rem unguibus et pugnis fortiter gestam ad colloquium seu verius ad rixam venit, periclitura, opinor, linguane plus an armis valeat. At vero quam inconsultò, quam arroganter, quamque debili causæ titulo præ die summam rerum ambiat, expedire festino. Video siquidem et ipsam diem galli cantu expergefactam, cursu solito citatiori adproperasse ad suas laudes exaudiendas. Et quoniam unusquisque hoc imprimis ad honores et decus conferre arbitratur, si ab generosis natalibus et prisco regum vel deorum sanguine oriundum se compererit. Videndum primo utra genere sit clarior, mox quænam antiquitate honoratior; dein hæc an illa humanis usibus accommodatius inserviat. Apud vetustissimos itaque mythologiæ scriptores memoriæ datum reperio, Demogorgonem deorum omnium atavum (quem eundem et Chaos ab antiquis nuncupatum hariolor) inter alios liberos, quos sustulerat plurimos, Terram genuisse; hac, incerto patre, noctem fuisse prognatam ; quamvis paulo aliter Hesiodus eam chaogenitam velit hoc monasticho, Ἐξ χάεος δ' Ερεβότε μέλαινά τε νύξ ἐγένοντο. Hanc, quocunque natam, cum adoleverat ad ætatem nuptiis maturam, poscit sibi uxorem Phanes pastor; annuente matre, refragatur illa, negatque se iguoti viri et nusquam visi, moribusque insuper tam longe diversis concubitum inituram. Repulsam Phanes ægre ferens, verso in odium amore, nigellam hanc Telluris filiam per omnes orbis terrarum tractus ad necem sequitur indignabundus. Illa vero quem amantem sprevit, eum hostem non minus tremit; propterea ne apud ultimas quidem nationes, et disjuncta quam maxime loca, immo ne in ipso sinu parentis satis se tutam rata, ad incestos Erebi fratris amplexus furtim et clanculum se corripit; timore simul gravi soluta, maritumque nacta proculdubio sui similem. Hoc itaque tam venusto conjugum pari Æther et Dies perhibentur editi, ut author est idem, cujus supra mentionem fecimus, Hesiodus. Νυκτὸς δ ̓ ἀντ ̓ αἰθήρτε καὶ ἡμέρα ἐξεγένοντο, At enim vetant humaniores musæ, ipsa etiam prohibet philosophia diis proxima, ne minus poetis deorum figulis, præsertim Græcanicis, omni ex parte habeamus fidem; nec quisquam iis hoc probro datum putet, quod in re tanti momenti authores videantur vix satis locupletes. Si quis enim eorum aliquantillum deflexerit à vero, id non tam ingeniis eorum assignandum, quibus nihil divinius, quam pravæ et cæcutienti ejus ætatis ignorantiæ, quæ tunc tempestatis pervadebat omnia. Abunde sane laudis hinc sibi adepti sunt, affatim gloriæ, quod homines in sylvis atque montibus dispalatos belluarum ad instar, in unum compulerint locum, et civitates constituerint, quodque omnes disciplinas quotquot hodie traduntur, lepidis fabellarum involucris obvestitas pleni Deo primi docuerint; eritque hoc solum iisdem ad assequendam nominis immortalitatem non ignobile sane subsidium, quod artium scientiam feliciter inchoatam posteris absolvendam reliquerint. Noli igitur, quisquis es, arrogantiæ me temere damnare, quasi ego jam veterum omnium poetarum decreta, nulla nixus authoritate, perfregerim aut immutaverim; neque enim id mihi sumo, sed ea tantummodo ad notmam rationis revocare conor, exploraturus hoc pacts num rigidæ possint veritatis examen pati. Quocira primò noctem Tellure ortam erudite quidem et elegante fabulata est antiquitas; quid enim aliud mundo noctem obducit quam densa et impervia terra, solis lumia nostroque horizonti interposita? quòd eam deinde nate patrimam, fuisse negant mythologi, nunc matrimam, id quoque festiviter fictum; inde siquidem recte col gitur spuriam fuisse aut subdititiam, aut demum rentes prolem tam famosam et illiberalem præ pudore non agnovisse. At vero cur existimarent Phan tem illum mirifica supra modum humanum facie, noctem Ethiopissam et monogrammam etiam in matrimonium