Page images
PDF
EPUB

nomen jam subito permoveri sentio vos, academici, atque in hanc sententiam duci pedetentim, et quasi eo invitante proclivius ferri. Quod si ita sit, sane ejus rei laudem, cujusquemodi est, illi debebitis et gratiam: quod interim ad me attinet, ego certe satis habeo, si veniam prolixitatis meæ pro vestra humanitate impe-mussitantes quosdam, quo nunc se proripit ille? dum travero. Dixi.

utro autem stet veritas, fortasse (ne vera dissimulem) non est operæ pretium ea, qua expedit, industria explorare: quippe sæpius de re perquam minimi momenti maxima inter centurias philosophantium agit ›tur controversia. Cæterùm videor mihi inaudire sub

IN COLLEGIO, &c.

THESIS.

In rei cujuslibet interitu non datur resolutio ad materiam primam.

in errorem invehitur, ipse toto errat cœlo: equidem agnosco erratum; neque hoc fecissem, nisi de vestro candore magna mihi pollicitus. Jam igitur tandem accingamur ad institutum opus: et his tantis difficultatibus dea Lua (quod ait Lipsius) me fœliciter expediat. Quæstio quæ nobis hodie proponitur enucleanda hæc est, an interitu cujuslibet rei detur resolutio usque ad materiam primam? Quod aliis verbis sic proferre solent, an ulla accidentia quæ fuere in corrupto maneant etiam in genito? hoc est, an intereunte forma omnia intereant accidentia quæ in composito præextiterant? Magna quidem est inter multos haudquaquam obscuri nominis philosophos hac de re sententiarum discrepantia; hi dari ejusmodi resolutionem contendunt acerrimè, illi neutiquam dare posse mordicus defendunt; hos ut sequar inclinat animus, ab illis ut longe lateque dissentiam tum ratione adductus, uti opinor, tum etiam tantorum virorum authoritate: hoc autem quo pacto probari queat, reliquum est ut pau

sunt.

ERROR an è Pandora pixide, an ex penitissimo eruperit Styge, an denique unus ex Terræ filiis in cœlites conjuraverit, non est hujus loci accuratius disquirere. Hoc autem vel non scrutanti facile innotescat, eum ex infimis incrementis, veluti olim Typhon, aut Neptuno genitus Ephialtes in tam portentosam crevisse magnitudinem, ut ipsi quidem veritati ab illo metuam. Video enim cum ipsa diva áðŋỹɛía haud rarò æquo martelisper experiamur; idque succincte quoad poterimus, pugnantem, video post damna factum ditiorem, post atque primo hunc in modum. Si fiat resolutio ad vulnera virescentem, victumque victoribus exultantem. materiam primam subinfertur inde essentiale istud Quod de Antao Lybico fabulata est antiquitas. Adeo effatum, nempe eam nunquam reperiri nudam, maut hinc sane non levi de causa carmen istud Ovidianum teriæ primæ perperam attribui; occurrent adversarii, possit quispiam in dubium vocare, an scilicet ultima hoc dicitur respectu formæ, verum sic habento scioli cœlestum terras reliquerit Astræa; vereor etenim ne isti formas substantiales nullibi gentium reperiri pax et veritas multis post eam sæculis invisos etiam citra formas accidentarias: sed hoc leve, nec cause mortales deseruerint. Nam certe si illa adhuc in terris admodum jugulum petit; firmiora his adhibenda diversaretur, quis inducatur ut credat, luscum et cæcuAtque imprimis videamus ecquos habeamus tientem errorem veritatem solis æmulam posse intueri, veterum philosophorum nostrarum partium fautores; quin plane vincatur oculorum acies, quin et ipse rursus inquirentibus ecce ultro se nobis offert Aristoteles, abigatur ad inferos, unde primum emersus est? At vero cumque lectissima manu suorum interpretum se nocitra dubium aufugit in cœlum, patriam suam misellis bis agglomerat; quippe velim intelligatis auditores, hominibus nunquam reditura; et jam totis in scholis ipso duce et hortatore Aristotele initum hoc prælium, dominatur immundus error, et quasi rerum potitus est, et bonis avibus, uti spero, auspicatum. Qui quidem id non in strenuos utique et non paucos nactus assertores. ipsum quod nos arbitramur, innuere videtur, Metaph. Quarum accessione virium, ultra quam ferri potest in- 7, Text. 8, ubi ait quantitatem primò inesse materiæ; flatus, quænam est ulla physiologiæ particula vel huic perinde sententiæ quicunque refragabitur, possum minutula, in quam non impetiverit, quam non profanis illi dicam hæresews ex lege omnium sapientium auviolaverit unguibus, quemadmodum harpias Phinei dacter scribere. Quinimo alibi plane vult quantitatem regis Arcadum mensas conspurcasse accepimus? unde materiæ primæ proprietatem, quod idem asserunt plesane eò res deducta est, ut lautissima philosophiæ cu- rique ejus sectatores; proprium autem à suo subjecto pedia, ipsis quibus superi vescuntur dapibus non minus avellentem quis ferat ipsa vel edititii judicis sententia : opipara, nunc suis conviviis nauseam faciant. Con- verum age, cominus agamus, et quod suadeat ratio pertingit enim sæpenumero ingentia philosophorum volu- pendamus. Assertio itaque probatur primo hine, quod mina evolventi, et diurnis nocturnisque manibus obte-materia habet propriam entitatem actualem ex sua prorenti, ut dimittatur incertior quam fuerit pridem. Quicquid enim affirmat hic, et satis valido se putat statuminare argumento, refellit alter nullo negotio aut saltem refellere videtur, atque ita pene in infinitum semper habet hic quod opponat, semper ille quod respondeat; dum miser interim lector hinc atque inde tanquam inter duas belluas diu divulsus ac discerptus, tedioque prope enectus, tandem veluti in bivio relinquitur, huc an illuc inclinet plane anceps animi: ab

