Page images
PDF
EPUB

NOTITIA

GENTILIS

HVNGARIAE

COMPENDIO EXPLICATA,

§. I.

Hungariae regnum e variis regnis, et prouinciis conflatum.

Hungaria fitus amoenitate, falubritate

caeli, ac foli denique vbertate nulli Europae regno fecunda, e diuerfarum, feorfimque olim florentium prouinciarum partibus, fub exitum feculi IX. exfurrexit: ea quippe, quam transdanubianam dicimus regionem, cultior nobiliorque fuit Pannoniarum portio, multiplicibus ac hodiedum exftantibus gentis Romanae monumentis confpicua. Ager a Grani ripis Morauiam verfus procurrens, PALMA P. 1,

A

8

Marahaniae, feu Magnae Morauiae partem effecit. Huic conterminas meridiem verfus, ac fubinde Carpato, Danubio, et Tibifco interceptas Hungariae plagas, Iazyges Metanaftae coluere. Quod vltra orientale Tibifci litus porrigitur, partesque vna Tranfiluanas, feu, vt olim audiebant, Vltrafiluanas complectitur, a vetere Dacia auulfum fuit, quae longe, lateque diffufa, Tyram flumen, pontumque Euxinum pro limite habuit. Regnorum horum proximi, ante Scytharum aduentum, incolae fere omnes Slauicae fuere et originis, et idiomatis, qui priusquam ad conftituendum fub Hungaris regnum coale fcerent; vt varios dominos, ita multiplices vna viciffitudines funt perpeffi. Has omnes recenfere non eft noftri inftituti; illa nihilominus paucis meminiffe, non erit iniucundum, quae ad clarius, pleniusque intelligendam Hungariae Chriftianae hiftoriam viam fternunt.

§. II.

Hunnorum, et Auarum in Europa imperii fata.

t alia igitur omnia filentio praetereamus, iuuat repetitas femel, iterum ac tertio Scytharum irruptiones compendio enarrare : Primi omnium fuere Hunni, qui Balamberis regis aufpiciis in Europam delati, cir377. ca A. C. 377. Pannonias Romanis vna cum 387. Dacia eripuere. Balamberi fucceffit A. C. 387.

i

rex Charaton: hunc tertio decimo post anno, qui fuit a Chrifto nato 400. excepit Vdi- 400. nus, cui Mundfucbus, quem domeftici fcriptores Bendekutzum appellant, A. C. 411. 411. fuffectus eft. Apud hunc Aetius praecipuus poftea Romanarum copiarum ductor, obfi dis loco pluribus annis in adolefcentia com. moratus fcientiam militarem condidiciffe fertur. Denique A. C, 434. Bendekutzi fi- 434. lius Atila folium Hunnicum confcendit. Sub hoc fines imperii quaquauerfum feliciter funt prolati. Nonnihil gloriae magni huius principis detraxit celeberrima illa in Catalaunicis (Chalons) Galliae campis, commiffa cum Aetio Romanorum duce pugna, ex qua vito fimilior, quam victori exceffit; neque parum illius nomen obfcurauit barbara crudelitas A. C. 451. ad Coloniam exercita, 451. cum vndecim millia imbellis turbae, quae eo fecuritatis cauffa fe receperant, feu iubente, feu connivente Atila, ab eius copiis funt interfecta. Etfi autem Atila imperium Hunnicum ad fummum humanae potentiae apicem adduxerit, vt nemo de illius ftabilita te poffet dubitare, prohibere tamen non valuit; quominus mox a morte fua, poft A. C. 454. penitus interiret, quodque do- 454lendum magis, non tam hoftium vi, quam trium Atilae filiorum diffidiis in ruinam impulfum fuit. Prouide, fapienterque caue rat pater, vt maximus natu folium confcenderet, folusque populis omnibus imperaret 5 obftitere voluntati huic fratres reliqui, imperiumque Hunnicum tres in partes ex aequo

diuidi contendebant; qua in partitione, cum conuenire non poffent, ad arma conuolarunt, quibus poftquam fe fe attriuiffent, fubiecti populi excuffo iugo, pariter arma corripuere, litigantibusque dominis folio, et vita exturbatis, fe fe in libertatem vindicarunt: ex quo intelligas veriffimum effe illud adagium: Concordia res paruas crefcere; difcordia maximas dilabi. Nihilo Hunnis feliciores fuere Auares e Scythia pariter oriundi, qui Pannonias a Longobardis per Narfetem ducem in Italiam euocatis defertas. circa 568. A. C. 568. ingreffi, adeo quidem breui tempore creuerant, vt orientis non minus, quam occidentis caefares tributarios haberent; ve791. rum poft A. C. 791. repetitis a Carolo magno cladibus attriti, eo demum funt redaEti, vt Auarici deinceps imperii, aut nominis ne fama quidem fupereffec; qua e feruitute id vnum Auares commodum funt adepti, quod potior eorum pars ad Chriftiana facra tranfierint.

$. III.

Hungarorum, feu Magyarorum e Scythia egreffus, et itineris ratio.

Feliciore his omnibus vfi funt fortuna ii, qui patrio nomine fe Magoros, Mogeros, feu Magyaros appellarunt, quique apud Graecos fcriptores Turci, aut Mazari audiunt. Hi etenim poftquam IX. feculo exeunte, ditiones has, de quibus agimus, non fine

[ocr errors]

fanguinis effufione, fui iuris fecerant, easdem inuicta fortitudine, et conftantia, aduerfus innumeros, potentiffimosque hoftes, ad hunc vfque diem funt tutati; quod, qua ratione euenerit, toto hoc opere perfeque, mur; vbi prius eorum e Scythia egreifum, itinerisque, quo has in oras delati funt, rationem defcripferimus. In ea Scythiae parte, vbi Baskiria hodierna fita eft, adeo fub id tempus aucta erat populi frequentia, vt folum non adeo fertile tantae multitudini · alendae vix fufficeret. Itaque VII. praeci pui gentis dynaftae, videlicet: Almus, Vgeki filius, Eleud, Kund, Ound, Thofu, Huba, ac denique Tubutum (a) collatis inter fe confiliis, patrios deferere lares, nouas que fibi fedes alibi quaerere decreuerunt. Confilii huius fama confulto in vulgus fparfa, quam plurimos alios melioris fortunae cupiditate illectos, in eamdem pertraxit focietatem. Vt adeo vniuerfa einigrantium Magyarorum multitudo cum vxoribus, liberis, atque propinquis, non connumeratis eo lixis, et calonibus, e centum decem et octo familiis conflaretur, vicenisque plura capitum millia numeraret. (b) Decreto iam e

(4) Nomina VII. ducum, feu capitaneorum ex anonymo Belæ regis notario cap. VI. excer pfimus, quæ M. Turotzius paullo aliter recenfet Cap. IV. quem certum eft capitaneorum fi lios cum capitaneis ipfis perperam confudiffe, (b) Chronicon M. Tarotzii Cap. II.

[ocr errors]
« PreviousContinue »