adamasse, arduum impense negotium videtur è vestigis divinare, nisi quod fœminarum insignis admodum i temporis paucitas delectum suppeditaret nullum. Atqui presse agamus et cominus. Phanetem interpretantur veteres solem sive diem; quem dum commemorant noctis conjugium primo petiisse, deiude in ultionem spreti connubii insecutum, nihil aliud quam dierum, et noctium vices ostendere volunt. Ad hoc autem qud opus erat introduxisse Phanetem noctis nuptias antientem, cum perpetua illa eorum successio et mators quasi impulsus innato et æterno odio melius adsig cetur; quippe constat sudum et tenebras ab ipso rerum principio acerrimis inter se dissedisse inimicitiis. A que ego sane noctem credo, suppóvng cognomen hil: solum accepisse, quod Phanetis connubio permiscere s caute recusarit, nec non cogitate; etenim si illum semel in suos admisisset thalamos, extra dubium ražas ejus et impatibili fulgore absumpta vel in nihilum teriisset, vel penitus conflagrasset, sicuti olim invito Jove Amasio arsisse ferunt Semelem. Quapropter huic, non improvida salutis suæ, Erebum prætulit. Unde scitum illud Martialis et perurbanum. Uxor pessima, pessimus maritus, Nec tacendum existimo, quam formosa et se digna virum auxerit prole, nimirum ærumna, invidia, timore, dolo, fraude, pertinacia, paupertate, miseria, fare, querela, morbo, senectute, pallore, caligine, so21^. morte, Charonte, qui ultimo natus est partu; adeo hic apprime quadret quod in proverbii consuetudin venit, kakov KópakoÇ KAKÒV Gov. Cæterum nec desunt qui etiam ætherem et diem itidem Erebo suo Noctem pepe risse tradunt. At enim quotusquisque est, non 1 1× mentis, qui sic philosophantem non explodat ac rat tanquam democritica commenta aut nutricular fabulas proferentem? Ecquam enim veri speciem j se fert, posse obscuram et fuscam noctem tam ve: 25tulum, tam amabilem, tam omnibus gratum accept que reddere partum? Qui etiam ut primum consirə esset, præmaturo impetu erumpens utro matrem con casset, ipsumque Erebum patrem abegisset pro vetulumque coegisset Charontem, ut sub imo St nocturnos abderet oculos, et si qua sub inferis lat roram: Η χαίρει θνητῶν μερόπων γένος οὐδέ τις ἐσὶν, Nec mirum utique cum Dies non minus utilitatis adferat quam delectationis, et sola negotiis obeundis accommodata sit; quis enim mortalium lata et immensa maria trajicere sustineret, si desperaret affuturum diem; immo non aliter oceanum navigarent quam Lethen et Acherontem manes, horrendis nimirum undiquaque tenebris obsiti. Unusquisque etiam in suo se contineret bula sunt, ut eo se remigio et velis reciperet. Nec | ab exosis tenebris ad auras reverti; quod demum lux solum apud Orcum non est natus dies, sed ne unquam vel ipsi Plutoni sua caligine longe sit potior, id quidem quidem ibi comparuit; neque potest illuc nisi fatorum in confesso est, quando cœleste regnum toties affectaingratiis vel per minimam intromitti rimulam; quid! vit, unde scite et verissime Orpheus in hymno ad Auquod etiam diem nocte antiquiorem audeo dicere, eamque mundum recens emersum è Chao diffuso lumine collustrasse, priusquam nox suas egisset vices; nisi crassam illam et immundam caliginem noctem vel ipsi Demogorgoni equævam velimus perperam nominare. Ideoque diem Urani filiam natu maximam arbitror, vel filii potius dixeris, quem ille in solatium humanæ gentis et terrorem infernalium deorum procreasse dicitur; ne scilicet, occupante tyrannidem nocte, nulloque inter terras et Tartara discrimine posito, manes et furic atque omne illud infame monstrorum genus ad terras usque, deserta Barathri sede, sc proreperent, misellique homines densis obvoluti umbris, et quaquaversum occlusi, defunctarum animarum pœnas etiam vivi experirentur. Hactenus, academici, obscuram noctis propaginem atris et