pria existentia, ergo potest sustentare quantitatem, eam saltem quæ dicitur interminata. Quid? quod nonnulli confidenter affirment formam non nisi mediante quantitate in materiam recipi, secundo, si accidens corrumpitur, necesse habet ut his tantum modis corrumpatur, vel per introductionem contrarii, vel per disitionem termini, vel per absentiam alterius causæ conservantis, vel denique ex defectu proprii subjecti cui inhæreat: priori modo nequit corrumpi quantitas, posteaquam con

trarium non habeat; et quantumvis habeat qualitas | testatur Philoponus antiquus et eruditus scriptor. 2. hic tamen introduci non est supponendum: secundus Quod inquit Arist. materia est nec quid, nec quantum modus huc non spectat, utpote qui sit relatorum pro- nec quale; hoc non dicitur quod nulla quantitate act prius; nec per absentiam causæ conservantis, ea enim, qualitate efficiatur, sed quia ex se, et in entitate saa quam assignant adversarii, est forma; accidentia au- nullam aut quantitatem aut qualitatem includat. Tertem à forma pendere concipiuntur bifariam, vel in ge- tio, ait Arist. destructis primis substantiis destrui omnia nere causæ formalis, aut efficientis ; prior dependentia accidentia, quod sane futurum non infici mur si ipsi non est immediata, forma enim substantialis non in- corruptæ subinde succederet alia. Postremo, forman format accidentia, neque intelligi potest quod aliud inquit recipi in materiam nudam; hoc est, nuditat munus exerceat circa ea in hoc genere causa, ideoque formæ substantialis. Adhuc incrudescit pugna, et natantummodo mediata est, nimirum in quantum materia | tat victoria, sic enim instaurato prælio incursant, matedependet à forma, et hæc deinceps à materia; modus ria quandoquidem sit pura potentia, nullam habet esse dependentiæ posterior est in genere causæ efficientis, à præterquam illud quod emendicata forma, unde nou forma tamen an accidentia pendeant in hoc genere satis ex se valet ad sustentanda accidentia, nisi prins necne, in ambiguo res est: sed ut donemus ita esse, ad minimum natura conjungatur formæ à qua rò sia non sequitur tamen, depereunte forma juxta etiam pe-acceptum ferat; huic errori sic mederi solent, materian rire accidentia, propterea quod causæ illi recedenti, primam suum habere proprium esse, quod licet in genere succedit è vestigio alia similis omnino sufficiens ad con- substantiæ sit incompletum, cum accidente tamen s servandum eundem numero effectum absque interrup-conferatur esse simpliciter haud incommode dici potest. tione: postremo, quod non ex defectu proprii subjecti in nihilum recidit quantitas aliaque id genus accidentia, probatur quia subjectum quantitatis est aut compositum, aut forma, aut materia; quod compositum non sit, ex eo liquet, quod accidens quod est in composito attingit simul sua unione et materiam et formam per modum unius, at vero quantitas non potest ullo modo attingere animam rationalem, dum hæc spiritualis sit, et effectus formalis quantitatis, hoc est extensionis quantitativæ minime capax; porro quod forma non sit subjectum ejus, ex supradictis satis est perspicuum: restat igitur ut materia sola sit subjectum quantitatis, atque ita præciditur omnis interitus illatio in quantitate. Quod pertinet ab id quod vulgo affertur de cicatrice, argumentum efficacissimum esse censeo: quis enim mihi fidem adeo extorqueat, ut credam eam in cadavere plane diversam esse ab ea quæ fuit nuperrime in vivo, cum nulla