quibus duobus proximis federibus, per omnes atque singulos utriusque imperii fres commercium convenit, "Quibus in locis ante bellum” inter Philippum secundum Hispaniæ regem, et Elizabetham Angliæ reginam" fuit commercium juxta et secundum usum et observantiam antiquorum fæderum et tractatuum ante” id tempus initorum.

Hæc ipsa fœderum verba sunt; quæ rem dubiam relinquunt, atque ita rex Jacobus pacem cum Hispaus quoquo modo conficere satis habuit, cùm eandem de pace tractationem resumeret, quæ paulò antè mortem Elizabethæ inchoata fuerat, in qua etiam tractatione suis illa deputatis inter cætera mandaverat, ut de commercio libero in Occidentali India habendo instanter agerent.

Verum ad communem bominum inter se necessitudinem, quæ fraterna sanè est, quæque facit ut gravissimæ et atrocissimæ quorumvis mortalium injuriæ ad reliquos omnes pertinere quodammodò videantur, necesse non est ut recurramus: cum ipsorum hominum nostrorum factæ cædes ac spoliationes satis causæ quamobrem à nobis illa nuper expeditio suscepta sit, satis-lesimi sexcentesimi quarti, cum quo fœdus illud postreque justam vindicandi materiam dederint: ut nequid præterea nostrarum in præsentia rationum, ut ne in futurum etiam nostram ipsam sociorumque incolumitatem, eorum præsertim qui orthodoxam religionem colunt, consideremus; ut alias denique causas, quæ illam nobis expeditionem suaserunt, quasque nunc sigillatim enumerare consilium non est, omittamus: cum non causæ singulæ, sed ipsius rei jus atque æquitas declaranda nobis proponatur. Quod ut clarius faciamus, et generatim dicta particulatim explicemus, ad præterita referre oculos paulisper oportebit: quæque inter Anglos atque Hispanos transacta sint, quo statu res eorum utrinque, ad se mutuò quod attinet, fuerint, ex quo et perlustrata primò Occidentalis Indiæ ora, et reformata religio est, strictim percurrere. Quæ duæ res maximæ, cùm eodem ferè tempore accidissent, permagnas ubique conversiones orbis terrarum rebus attulere; ad Anglos præsertim et Hispanos quod spectat, qui diversam ab eo tempore et penè contrariam res suas agendi rationem secuti sunt. Tametsi enim rex proximus, ejusque pater, adversis fermè totius populi Anglicani studiis atque sententiis, duo fœdera cum Hispanis quoquo modo sarserunt, diversi tamen illi utrorumque sensus ac studia ex diversa religione nata, perpetuæque in Occidentali India controversiæ, et Hispanorum simul, dum suis illic thesauris metuunt, suspiciones de Anglis ab initio conceptæ, cum hujus reipublicæ conatus in assequenda æquis atque honestis conditionibus pace inutiles nuper reddidere, tum præcipuas re vera causas Philippo secundo præbuere, ut, regnante Elizabetha, antiquum illud diuque inviolatum fœdus, quod huic genti cum majoribus ejus, tam Burgundici quam Castellani generis intercesserat, rumperet, et illato illi reginæ bello, nationem hanc totam subigendam sibi proponeret, idque ipsum anno supra millesimum quingentesimo octuagesimoque octavo (dum interea de pace stabilienda agebatur) omni impetu aggrederetur: quod quidem in Anglorum animis necesse est adhuc altè residere, neque

Verum rex Jacobus (qui pacis cum Hispanis faciendæ admodùm erat cupidus) ita istam clausulam reliquere contentus erat, ut utrique parti eam suo modo interpretandi facultas esset; quanquam si illa verba. "usus et observantia antiquorum fæderum et tractatuum," sic intelligenda sunt (ut par est) juxta et seendum id quod jure fieri debuit, non juxta et secundum quod ex parte Hispanorum ad manifestissimam eorus violationem factum est, quæ Anglis querimoniarum, utrisque dissidiorum materia perpetua erat, ex ipsis antiquorum fœderum disertis verbis clarissimum est, per omnem Hispanorum ditionem, quæcunque illa esset, tam commercii quam pacis jus Anglis fuisse.

Cæterùm si antiqua fœdera et pactiones servant ratio ab corum manifesta violatione petenda est, babent Hispani obtentum aliquem sic interpretandi illam in postremis fœderibus clausulam, quasi commerc illis in locis exciperet. Et tamen ad dimidiam usque illius temporis partem quod inter supradictum fœdis 1542, et initium belli à Philippo secundo contra Elizabetham suscepti intercessit, quantum ipsis ex rebus gestis intelligi potest, hand minus permiti illis in locis quam prohiberi commercium apparet. At

Simile quiddam navi alteri, cui nomen The Ayde. factum est a Lodovico Fajardo captæ, obtentu amicitiæ; hæc item cum bonis publicata est, omnesque naute ad triremes abducti; ubi nonnulli fustibus ad necem pulsati sunt, quòd remigium recusassent. Quæ navis et bona, Hispanis ipsis æstimantibus, septem millibus librarum æstimata sunt.