profundissimis eruimus tenebris; habe-gurgustio, haud unquam ausus foras prorepere; adeo bitis ilicet ut se dignam præbuerit natalibus suis, sed si prius diei laudibus impensam dederim opellam meam, quamvis et illa sane omnium laudatorum eloquentiam anteeat. Et certe primo quam omnium animantium stirpi grata sit et desiderabilis, quid opere est vobis exponere; cum vel ipsæ volucres nequeant suum celare gaudium, quin egressæ nidulis, ubi primum diluculavit, aut in verticibus arborum concentu suavissimo deliniant omnia, aut sursum librantes se, et quam possunt prope Solem volitent, redeunti gratulaturæ luci. At primus omnium adventantem Solem triumphat insomnis gallus, et quasi præco quivis, monere videtur homines, ut excusso somno prodeant, atque obviam effundant se novam salutatum Auroram: tripudiant in agris capellæ, totumque genus quadrupedum gestit et exultat lætitia. Quinetiam et mosta Clysie totam fere noctem, converso in Orientem vultu, Phoebum præstolata suum, jam arridet et adblanditur appropinquanti amatori. Caltha quoque et Rosa, ne nihil addant communi gaudio, aperientes sinum, odores suos Soli tantum servatos profusè spirant, quibus noctem dedignantur impertiri, claudentes se folliculis suis simulatque vesper appetat; cæterique flores inclinata paulum, et rore languidula erigentes capita quasi præbent se Soli, et tacite rogant ut suis osculis abstergat lacrymulas, quas ejus absentiæ dederant. Ipsa quoque Tellus in adventum Solis cultiori se induit vestitu, nubesque juxta variis chlamydata coloribus, pompa solenni, longoque ordine videntur ancillari surgenti deo. Ad summam, nequid deesset ad ejus dilatandas laudes, huic Persæ, huic Libyes, divinos honores decrevere; Rhodienses pariter celeberrimum illum stupenda magnitudinis colossum, Charetis Lyndii miro extructum artificio, huic sacrarunt; huic itidem hodie Occidentalis Indiæ populi thure cæteroque apparatu sacrificare accepimus. Vos testor, academici, quam jucundum, quam optatum diuque expectatum vobis illucescat mane, utpote quod vos ad mansuetiores musas revocet, à quibus insaturabiles et sitibundos dimiserat ingrata Nox. Testor ultimo Saturnum cælo deturbatum in Tartara, quam lubens vellet, si modo per Jovem liceret, ut necesse esset dissui statim humanam societatem. Frustra Venerem exeuntem è mari inchoasset Apelles; frustra Zeuxis Halenam pinxisset, si Nox cæca et obnubila res tam visendas oculis nostris adimeret; tum quoque frustra tellus serpentes multiplici et erratico lapsu vites, frustra decentissimæ proceritatis arbores profunderet, incassum denique gemmis et floribus tanquam stellulis interpoliret se, cœlum exprimere conata; tum demum nobilissimus ille videndi sensus nullis animalibus usui foret; ita prorsus, extincto mundi oculo, deflorescerent omnia et penitus emorerentur; nec sane huic cladi diu superessent ipsi homines, qui tenebricosam incolerent terram, cum nihil suppeteret unde victitarent, nihil denique obstaret, quominus in antiquum chaos ruerent omnia. Hisce quidem possit quispiam inexhausto stylo plura adjicere; verum non permitteret ipsa verecunda Dies ut singula persequatur, et proclivi cursu ad occasum præcipitans, nullo modo pateretur immodice laudantem. Jam igitur declinat in vesperam dies, et nocti statim cedet, ne adulta hieme solstitialem contigisse diem facete dicatis. Tantum pace vestra liceat adjungere pauca quæ non possum commode præterire. Meritò igitur poetæ Noctem inferis exsurgere scriptitarunt; cum impossibile plane sit aliunde tot tantaque mala nisi ex eo loco mortalibus invehi. Oborta enim nocte sordescunt et obfuscantur omnia, nec quicquam tunc profecto interest inter Helenam et Canidiam, nihil inter pretiosissimos et viles lapillos, nisi quod gemmarum nonnullæ etiam noctis