subsit ratio, nulla necessitas corrigendi sensus nostri, qui raro quidem hallucinatur circa proprium objectum; citiusque ego et facilius audirem de larvis, deque empusis miri commemorantem, quam cerebrosos hosce philosophrastos de accidentibus suis de novo procreatis stulte et insubide obgannientes. Etenim calorem, cæterasque animalis qualitates intensibiles et remissibiles easdem prorsus pernovimus in ipso mortis articulo, et post mortem itidem; quorsum enim destruerentur hæ, cum aliæ similes sunt producendæ ? huc accedit, quod si de novo procrearentur, ad tempus non adeo exiguum durarent, neque etiam repente ad summum pervenirent intensionis gradum, sed paulatim et quasi pedetentim. Adde quod vetustissimum sit axioma, quantitatem sequi materiam, et qualitatem formam. Potui quidem, immo ac debui huic rei diutius immorari, ac profecto nescio an vobis, mihimet certe ipse maximopere sum tædio. Superest ut jam ad adversariorum argumenta descendamus, quæ faxint musæ, ut ego in materiam primam si fieri potest, vel potius in nihilum redigam. Quod ad primum attinet, Aristotelis testimonium, quod dixerit in generatione non manere subjectum sensibile, occurrimus illud intelligi debere de subjecto completo et integro (i. e.) de substantiali composito, quod

Quinetiam objiciunt materiam respicere formam substantialem ut actum primum, at accidentia ut actus secundarios. Respondeo, materiam respicere forman prius ordine intentionis, non generationis aut executio nis. Gliscit jam atque effervescit contentio, et tanquam ad internecionem dimicaturi urgent nos acrius hune ad modum: omnis proprietas manat active ab essentia ejus cujus est proprietas; quantitas autem hoc nequit, quà hæc dimanatio est aliqua efficientia, materia autem secundum se nullam habet efficientiam, cum sit mere passiva; ergo, &c. Respondeo, duobus modis posse intelligi naturalem conjunctionem materiæ cum quantitate, ratione solum potentiæ passivæ intrinsecas natura sua postulantis talem affectionem; neque eu ulla impellit necessitas, ut omnis innata proprietas sit debita subjecto ratione principii activi; namque interdum sufficit passivum, quo modo multi opinantur m tum esse naturalem cælo. Secundo potest et integ per intrinsecam dimanationem activam, cum in se habeat veram et actualem essentiam. Sed nec adhuc omnis amissa spes victoria; iterum enim facto imper adoriuntur, inferentes deo formam media quantitate in materiam recipi, quoniam inest materiæ prius: nos è contra aperte reclamamus huic sequelæ, et nihilomines quo omnia possimus salva reddere, hac utimur distinctione, recipi formam in materiam media quantitate t dispositione, seu conditione necessaria, verum mak modo tanquam potentia proxime receptiva forme Ultimò, sic arguunt, si quantitas insit materiæ soli sequitur esse ingenerabilem et incorruptibilem; q videtur repugnare, quia motus per se fit ad quantitat At nos utique largimur consequentiam, quippe revers quantitas est incorruptibilis quoad suam entitas. licet quoad varios terminos possit incipere et desires: esse per conjunctionem et divisionem quantitatis, ne enim est per se motus ad quantitatis productionem, ad accretionem; et nec eo fit quasi nova quantitas incipiat esse in rerum natura, sed eo quod una quan adjungatur alteri, et quæ erat aliena fit propria. Pos sem equidem plura argumenta ultra citroque pro quæ tamen tædii levandi gratia prætermitto; bicigi, satius eruit receptui canere.