Post factam pacem anno 1605, navis Maria dicta, | ipse crudeliter habitus, et ad triremes missus. Unde Ambrosio Birch magistro, ad septentrionalem Hispa- amplius duo mille et quingentæ libræ sunt amissæ, niolæ oram in Occidentali India mercaturas faciebat; magister, cum à sacerdote quodam patre Joanne, sic enim nominabatur, cum sex sociis, tuti et liberi commercii promissis allectus esset ut in terram videndarum mercium quarundam causa egrederetur, et Hispani duodecim ad Anglicanas merces inspiciendas in navem ascenderent, dum Angli suas merces ostendunt nibil doli metuentes, dante signum ab littore sacerdote, Hispani, educta quisque sica, omnes in navi Anglos jugularunt, præter duos duntaxat qui in mare desiluerunt; cæteri in terra exquisitis cruciatibus necati sunt; magister ipse exutus vestibus et ad arborem alligatus, nudus muscarum morsibus expositus est ; ubi post horas viginti Nigrita quidam, audito hominis ejulatu, accedens, jam antè moribundum lancea transfixit: navis hæc cum mercibus quinque milibus et quadringentis libris æstimata est.

Alia navis, cui nomen Arcuariæ, eodem anno ad Sanctum Dominicum capta est, nautæque omnes interfecti: hæc navis mille trecentis libris æstimata est.

Alia navis dicta Amicitia Londinensis, cum navigio suo, à Lodovico Fajardo, classis regiæ Hispaniensis navarcho, capta est, navis cum bonis omnibus publicata, mercatores ac nautici in mare demersi, præter unum puerum, qui ad serviendum est servatus: hæc navis cum navigio quinquies mille et quingentis libris æstimata est.

Ex alia navi, cui nomen The Scorn, cum omnes nautæ, Hispanorum dejerationibus confisi, in terram egressi essent, omnes tamen alligati ad arbores et strangulati sunt. Ubi mercatores et navem et bona omnia amiscrunt, mille quingentis libris æstimata.

* Anno 1606 navis, cui nomen Neptunus, ad Tortugam ab Hispanorum navibus prædatoriis capta est, quatuor millibus et trecentis libris æstimata.

Eodem anno navis alia, quæ Alauda nominata est, a Lodovico Fajardo capta, et cum toto onere publicata est; quæ quatuor millibus quingentis et septuaginta libris est æstimata.

+ Navis alia, cui nomen Castor et Pollux, ab Hispanis ad Floridam capta est, qui et eam publicarunt, nautasque omnes vel necaverunt, vel in servitute retinuerunt, nihil enim de iis postea est auditum: hæc navis cum suo onere quindecim mille libris æstimata

est.

Anno 1608, navis Plimoutbensis Richarda nominata, cujus præfectus erat Henricus Challins, domini Pophami, summi Angliæ justiciarii, Ferdinandi Gorges, ordinis equestris, aliorumque sumptibus instructa, ut Virginiam peteret, ad australem Canariarum insularum partem vi tempestatum delata, cum indè cursum ad destinatam oram tenuisset, sub latitudine 27 graduum in undecim naves Hispanicas ab Sancto Dominico redeuntes fortè incidit; quæ ipsam ceperunt, et quanquam præfectus navis diploma regium protulit, quo se expediret, tamen navis cum bonis publica facta est,

Joannes Davis duo navigia cum omnibus bonis amisit, interfectis eorum omnibus nautis, ad illius navigationis interitum, unde trium millium et quingentarum librarum jacturam fecit.

Alia navis mercatorum quorundam Londinensium, (cujus magister

Eodem anno navis alia, Anna Gallant appellata, magistro Gulielmo Curry, cum ad Hispaniolam mercaturas faceret, similiter et navis et bona publica facta sunt, omnesque nautæ suspendio necati, assutis unicuique ad ludibrium chartulis, in quibus erat scriptum, "Cur huc venistis?" Hec navis cum onere octo millibus librarum æstimata est.

Hæc exempla satis ostendunt, cujusmodi nobis pacem Hispani in Occidentali India temporibus Jacobi servarunt; qui rex diligentissimè curavit vel potius pertimuit ne pax cum iis dirimeretur. Ejusmodi bos tilia plenè et cruenta vestigia, ab illa etiam proxima pace, quæ anno 1630 confecta est, ad hanc usque diem, persequi licet.

De iis coloniis, quæ, ab hujus nationis nobilibus qui busdam viris, in insulam Catelinam (ab his Providentiæ dictam) et in insulam Tortugam (ab iisdem Associationis dictam) deductæ sunt, primum dicemus. He autem anno circiter 1629, cum essent incolarum et pecorum omnino vacuæ, indicto inter Anglos et Hispanos tunc temporis bello, ab Anglis occupatæ sunt atque possessæ. Sequente anno pace inter utramque gentem facta, cum de iis insulis haudquaquam ab Hispanis i fœdere exciperetur, Carolus rex, non impediri se bac pace arbitratus, suo diplomate, quod et magno signão Angliæ signatum erat, supradictam insulam Providertiæ, simul et alias vicinas ditionis esse suæ declaravit; easque nobilibus quibusdam viris eorumque hæredibus possidendas concessit; et sequente anno ad Tortugam usque insulam concessionem illam extendit.

art

Et quanquam supradicti coloni, ejusdem regis c cessione in earum insularum possessionem venerunt, eaque concessio jure optimo fundata erat, primum turæ, eò quòd neque Hispani, neque alii quicunque in eorum locorum possessione essent, deinde belli, quardoquidem belli tempore occupatæ sunt, et in pacis culis nequaquam exceptæ, unde extingui jus Hispanorum (si quod illic juris habuissent) ipsorum assensu, ex secundo proximi fœderis articulo, sequitur; quanquam etiam neque supradicta colonorum societas, nec suorum quisquam ullo suo facto justam offensionis causam vel Hispaniæ regi, vel Hispanorum cuiquam præbuerat, donec priores ipsi naves nostras atque colonias vi invasissent, et Anglorum haud paucos, incensis etiam eorum ædificiis ac sedibus, interfecissent; Hispan tamen, cum nullam iis in locis pacem servare statessent, circa 22 Januarii 1632, nulla injuria Incest navem quandam societatis, cui nomen Flos Marinas, ab insula Providentia redeuntem, inter Tortugam et

erat Joannes Lock,) a classe Hispanorum ad insulam Torturam capra propterea quod mercaturam fecisset, et arbores cecidisset; ob id na publicata, et nauticorum plerique morte multati, reliqui ad traves da nati: hle quinque millium et trecentarum librarum jactura facta est

Floridæ caput hostilitèr aggressi sunt, in qua pugna | sunt, donec rationem aliquam profugiendi invenissent. nonnullos in ea navi occiderunt, alios vulnerarunt.

riremur." Quod solùm causæ affertur, quamobrem | quod attinet, scimus papam in donandis regnis ac regiAnglorum bona in Hispania proscribantur, negotiato- onibus liberalissimum semper fuisse, illi intereà dissiresque retineantur: quanquam et hoc prædicata ejus millimum cujus vicarium se esse profitetur, qui ne hoc humanitate exaggeratum est, "Se nostras classes in quidem tantulum sibi sumere volebat, ut in dividendis * portus suos, quoscunque ingredi aut attingere com- hæreditatibus constitui se judicem pateretur, nedum ut modum nobis fuisset, amicè recepisse; neque ministros suo arbitrio cuiquam donaret, quemadmodum Anglim. suos exegisse rigidè a nobis illos pacis articulos inter | Hiberniam, aliaque regna papa largitus est. Verum utramque coronam sancitos, qui cum amplius sex vel nos authoritatem in eo istiusmodi nullam agnoscimus, octo navibus bellicis intrare portus utrinque vetant.” neque gentem ullam usque adeo mentis inopem existi mamus, ut in eo tantam authoritatem inesse credat; vel Hispani ipsi ut credant, aut essent assensuri, si ab iis papa tantum abjudicasset quantum largitus et Quod si Galli atque alii, qui authoritatem papalem in ecclesiasticis rebus agnoscunt, hunc Hispanorum titolum pro nihilo habent, nos ut de eo alitèr sentiamus non est expectandum, adeoque hoc relinquimus, respons ampliore prorsus indignum.

Verùm quemadmodùm ipse, dum hæc dicit, classes nostras omni commisso ac fœderis violatione illis in portubus absolvit, cùm, siquid ejusmodi, quod objicitur, factum et condonatum sit, id ipsius et ministrorum suorum permissu ac bona venia sit factum, et quemadmodùm luce clarius est non eum gratuitò tam facilem fuisse, si, quanta à classibus nostris momenta suis rationibus accesserint, secum cogitet, ita è contrario rex ille ejusque ministri, quas ipse commemorat, pactiones minimè sanè observarunt; quarum articulo vigesimo tertio tam disertè cautum est, "Si contingat ut displicentiæ" inter utramque rempublicam "oriantur, ut subditi hinc inde ita ea de re admoneantur; ut sex menses à tempore monitionis babeant ad transportandas merces suas, nulla interea arrestatione, interruptione, aut damno personarum aut mercium suarum faciendis vel dandis." Qua in re rex ille exiguam sanè pactionum illarum, quas contra nos profert, in illa nuper nostrarum rerum proscriptione rationem habuit. Quod autem in eo edicto declarat, hostilitatem in Occidentali India exortam, his in partibus violationem pacis liberique commercii habendam esse, nova, adeòque alia plane interpretatio est, atque hactenùs ab utravis republica in medium unquam allata est: tametsi hoc declarandi occasiones utrinque non defuere.