obscuritatem vincant: huc accedit, quod amoenissima quæque loca tunc quidem horrorem incutiant, qui etiam alto et tristi quodam augetur silentio; siquidem quicquid uspiam est in agris, aut hominum aut ferarum, vel domum, vel ad antra raptim se conferunt; ubi stratis immersi ad aspectus noctis terribiles claudunt oculos. Nullum foris conspicies præterquam fures et laverniones lucifugos, qui cædem anhelantes et rapiuas, insidiantur bonis civium, et noctu solum vagantur, ne detegantur interdiu; quippe dies nullum non indagare solet nefas, haud passura lucem suam istiusmodi flagitiis inquinari; nullum habebis obvium nisi lemures et larvas, et empusas IN SCHOLIS PUBLICIS. De Sphærarum Concentu. quas secum Nox comites è locis asportat subterraneis, quæque tota nocte terras in sua ditione esse, sibique cum hominibus communes vendicant. Ideoque opinor noctem auditum nostrum reddidisse solertiorem, ut umbrarum gemitus, bubonum et stygum ululatus, ac rugitus leonum, quos fames evocat; eò citius perstringerent aures, animosque; graviori metu percellerent. Hinc liquidò constat, quam sit ille falsus animi qui Si quis meæ tenuitati locus Academici, post tot bodie, noctu homines à timore otiosos esse, Noctemque curas tantosque exauditos oratores, conabor etiam ego jam sopire omnes autumat; namque hanc vanam esse et pro meo modulo exprimere, quam bene velim solenni nugatoriam opinionem infœlici norunt experientia, qui- | hujus lucis celebritati, et tanquam procul sequar bodicunque sceleris cujuspiam conscii sibi fuere ; quos tunc ernum hunc eloquentiæ triumphum. Dum itaque trita sphinges et harpyiæ, quos tunc gorgones et chimæræ illa, et pervulgata dicendi argumenta refugio penitus, intentatis facibus insequuntur; norunt miseri, qui cum et reformido, ad novam aliquam materiem ardue tennullus adsit qui subveniat iis et opituletur, nullus qui tandam accendit animum, et statim erigit hujus diei dulcibus alloquiis dolores leniat, ad bruta saxa irritas cogitatio, borumque simul quos digna die loquuturos jaciunt querelas, subinde exoptantes oriturum dilucu- haud injuria suspicabar; quæ duo vel tardo cuivis, et lum. Idcirco Ovidius poetarum elegantissimus Noc- obtuso cæteroquin ingenio stimulos, aut acumen a ditem jure optimo curarum maximam nutricem appella- disse poterant. Hinc idcirco subiit pauca saltem super vit. Quod autem eo potissimum tempore fracta et de- illo cœlesti concentu, dilatata (quod aiunt) manu, et fatigata laboribus diurnis corpora recreemus somno et ubertate oratoria præfari, de quo mox quasi contracto refocillemus, id numinis beneficium est non noctis mu- pugno disceptandum est; habita tamen ratione temponus; sed esto, non est tanti somnus ut ejus ergo noc- ris, quod me jam urget et coarctat. Hæc tamen per tem in honore habeamus, enimvero cum proficiscimur inde accipiatis velim auditores, quasi per lusum dicta. dormitum, revera tacite fatemur nos imbelles et miseros Quis enim sanus existimaverit Pythagoram deum illum homines, qui minuta hæc corpuscula ne ad exiguum philosophorum, cujus ad nomen omnes ejus sæculi tempus sine requie sustentare valeamus. Et certe quid mortales non sine persancta veneratione assurgebant, aliud est somnus quam mortis imago et simulachrum? quis, inquam, eum existimaverit tam lubricè fundatam hinc Homero mors et somnus gemelli sunt, uno gene- opinionem unquam protulisse in medium. Sanè si rati conceptu, uno partu editi. Postremò, quod luna quam ille sphærarum docuit harmoniam, et circumaccæteraque sidera nocti suas præferant faces, id quoque tos ad modulaminis dulcedinem cœlos, per id sapienter soli debetur; neque enim habent illa quod transfundant innuere voluit, amicissimos orbium complexus, æqua lumen nisi quod ab illo accipiant mutuum. Quis