IN SCHOLIS PUBLICIS.

Non dantur formæ partiales in animali præter totalem. ROMANI rerum olim domini altissimum imperii fastigium adepti sunt, quale nec Assyria magnitudo, nec virtus Macedonica, unquam potuit attingere, quò nec futura regum majestas efferre se olim valebit: sive ipse Jupiter annis jam gravior, cœloque contentus suo in otium se tradere voluerit, commissis populo Romano tanquam diis terrestribus rerum humanarum habenis; sive hoc Saturno patri in Italiam detruso ad amissi cœli solatium concesserit, ut Quirites, ejus nepotes, quicquid uspiam est, terræ, marisque potirentur. Utcunque certe non ultro largitus est hoc illis beneficium, sed per assidua bella, perque longos labores ægre dedit, exploraturus opinor, an Romani soli digni viderentur, qui summi vices Jovis inter mortales gererent; itaque parce duriterque vitam degere coacti sunt, quippe inchoatas pacis blanditias abrupit semper belli clamor, et circumcirca strepitus armorum. Ad hæc, divictis quibusque urbibus et provinciis præsidia imponere et sæpius renovare necesse habuere, omnemque pene juventutem nunc in longinquam militiam, nunc in colonias mittere. Cæterùm non incruentam semper victoriam domum reportarunt, immo sæpe funestis cladibus affecti sunt. Siquidem Brennus Gallorum dux virescentem modo Romanam gloriam pene delevit; et parum abfuit, quo minus divinitus creditum orbis moderamen abripuerit Roma Carthago urbs nobilissima. Denique Gothi et Vandalici sub Arico rege, Hunnique et Panonii Attyla et Bleda ducibus totam inundantes Italiam, florentissimas imperii opes, ex tot bellorum spoliis aggestas, miserè diripuere, Romanos paulo ante reges hominum turpi fuga stravere, ipsamque urbem, ipsam inquam Romam, solo nominis terrore ceperunt; quo facto nihil dici aut fingi potuit gloriosius, plane quasi ipsam victoriam aut amore captant, aut vi et armis exterrefactum in suas traxissent partes. Satis admirati estis auditores, quorsum hæc omnia protulerim, jam accipite. Hæc ego quoties apud me recolo animoque colligo, toties cogito quantis viribus de tuenda veritate certatum sit, quantis omnium studiis, quantis vigiliis contenditur labantem ubique, et profligatam veritatem ab injuriis hostium asserere. Nec tamen prohiberi potest, quin fœdissima colluvies errorum invadat indies omnes disciplinas, quæ quidem tanta vi aut veneno pollet, ut vel niveæ veritati suam imaginem inducere valeat, aut sideream veritatis speciem nescio quo fuco sibi adsciscere, qua, ut videtur, arte et magnis philosophis frequenter imposuit, et honores, venerationemque uni veritati debitam sibi arrogavit. Quod in hodierna quæstione videre poteritis, quæ quidem non instrenuos nacta est pugiles, eosque clari nominis, si relictis hisce partibus veritatem demereri mallent: itaque nostræ nunc erit operæ, ut nudatum, plumisque emendicatis exutum errorem deformitati nativæ reddamus; quod ut expeditius fiat gravissimorum vestigiis authorum insistendum

