Page images
PDF
EPUB

§. VIII.

Laetiffimi Hungarorum fucceffus in nouis ditionibus fubiugandis.

Expeditioni tam prouide, fapienterque de fcriptae, nil mirum eft, optatos refpondiffe fucceffus. Primi delecta cum militum manu praeire, fortunamque periclitari iuffi Ound, feu Ond, & Retel capitanei: hic e Cumanis; ex Magyaris ille Arpadi iudicio ad id desti nati: qui Bodrogo, & Tibifco fluminibus fu peratis, Vgotfienfi, & Szatmarienfi ditione fubiugata, opportunam id temporis ad Samufium arcem Szatmár vno impetu captam, fuorum praefidio communiuere. communiuere. Alterum agmen duxit Borfo, Cumani capitanei Bunger filius, cuius aufpiciis ea prouincia, quae ab illius nomine Borfodienfis poftea dicta eft, occupata fuit, omnis item regio ad montes vfque Carpaticos, qui Poloniam ab Hungaria feiungunt. Laetis his initiis recreatus Arpadus, promotis Vnguarino caftris, ad Szerentsum confedit. Hinc rurfus nouo cum militum fupplemento dimiffi Thofu pater Le belis, & Szabolts Eleudi filius, quidquid Tibifco, Crifio, & alpibus Tranffiluanis concluditur terrarum, Menumorótbo Biharienfi duci eripuere. Tubutum denique pater Horcae expeditum per fauces Mefzefienfes in Tranffiluaniam nactus iter, Geloo gentis duce victo, atque interemto, pulcherrimam eam, ditiffimamue prouinciam Arpadi imperio fubiecit. Confimili fucceffu Grano, Vagoque flumini

bus

bus circumfitae plagae ad Morauam vsque, partim admota vi, partim fpontanea incolarum deditione in Hungarorum poteftatem conceffere; id quod Hubae capitanei, et duorum Arpadi agnatorum Zuardi, ac Kudithae ductu perfectum fuit. Haec inter Arpadus expeditiore jam paffu pone Tibifci littora meridiem verfus progrediens, poftquam Salanum Bulgarum, regionis Danubio, et Tibifco conclufae dominum, memorabili praelio victum non inde modo verum

dominationem

etiam e Sirmio eieciffet fuam ad Sauum vfque protulit. Vnde cum parte exercitus viam relegens, traiecto Danubio, ad veterem Budam confedit, futuram deinceps ducum Hungarorum fedem. Hinc rurfus promoto meridiem, et occidentem verfus bello, tota qua late patet transdanu biana regio cum magna interamnenfis Pannoniae parte, nouorum dominorum iugum fubiit. Secundos vbique victoriarum curfus aliquanto tempore Menumorotbus Biharienfis dux retardauit. Caftri enim Bihar, paludibus circumdati, firmitati confifus, diu induci non potuit, vt oblatam fibi ab Arpado gratiam, atque amicitiam amplecteretur: at poftquam deriuatis improbo labore aquis, Bihario potitos vidit Hungaros, defperata iam victoria pacem per legatos ab Arpado petiit; quam vt eo certius confequeretur, filiam vnicam auitarum ditionum heredem Zoltano, Arpadi filio, vxorem obtulit. Mirifice ea legatio placuit Hungaris, quod videbant ampliffimis regionibus

PALMA P.I.

B

fefe citra bellum potituros. Nec fua eos fpes fefellit; mortuo quippe non multo poft Menumorótho, tota filiae hereditas, quae ad Marufium vfque pertinebat, Hungarici imperii finibus acceflit. Poftquam denique re-. gio illa, quae a Marufii ripis ad Danubium. protenditur, Graecis, Bulgarisque edomitis Hungaris fe fubdidit, Arpadus omnium, quas vno Hungariae vocabulo compellamus, terrarum fefe dominum circumfpexit: id quod 897. circa A. C. 897. euenit. Haec plurium annorum fpatio, et labore gefta funt, quae nos compendio hic loci recenfuimus; quorum vberior cognitio aliunde repetenda (a).

§. IX.

Arpadus regnum Hungariae fuos inter par

titur.

Arpadus ampliffimo regno hunc in modum potitus, promiffa, quae feu Pater Almus in Scythia; feu ipfe Vnguarini fuis fecerat, quam cumulatiffime expleuit, cum regnum eos inter, quorum virtute, et fanguine aquifitum erat, partitus fuit. Ante omnia fummi principis neceffitati, et dignitati profpectu

(a) Copiofe haec explicantur in anonymo Belae regis notario. In chronico M. Turotzii, apud Innocentium Defericium de Initiis, et Maioribus Hungar. apud Georgium Pray in Annal. Veter. Heng. ac denique apud Stephanum Katona in hiftoria critica primor, Hung. ducum.

rus, ducali fuae domui paulo plus, quam dimidiam, eamdemque fuperiorem transdanubianae Hungariae partem addixit, adiecit huic infulam Tsepeliam, equis, et armentis ducalibus alendis, propagandisque deferuituram. In diuidenda reliqua Hungaria id fere ab Arpado obferuatum fuiffe, colligitur ex anonymo Belae regis notario vt in ea quisque parte bona obtineret, in qua fubiuganda defudauerat. Non erit taediofum lectoribus vno intueri obtutu, quas circiter plagas primi capitanei tam Magyari, quam Cumani ex Arpadi munificentia fint confe cuti. Eleud pater Szabolts vnde Csakiana domus ortum ducit, Szaboltsenfem prouinciam (a), Kund terram Nyir vltra Tibifcum (b), Ond pater Etbae Tsongradinum (c), Thofu pater Lebelis Bodrogienfem prouinciam ad alueum vfque Vaias dictum, qui ad Foktü prope Colotzam e Danubio erumpens prope Sükösdinum in eumdem reuoluitur (d), Huba ditionem Zituae flumini circumiacens tem (e), Tubutum pater Horcae, auus autem Gyulae, et Zomber Tranffiluanas par tes (f), Ed regionem circum Szerents fitám (g), Edumer Saione, et Tibifco in

[blocks in formation]

(g) Idem cap. XVII, et XXVII.

terceptam (a), Etu caftrum Szegtsö cum Baranyienfi terra (b), Borsó, filius Bungeri, Borfodienfem (c), Osád pater Vrfuúr circa Caffouiam (d), Boyta Tolnenfem regionem (e), ac denique Retel, pater Oluptulmae, primo plagas Bodrogo, et Oltfua flumini bus; tum vero alias Vago, vbi Danubio mifcetur, adfitas, in fidei, virtutisque praemium aquifiuere (f). Poft capitaneos, gentisque primores reliqui etiam expeditionis focii, tam Magyari, quam Cumani, Ruffique milites, opimos exantlati laboris profufique fanguinis fructus retulere: horum quippe finguli, in illius capitanei, cuius figna fequebantur, prouincia ampliffimis terris, praediis ac poffeffionibus, pro honoris, quem quisque in militia tenuit, gradu, funt potiti. Veteres denique Hungariae incolae Slaui, Rutheni, Bulgari, Valachi, et Pannones porro etiam rus colere, ac illi, quem quisque dominum forte obtinuerat, feruire iuffi (g).

(a) Idem Ibidem, et cap. XXXII.
(b) Idem cap. XXXVII, et XLVII.
(c) Idem cap. XVIII, et XXXI,
(d) Idem cap. XXXII.

(e) Idem cap. XLVII.

(f) Idem cap. XV.

(g) Idem cap. XL.

« PreviousContinue »