igitur, bilesque in eternum ad fixam fati legem conversiones; si non tenebrio, si non effractor, si non aleator, si non in hoc certe vel poetas, vel quod idem pene est, divina inter scortorum greges noctem pernoctare perpetem imitatus oracula, à quibus nihil sacri reconditique integrosque dies ronchos efflare solitus, quis inquam nisi mysterii exhibetur in vulgus, nisi aliquo involutum talis tam inhonestam, tamque invidiosam causam in se tegumento et vestitu. Hunc secutus est ille Nature susceperit defendendam? Atque demiror ego ut aspicere Matris optimus interpres Plato, dum singulis celis audeat solem hunc, et etiam cum communi luce impune orbibus Sirenas quasdam insidere tradidit, quæ melifrui, quam ingratus vituperat, dignus profecto quem tissimo cantu deos hominesque mirabundos capiant. adversis radiorum ictibus veluti Pythonem novum in- Atque hanc deinque conspirationem rerum universam, terimat sol; dignus qui Cimmeriis occlusus tenebris et consensum amabilem, quem Pythagoras per harmolongam et perosam vitam transigat; dignus denique niam poetico ritu subinduxit, Homerus etiam per cujus oratio somnum moveat auditoribus, ita ut quic- auream illam Jovis catenam de cœlo suspensam insigquid dixerit non majorem somnio quovis fidem faciat ; niter appositeque adumbravit. Hinc autem Aristoquique ipse etiam somnolentus, nutantes atque sterten- teles, Pythagoræ, et Platonis æmulus et perpetuus tes auditores annuere sibi et plaudere peroranti decep- calumniator, ex labefactatis tantorum virorum sententus putet. Sed nigra video noctis supercilia, et sentio tiis viam sternere ad gloriam cupiens, inauditam hace atras insurgere tenebras; recedendum est, ne me nox im- cœlorum symphoniam, sphærarumque modulos affinxit provisum opprimat. Vos igitur, auditores, posteaquam Pythagoræ. Quod si sic tulisset sive fatum, sive sors, nox nihil aliud sit quam obitus, et quasi mors diei, nolite ut tua in me, Pythagora pater, transvolasset anims, committere ut mors vitæ præponatur; sed causam dig-haud utique deesset qui te facile assereret, quantumvis nemini meam vestris ornare suffragiis, ita studia vestra gravi jamdiu laborantem infamia. At vero quidni fortunent musæ; exaudiatque Aurora musis amica, corpora cœlestia, inter perennes illos circuitus, musicos exaudiat et Phoebus qui cuncta videt auditque, quos efficiant sonos? Annon æquum tibi videtur Aristoteles? habeat in hoc cœtu laudis ejus fautores. Dixi. næ ego vix credam intelligentias tuas sedentarium illum rotandi cœli laborem potuisse tot sæculis perpeti, nisi ineffabile illud astrorum melos detinuisset abituras, et modulationes delinimento suasisset moram. Quan si tu cœlo adimas sane mentes illas pulchellas, et ministros deos plane in pistrinum dedis, et ad molas tra IN SCHOLIS PUBLICIS. Contra Philosophiam Scholasticam. satiles damnas. Quinetiam ipse Atlas ruituro statim cœlo jampridem subduxisset humeros, nisi dulcis illa concentus anhelantem, et tanto sub onere sudabundum lætissima voluptate permulsisset. Ad hæc, pertæsus astra Delphinus jamdiu cœlo sua præoptasset maria, nisi probe calluisset, vocales cœli orbes lyram Arioniam suavitate longe superare. Quid! quod credibile est ipsam alaudam prima luce recta in nubes evolare, et QUEREBAM nuper obnixe, academici, nec in postreLusciniam totam noctis solitudinem cantu transigere, mis hoc mihi curæ erat quo potissimum verborum aput ad harmonicam cœli rationem, quam attente auscul- paratu vos auditores meos exciperem, cum subito mihi tant, suos corrigant modulos. Hinc quoque musarum in mentem venit id quod Marcus Tullius (à quo, non circa Jovis altaria dies noctesque saltantium ab ultima sine fausto omine exorditur oratio mea) toties commisit rerum origine increbuit fabula; hinc Phabo lyræ literis; in hoc scilicet partes rhetoris sitas esse, ac poperitia ab longinqua vetustate attributa est. Hinc sitas, ut doceat, delectet, et denique permoveat. ProHarmoniam Jovis et Electræ fuisse filiam reverenda inde istuc mihi tantummodo proposui negotium, ut ab credidit antiquitas, quæ cum Cadmo nuptui data hoc triplici oratoris munere quam minime discedam. esset, totus cœli chorus concinuisse dicitur. Quid si At quoniam docere vos consummatos undique homines nullus unquam in terris audiverit hanc astrorum sym- non est quod ego mihi sumam, nec quod vos sustineatis, phoniam? Ergone omnia supra lunæ sphæram muta liceat saltem (quod proximum est) monere aliquid forprorsus erunt, torpidoque silentio consopita? Quinimo tasse non omnino abs re futurum; delectare interim, aures nostras incusemus debiles, quæ cantus et tam quod sane perquam vereor, ut sit exilitatis meæ, erit dulces sonos excipere aut non possunt, aut non dignæ tamen desiderii summa, quam si attigero, certe parum sunt. Sed nec plane inaudita est hæc cœli melodia; erit, quin et permoveam. Permovebo autem in præsens quis enim tuas Aristoteles in media æris plaga tri- abunde, ex animi sententia, si vos auditores inducere pudiantes capras putaverit, nisi quod præcinentes potero, ut immania illa, et prope monstrosa subtilium, cœlos ob vicinitatem clare cum audiant, non possint quod aiunt, doctorum volumina rariori manu evolvatis, sibi temperare quo minus agant choreas. At solus in- utque verrucosis sophistarum controversiis paulo reter mortales concentum hunc audisse fertur Pythago- missius indulgeatis. At vero ut palam fiat omnibus ras; nisi et ille bonus quispiam genius, et coeli indi- quam sit æquum atque honestum quod suadeo, strictim gena fuerit, qui forte superum jussu delapsus est ad ostendam, et pro mea semihorula hisce studiis nec obanimos hominum sacra eruditione imbuendos, et ad lectari animum, nec erudiri, nec denique commune bonam frugem revocandos: ad minimum certe vir erat, bonum quicquam promoveri. Et certe in primis ad qui omnes virtutum numeros in se continebat, quique vos provoco, academici, si qua fieri potest ex mea vestri dignus erat cum diis ipsis sui similibus sermones mis- ingenii conjectura, quid, quæso, voluptatis inesse potest cere, et cœlestium perfrui consortio: ideoque nihil in festivis hisce tetricorum senum altercationibus, quæ miror, si dii ejus amantissimi abditissimis eum naturæ si non in Trophonii antro, certe in Monachorum spesecretis interesse permiserint. Quod autem nos hanc cubus nata olent, atque spirant scriptorum suorum minime audiamus harmoniam sane in causa videtur torvam severitatem, et paternas rugas præ se ferunt, esse furacis Promethei audacia, quæ tot mala homini- quæque inter succinctam brevitatem plus nimio prolixæ bus invexit, et simul hanc fœlicitatem nobis abstulit tædium creant, et nauseam; at si quando productiores qua nec unquam frui licebit, dum sceleribus cooperti leguntur, tum quidem aversationem pene naturalem, et belluinis cupiditatibus obrutescimus; quî enim possu-si quid ultra est innati odii pariunt lectoribus. Sæpius mus cœlestis illius soni capaces fieri, quorum animæ (quod ait Persius) in terras curvæ sunt, et cœlestium prorsus inanes. At si pura, si casta, si nivea gestaremus pectora, ut olim Pythagoras, tum quidem suavissima illa stellarum circumeuntium musica personarent aures nostræ, et opplerentur; atque dein cuncta illico tanquam in aureum illud sæculum redirent; nosque tum demum miseriarum immunes, beatum et vel diis invidendum degeremus otium. Hic autem me veluti medio in itinere tempus intersecat, idque persane opportune vereor enim ne incondito minimeque numeroso stylo, huic quam prædico harmonia, toto hoc tempore obstrepuerim; fuerimque ipse