esse mihi existimo, neque enim expectandum est, ut ego quicquam de meo adjiciam, quod utique tot viros ingenio præstabiles fugit et præteriit; idcirco quod sufficit ad rem dilucidandam expromam brevi, argumentoque uno atque altero tanquam aggere vallabo; tum si quid reclamat, atque obstat nostræ sententiæ diluam, ut potero; quæ tamen omnia paucis perstringam, et quasi extremis alis radam. Contra unitatem formæ, quam in una eademque materia statuere semper emunctiores philosophi solent, varias opiniones subortas esse legimus; quidam enim plures in animali formas totales dari pertinaciter contendunt, idque pro suo quisque captu varie defendunt; alii totalem unicam, partiales vero multiplices ejusdem materiæ hospitio excipi importunius asseverant. Cum illis ad tempus more bellico paciscemur inducias, dum in hos omnem prælii vim atque impetum transferimus. Ponatur prima in acie Aristoteles, qui noster plane est, quique sub finem primi libri de anima, non occulte favet nostræ asser tioni. Huic authoritati aliquot attexere argumenta non est longæ disquisitionis opus: præbet se mibi imprimis Chrysostomus Javellus, cujus è stercorario, nimirum horridulo et incompto stylo, aurum et margaritas effodere possimus, quæ si quis delicatus aspernetur, in illum sane aliquatenus belle quadrabit ille Æsopici Galli apologus. In hunc ferme modum argumentatur; distinctio illa et organizatio partium dissimilarium præcedere debet introductionem animæ, utpote quæ sit actus corporis non cujuslibet, sed physici organici; quapropter immediate ante productionem totalis formæ necesse est corrumpi partiales illas nisi corruat penitus receptissimum illud axioma, generatio unus est alterius corruptio; quarum productionem non sequitur similium præsentanea productio; id enim frustra foret, et ad naturæ matris sapientiam parum conveniens. Deinde posteaquam omnis forma, sive perfecta sit, sive imperfecta, tribuat esse specificum, necesse est, ut quamdiu manet ista forma, tamdiu res illa maneat eadem, non variata secundum substantiam suam, proindeque superveniet forma totalis tanquam accidens, non per generationem sed per alterationem. Sequitur porro animam totalem sive divisibilem, sive indivisibilem, non sufficere ad omnes partes animantis plene perfecteque informandas, quod ut largiamur nulla suadet ratio. Sequitur itidem unam formam substantialem esse quasi dispositionem proximam et permanentem ad aliam, quod veritatis absonum est, quandoquidem unaquæque forma constituit essentiam completam in genere substantiæ. Postremo, si in omnibus partibus puta hominis plurificientur formæ partiales, ex illis certe consurget una integra distincta ab anima rationali, unde illa erit, aut forma inanimati seu corporeitatis, aut mistionis (quam præter animam in homine dari sane ultra quam credibile est) vel erit anima sensitiva, aut vegetativa, hoc autem affirmantem nullo modo audiat eruditior chorus philosophantium ; cujus rei ampliori probatione supersedeo, quoniam in confesso est, nec admodum accedit ad apicem causæ. Verum, quod caput est controversiæ, objiciunt adversarii, partem ab animali amputatam remanere actu post separationem, non per formam totius cum sit ex