Verùm cùm Hispaniæ rex ipse et verbis et re ipsa declaraverit pacis articulos intelligi sic debere, efficitur hinc ut tot contra Anglos iis in regionibus hostilitèr factis et ab ipso primum exortis, et ab ipso tempore proximè percussi fæderis, ut supradictum est, buc usque continuatis, ab se primo soluta sacra amicitiæ vincula ipse se coarguisse videatur. Quæ res tam clara per se et manifesta est, ut adversarios nostros certè ipsos puduerit in hac controversia factum negare, de jure potius nobiscum disceptaturos; quemadmodùm scilicet Hispaniæ rex, inter titulos suos, regis Indiarum titulum sibi sumpsit, ita universam Indiam, mareque Indicum tam Boreale quam Australe suam esse propriam ditionem, hostesque omnes et piratas esse, qui ejus injussu illuc accesserint. Quod si ita esset, et nos et omnes cæteræ nationes, quicquid iis in locis possidemus, ei relinquere ac reddere, et, reductis coloniis nostris, injuriæ sibi factæ veniam petere deberemus. Verum si rationem ac veritatem illius tituli altiùs inspiciamus, tenui admodum atque infirmo eum niti fundamento comperiemus, quo tanta contentionum ac belli moles superstruenda sit, quantam hanc verisimile est futuram. Duplex titulus præfertur, papam videlicet ea loca donasse, seque primos omnium perlustrasse: ad primum

• At vero navarchus noster Swanleius in Sicilia non ita est amicè in portu Drepani acceptus, ubi anno 1653, circa mensem Junium navis ejus, cui nomen Henricus Bonaventura, unà cum Hollandica navi magna et opulentissima, cui nomen Petro, quam ceperat, proditione Hispanici præ

Sed neque alter titulus majoris est ponderis; quasi verò, si Hispani paucas quasdam Americæ partes primi perscrutati sunt, insulisque aliquot, fluminibus, ac pre montoriis nomina imposuere, idcircò novi illius orbis dominium jure sibi acquisivissent. Verùm imaginarius ejusmodi titulus tali præscriptione nixus sine possessione jus aliquod verum aut legitimum creare non potest. Jus optimum tenendi Americanis in locis quod quisque habet, est coloniarum deductio, et possessio vel ubi nulli omnino incolæ fuere, vel, sicubi fuere, eorum 25sensu, vel saltem in desertis quibusdam suarum regionum et incultis locis, quibus vel colendis vel habitandis ipsi non sufficiant; quandoquidem Deus terram hominum usibus creavit, præcepitque iis ut universam inplereut.

Hoc si verum est, quemadmodum Hispani iniquissimo jure parta illic obtinere invenientur; cum omnia invitis incolis, et quasi ex ipsis eorum visceribus sibi acquisiverint, quorum sanguine suum imperium illk fundarunt, magnasque insulas et regiones totas not reperere quidem desertas sed reddidere, indigenis onnibus eradicatis, ita Angli, quæ illic habent, jure optimo possederint; easque nominatim insulas in quibus Hispani colonias eorum oppugnarunt atque delerunt; quæ aut incolas omnino non habuere, aut si ab Hispanis interfectos, desertæ etiam ab iisdem et sine cultoribus relictæ sunt: adeo ut naturæ gentiumque jure occupantibus quibusvis eas et possidentibus cedant; juxt illud in legibus notissimum, “Quæ nullius sunt et pro derelictis habentur, cedunt occupanti." Quanquam si Hispanos expulissemus iis locis in quæ nostras colonias deduximus, unde ipsi priùs incolas radicitus exturbaverunt, nos tanquam occisionum et injuriarum illius populi ultores meliore jure regiones illas obtinaissemus, quam oppressores ejusdem et interfectores. Cum autem nostræ coloniæ iis in locis fuerint, at: neque indigenæ neque Hispani possessionem allan tenuerunt, neque habitationes ullas aut pecora post se reliquerant, aliamve rem, quæ possit ullo modo jus possessionis retinere, tanto evidentius jus nostrum iis m locis fuit, et Hispanorum injuriæ nobis illatæ tant.

fecti, qui ei loco præerat, a septem navibus Hollandicis juniors Tremp ductu, in ipso portu, non longids a munimentis quam sclopt munns ferri potuit, oppressa est; unde mercatores, quorum illa navis fuit, sexaginta tribus millibus librarum amiserunt.