impedimento, quo minus illam audiveritis: Itaque Dixi. ego, auditores, cum mihi forte aliquoties imponeretur necessitas investigandi paulisper has argutiolas post retusam diutina lectione et animi et oculorum aciem, sæpius inquam ad interspirandum restiti, et subinde pensum oculis emensus quæsivi miserum tædii solatium; cum vero plus semper viderem superesse, quàm quod legendo absolveram, equidem inculcatis hisce ineptis quoties præoptavi mihi repurgandum Augere bubile, fœlicemque prædicavi Herculem, cui facilis Juno hujusmodi ærumnam nunquam imperaverat exantlandam. Nec materiam hanc enervem, languidam, et humi serpentem erigit, aut attollit floridior stylus, sed jejunus et exsuccus rei tenuitatem adeo conjunctissime comitatur, ut ego utique facile crediderim sub tristi Saturno scriptam fuisse, nisi quod innocua tunc tem poris simplicitas ignoraret prorsus offucias istas, et d.verticula, quorum hi libri scatent ubique. Mihi credite, juvenes ornatissimi, dum ego inanes hasce quæstiunculas nonnunquam invitus percurro, videor mihi per confragosa tesqua, et salebras, perque vastas solitudines, | bem accensa face quærat veritatem, et nusquam inveniet præruptas montium angustias iter conficere; prop- at: eo usque demum insaniæ redactus est, ut se misere terea nee verisimile est venustulas, et elegantes musas cæcutire putet, ubi nihil est, quod videat. Ad hære Lot pannosis hisce et squalidis præesse studiis, aut deliros rarenter usu venit, ut, qui harum disputationum fuligi horum sectatores in suum vendicare patrocinium; im- addicunt se totos et devovent, si forte aliud quidvis agmo existimo nullum unquam fuisse iis in Parnasso grediantur à suis deliramentis alienum, mire prodant locum, nisi aliquem forte in imo colle angulum incul- scitiam suam, et deridiculam infantiam. Novissime, tum, inamænum, dumis et spinis asperum, atque horri- summus hic tam serio navatæ operæ fructus erit, ut sta dum, carduis, et densa urtica coopertum, à choro et tus evadas accuratior, et nugarum artifex, utque tibia frequentia dearum remotissimum, qui nec emittat lauros cedat quasi peritior ignorantia, nec mirum; quandoçanec fundat flores, quò denique Phoebeæ citharæ nun- | dem hæc omnia, de quibus adeo afflictim et auxie lab quam pervenerit sonus. Divina certe poesis ea, qua ratum est, in natura rerum nullibi existunt, sed leves cœlitus impertita est, virtute obrutam terrena fæce quædam imagines, et simulachra tenuia turbidas oberanimam in sublime exuscitans, inter cœli templa locat, rant mentes, et rectioris sapientæ vacuas. Cæterùm ai et quasi nectareo halitu afflans, totamque perfundens integritatem vitæ, et mores excolendos (quod muito ambrosia, cœlestem quodammodo instillat beatitudinem, maximum est) quam minime conducant hæ neg, et quoddam immortale gaudium insusurrat. Rhetorica etiamsi ego taceam, abunde vobis perspicuum est. Atsic animos capit hominum, adeoque suaviter in vincula que vel hinc liquido evincitur quod mihi postremo d pellectos post se trahit, ut nunc ad misericordiam per- cendum proposui, scilicet importunam hanc Xoyopayiar movere valeat, nunc in odium rapere, nunc ad virtutem nec in publicum cedere commodum, nec ullo modo pe bellicam accendere, nunc ad contemptum mortis evetriæ vel honori esse, vel utilitati, quod tamen in scihere. Historia pulchre concinnata nunc inquietos entiis omnes antiquissimum esse ducunt. Siquide animi tumultus sedat et componit, nunc delibutum his maxime duobus auctam atque exoruatam prægaudio reddit, mox evocat lachrymas, sed mites eas et cipue patriam animadverti; vel præclare dicendo, vel pacatas, et quæ mæstæ nescio quid voluptatis secum fortiter agendo; atque litigiosa hæc discrepantian afferant. At vero futiles hæ, nec non strigosæ contro- opinionum