tra totum, nec per formam recens acquisitam, cum nul- | Argo decantata navis stultifera fecisset naufragium. lum adsit agens, nulla perceptibilis actio, nulla prævia plane denique ac si ipsi Democrito materia jam ridendi alteratio; ergo, actu existit per formam propriam quam deesset. Verum date quæso veniam, auditores; hic prius habebat, dum erat una in toto. Atque hoc argu- enim hodiernus mos, utut ego liberius paulo sum loermento arietare se putant causam nostram et funditus tus, sane quidem non est ineptus, sed impense potius evertere cæterum non minus vere quam vulgariter | laudabilis, quod quidem ego jam mihi proposui statim solet responderi, formam de novo genitam, cum vilis-luculentius patefacere. Quod si Junius Brutus secunsima sit utpote cadaveris, et quasi via ad resolutionem, dus ille rei Romanæ conditor, magnus ille ultor regie certe nec multum temporis, nec dispositiones multas, libidinis, animum prope diis immortalibus parem, et nec ordinatam alterationem efflagitare. Quid si etiam mirificam indolem simulatione vecordiæ supprimere causa aliqua universalis concurrat cum proximo tem- sustinuit; certe nihil est, cur me pudeat aliquantisper peramento ad inducendam qualemcunque formam neμwporopus nugari, ejus præsertim jussu, cujus interest, materia reperiatur vacua? Quod autem multiplices visantur in animali operationes, id non à formis distinctis partialibus petendum est, sed ab animæ totalis eminentia, quæ quidem æquipollet formis specie distinctis. Cæteras quæ occurrunt, levioris momenti objectiones ex composito præterire libet, neque enim jugulant; faciliusque amoveri, et luculentius redargui poterunt, si forte inter disputandum prolatæ fuerint in medium. Quocunque res redeat tametsi ego causa cadam, causa non cadet; satis enim superque suo marte valet ad se defendendam invicta semper veritas; nec ad id alienis indiget adminiculis; et licet nobis aliquando superari, et pessum premi videatur, inviolatam tamen perpetuò servat se, et intactam ab erroris unguibus; in hoc soli non absimilis, qui sæpe involutum se, et quasi inquinatum nubibus ostendit humanis oculis, cum tamen collectis in se radiis, totoque ad se revocato splendore purissimus ab omni labe colluceat.

IN FERIIS ÆSTIVIS COLLEGII, SED CON-
CURRENTE, UT SOLET, TOTA FERE
ACADEMIE JUVENTUTE.

ORATIO.

Exercitationes nonnunquam ludicras Philosophia
Studiis non obesse.

CUM ex ea urbe quæ caput urbium est, huc nuper me reciperem, academici, deliciarum omnium, quibus is locus supra modum affluit, usque ad saginam, prope dixerim, satur, sperabam mihi iterum aliquando otium illud literarium, quo ego vitæ genere etiam cœlestes animas gaudere opinor; eratque penitus in animo jam tandem abdere me in literas, et jucundissimæ philosophiæ perdius et pernox assidere; ita semper assolet laboris et voluptatis vicissitudo amovere satietatis tædium, et efficere, ut intermissa repetantur alacrius. Cum his me incalentem studiis repente avocavit, atque abstraxit pervetusti moris fere annua celebritas, jussusque ego sum eam operam quam acquirendæ sapientiæ primò destinaram, ad nugas transferre, et novas ineptias excogitandas: quasi jam nunc non essent omnia stultorum plena, quasi egregia illa, et non minus

tanquam ædilis hos quasi solennes ludos curare. Tum nec mediocriter me pellexit, et invitavit ad has partes subeundas vestra, vos qui ejusdem estis mecum collegi, in me nuperrime comperta facilitas, cum enim ante præteritos menses aliquam multos oratorio apud vos munere perfuncturus essem, putaremque lucubrationes meas qualescunque etiam ingratas propemodum futuras, et mitiores habituras judices Eacum et Minoa, quam é vobis fere quemlibet, sane præter opinionem meam, præter meam si quid erat speculæ, non vulgari secuti ego accepi, imo ipse sensi, omnium plausu exceptæ sunt, immo eorum, qui in me alias propter studiorum dissidia essent prorsus infenso et inimico animo: generosum utique simultatis exercendæ genus, et regio pectore non indignum; siquidem cum ipsa amicitia plerumque multa inculpate facta detorquere soleat, tunc profecto acris et infesta inimicitia errata forsitan multa, et haud pauca sine dubio indiserte dicta, leniter et clementius quam meum erat meritum interpretari non gravabatur. Jam semel unico hoc exemplo vel ipsa demens ira mentis compos fuisse videbatur, et bec facto furoris infamiam abluisse. At vero summopere oblector, et mirum in modum voluptate perfundor, cums videam tanta doctissimorum hominum frequentia circumfusum me, et undique stipatum: et rursus tamen cum in me descendo, et quasi flexis introrsum oculis meam tenuitatem secretus intueor, equidem sæpius mihimet soli conscius erubesco et repentina quædam ingruens mœstitia subsilientem deprimit et jugulat lætitiam. Sed nolite, academici, sic me jacentem et consternatum, et acie oculorum vestrorum tanquam de cœlo tactum, nolite quæso sic deserere; erigat me semianimum, quod potest, et refocillet vestri favors aura, ita fiet, ut, vobis authoribus, non admodum grave sit hoc malum; at remedium mali vobis exhibentibus, eo jucundius et acceptius; adeo ut mihi fuerit perquam gratum sic sæpius examinari, mode liceat à vobis recreari me toties et refici. At interim singularem in vobis vim, atque eximiam virtutem, quæ tanquam hasta illa Achillea, Vulcani munus, vulnerat et medicatur! Cæterum nec miretar quispiam, si ego tot eruditione insignes viros, totumque pene academiæ florem huc confluxisse, tanquam inter astra positus triumphem; vix etenim opit plures olim Athenas adventasse ad audiendum dess oratores summos Demosthenem et Æschinem de prin cipatu eloquentiæ certantes, nec eam unquam fœlicitatem contigisse peroranti Hortensio, nec tot ta egregie literatos viros condecorasse orantem Cicero

nem; adeo ut quamvis ego hoc opus minus fœliciter | et inscite apud alios contemnere, tanquam indignum absolvcro, erit tamen mihi honori non aspernando in cui operam impendant suam: quemadmodum hic diatanto concursu conventuque præstantissimorum homi- lecticam insulse vellicat, quam nunquam assequi potuenum vel verba fecisse. Atque hercle non possum ego rit; ille philosophiam nihili facit, quia scilicet formonunc, quin mihi blandiuscule plaudam, qui vel Orpheo, sissima dearum natura nunquam illum tali dignata est vel Amphione multo sim meo judicio fortunatior: hi honore, ut se nudam illi præbuerit intuendam: ego enim chordulis suavi concentu adsonantibus digitos tamen festivitates et sales, in quibus quoque perexitantum docte et perite admovebant; eratque in ipsis guam agnosco facultatem meam, non gravabor, ut pofidibus, et in apto dextroque manuum motu æqualis tero, laudare; si prius hoc unum addidero, quod sane utrinque pars dulcedinis: atqui ego si quid hodie laudis arduum videtur, et minime proclive, me jocos hodie hine reportavero, ca sane et tota erit et vere mea, tan- seriò laudaturum. Atque id non immeritò quidem, toque nobilior, quanto ingenii opus vincit ac præstat quid enim est quod citius conciliet, diutiusque retineat manuum artificium. Deinde hi saxa, et feras, sylvas- amicitias, quam amænum et festivum ingenium? et que ad se trahebant, et si quos homines, rudes illos et profecto cui desunt sales, et lepores, et politulæ facetiæ, agrestes: at ego doctissimas mihi deditas aures, et ab haud temere invenietis cui sit gratus et acceptus. Noore meo pendentes video. Novissime agrestes illi, et bis autem, academici, si quotidiani moris esset indorferæ jam satis notam et complures exauditam seque- mire et quasi immori philosophiæ, et inter dumos et bantur nervorum harmoniam; vos vero hug rapuit, et spinas logicæ consenescere citra ullam enim relaxajam detinet sola expectatio. Sed tamen academici, hic tionem, et nunquam concesso respirandi loco, quid, vos imprimis commonefactos volo, me non hæc glo- quæso, aliud esset philosophari, quam in Trophonii riosus crepuisse ; utinam enim mihi vel in præsentia antro vaticinari, et Catonis plus nimio rigidi sectam concederetur melleum illud, seu verius nectareum elo- sectari; immo dicerent vel ipsi rusticani, sinapi nos quentie flumen quicquid unquam Attica vel Romana victitare. Adde quod, quemadmodum qui luctæ et ingenia imbuebat olim, et quasi cœlitus irrorabat, uti- campestri ludo assuescunt se, multo cæteris valentiores nam mihi liceret omnem penitus Suada medullam redduntur, et ad omne opus paratiores; ita pariter exugere, et ipsius etiam Mercurii scrinia fuffurari, om- usu venit, ut per hanc ingenii palæstram corroboretur nesque elegantiarum loculos funditus exinanire, quo nervus animi, et quasi mclior sanguis et succus compossim aliquid tanta expectatione, tam præclaro cœtu, paretur, utque ipsa indoles limatior fiat acutiorque, et tam denique tersis et delicatis auribus dignum adferre. ad omnia sequax et versatilis. Quod si quis urbanus Ecce, auditores, quo me raptat et impellit vehementis- et lepidus haberi nolit, ne sis hoc illi stomacho si pasimus ardor et prolubium placendi vobis, quippe