digladiatio, nec ad eloquentiam instrucre. versiæ, verborumque velitationes, in commovendis ani- nec ad prudentiam instituere, nec ad fortia facinora inmi affectibus, certe nullum habent imperium; stuporem citare posse videtur. Abeant igitur cum suis formalduntaxat et torpedinem accersunt ingenio; proinde tatibus argutatores versuti; quibus post obitum bane neminem oblectant, nisi qui agrestis, et hirsuti plane par erit irrogari pœnam, ut cum Ocno illo apud infers pectoris est, quique ex arcano quodam impetu ad lites torqueant funiculos. At quanto satius esset, acadeai, et dissidia proclivis, et insuper impendio loquax à recta quantoque dignius vestro nomine nune descriptas cratet sana sapientia abhorret semper atque avertitur. tula terras universas quasi oculis perambulare, et calcata Amandetur itaque cum suis captiunculis sane, vel in vetustis heroibus inspectare loca, bellis, triumphis, et montem Caucasum, aut sicubi terrarum cæca domina- etiam illustrium poetarum fabulis nobilitatas regiones tur barbaries, ibique subtilitatum suarum et præstigia- percurrere, nunc æstuantem transmittere Adriam, n.5 rium ponat officinam, et pro libitu de rebus nihili tor- ad Etnam flammigerantem impune accedere, dia queat et angat se, usque dum nimia solicitudo, veluti mores hominum speculari, et ordinatas pulchre gentium Prometheus ille vultur cor exederit, penitusque ab- respublicas; hinc omnium animantium naturas pusesumpserit. Sed nec minus infrugifera sunt, quam in- qui, et explorare, ab his in arcanas lapidum et berta ucunda hæc studia, et quæ ad rerum cognitionem rum vires animum demittere. Nec dubitetis, auditores, nihil prorsus adjutant. Ponamus enim ob oculos etiam in cœlos evolare, ibique illa multiformia nubium omnes illos turmatim cucullatos vetulos, harum præ- spectra, nivisque coacervatam vim, et unde illæ matu cipue captionum figulos, quotusquisque est qui ullo tina lachrymæ contemplemini, grandinisque exinde beneficio locupletaverit rem literariam? Citra dubium loculos introspicite, et armamenta fulminum perscrute profecto cultam et nitidam, et mansuetiorem philoso- mini; nec vos clam sit quid sibi velit aut Jupiter aut phiam asperitate impexa deformem pene reddidit, et Natura, cum dirus atque ingens cometa cœlo sæpe veluti malus genius, humana pectora spinis et sentibus nitatur incendium, nec vos vel minutissimæ lateant implevit, et perpetuam in scholas intulit discordiam, stelluke, quotquot inter polos utrosque sparsæ sunt, quæ quidem fœlices discentium progressus mirum in dispalate; immo solem peregrinantem sequamini e modum remorata est. Quid enim? ultrò citroque ar- mites, et ipsum tempus ad calculos vocate, æternig gutantur versipelles philosophastri? hic suam undi- ejus itineris exigite rationem. Sed nec iisdem, quis que sententiam graviter firmat, ille contra magna orbis, limitibus contineri et circumscribi se patiatu mole labefactare adnititur, et quod inexpugnabili ar- vestra mens, sed etiam extra mundi pomeria divag gumento munitum existimes, id statim adversarius baud tur; perdiscatque ultimò (quod adhuc altissimum es multo negotio amolitur. Hæret interea lector, tanquam seipsam cognoscere, simulque sanctas illas mentes, ́ ́ in bivio, quò divertat, quò inclinet anceps, et incertus intelligentias quibuscum post hæc sempiternum init consilii, dum tot utrinque confertim vibrantur tela, ut est sodalitium. Quid multa nimis? vobis ad hæc o ipsam lucem adimant, rebusque profundam afferant disciplinæ sit ille, qui tantopere in deliciis est, Aristocaliginem, adeo ut jam lectori tandem opus sit, ut diutur- teles, qui quidem hæc prope cuncta scienter et conquinos Cereris imitatus labores, per universum terrarum or- site scripta nobis reliquit addiscenda. Cujus ego d |