de im- ganus et subrusticus appelletur; et probe novimus proviso me provectum sentio in ambitionem quandam, illiberale quoddam genus hominum, qui cum ipsi prorsed eam sane piam, et honestum, si hoc fieri potest, sus insulsi sint et infestivi, suam tacite secum æstisacrilegium. Et certe existimo haudquaquam mihi mantes vilitatem et inscitiam, quicquid forte urbanius opus esse Musarum auxilium implorare et exposcere, dictitatum audiunt, id statim in se dici putant; digni iis enim me circumseptum puto, qui Musas omnes spi- sane quibus id vere eveniat, quod injuria suspicantur, rant et Gratias, totumque reor Helicona, et quæcunque ut scilicet omnium dicteriis everberantur, pene usquesunt alia Musarum delubra ad hunc diem celebrandum dum suspendium cogitent. Sed non valent istæ homiomnes suos effudisse alumnos; adeo ut credibile sit jam num quisquili urbanitatis elegantulæ licentiam innunc propter eorum absentiam lugere et deflorescere hibere. Parnassi lauros; unde profecto frustra erit Musas, et Charites, et Libentias usquam terrarum quæritare, quam in hoc loco; quod si ita sit, necesse est protinus ipsam barbariem, errorem, ignorantiam, et omne illud musis invisum genus quam celerrimè aufugere ad aspectum vestrum, et sub diverso longe cœlo abscondere sese; atque deinde quidem quid obstat, quo minus quicquid est barbare, inculta, et obsoletæ locutionis abigatur exemplò ab oratione mea, atque ego afflatu vestro, et arcano distinctu disertus et politus subito evadam. Utcunque tamen vos, auditores, obtestor, ne quem vestrum pœniteat meis paulisper vacasse nugis; ipsi enim dii omnes, cœlestis politice cura ad tempus deposita, depugnantium homunculorum spectaculo sæpius interfuisse perhibentur; aliquoties etiam humiles non dedignati casus, et paupere hospitio excepti, fabas et olera narrantur esitasse. Obsecro itidem ego vos, atque oro, auditores optimi, ut hoc meum quale conviviolum ad subtile vestrum et sagax palatum faciat. Verum etiamsi ego permultos noverim sciolos quibus usitatissimum est, si quid ignorarunt, id superbe

Vultis itaque me auditores, rationis fundamento fidem exemplorum superstruere? ea utique mil:i abunde suppetunt, primus omnium occurrit Homerus ille oriens, et Lucifer cultioris literaturæ, cum quo omnis eruditio tanquam gemella nata est; ille enim interdum à deorum consiliis et rebus in coelo gestis divinum revocans animum, et ad facetias divertens, murium et ranarum pugnam lepidissime descripsit. Quinetiam Socrates, teste Pythio, sapientissimus ille mortalium, jurgiosam uxoris morositatem sæpenumero quam urbane perstrinxisse fertur. Omnia deinde veterum philosophorum diverbia sale sparsa, et lepore venusto passim legimus referta: et certe hoc unum erat quod antiquos omnes comœdiarum et epigrammatum scriptores, et Græcanicos et Latinos, æternitate nominis donavit. Quinimo accepimus, Ciceronis jocos et facetias tres libros à Tyrone conscriptos implevisse. Et cuique jam in manibus est ingeniosissimum illud Moriæ encomium non infimi scriptoris opus, multæque aliæ clarissimorum hujus memoriæ oratorum de rebus ridiculis extant haud infaceta prolusiones. Vultis summos imperatores, et reges, et fortes viros? Ac

« PreviousContinue »