Page images
PDF
EPUB

nores, aut opes prolibus procurandas; immortalitatemque familiae obtinendam certum, et expeditum per vulnera pateret iter, quid mirum: Hungaros veteribus Romanorum, et Graecorum heroibus aemula exhibuiffe fortitudinis exempla, quae etiamnum in exteris non minus, quam domefticis annalibus non fine maiorum noftrorum virtutis admiratione leguntur. Porro ad communem reipublicae Hungaricae fecuritatem ab hoftibus procurandam, haec fere obferuata fuiffe, e feriptoribus domefticis, diplomatibus, regumque decretis, ac conftitutionibus nullo negotio intelliguntur. Limitaneorum comitatuum parochiani comites in editiffimis montibus fuos habuere vigiles; exploratores item in hoftiles terras immittebant, per quos de hoftium confiliis, et moliminibus tempeftiue edocerentur. Si quid certi compererant, fine mora per nuncios, curforesque publicos, quorum alibi iam meminimus, regem de hoftium aduentu, irruptionis loco, tempore, ac numero denique edocebant. Is fpectata periculi magnitudine, quosdam comites parochianos, fuis cum ftipendiariis, et iobagionibus caftri, praelatos item, barones, et nobiles tanto numero arma capere, ac ad limites proficifci iubebat, quantus propulfando hofti fuffecturus credebatur: neque alias, nifi maximo in difcrimine, vniuerfae regni vires in vnum cogi, educique confueuerunt. Poftquam autem Tartari, ac fubinde Turcae nulla data caufa, quoties collibuit, et maiore numero Hungariae fines infeftare coepe

runt

i

[ocr errors]

runt, ad Dalmatiae, Croatiae, et Sclauoniae
imitationem complures banatus ex aliquot
prouinciis, et comitatibus limitaneis confla-
ti, erectique funt. Tales fuere gemini in
Boffnia: alter Vfforae et Salae; de Bronch,
et de Kutfchom alter; tum Matfchouienfis,
cui Belgradum cum Seruia parebat, Seuerinen-
fis in Walachia, cui poftea fucceffit banatus
Temefienfis, ac denique Ruffiae rubrae ba-
natus: quorum praefectis, fiue banis limita-
nearum arcium, atque ditionum cura deman-
data fuit. Sigismundus imperator vt quoti-
dianis Turcarum incurfionibus frenum iniice-
ret, quamplurimas arces in regni finibus
et moenibus, et militari praefidio communi-
uit: multa infuper priuatorum caftra, oppor-
tuno ad vim fuftinendam fitu collocata, aut
parato aere, aut facta permutatione rede-
mit (a): praecipuarum idmodi arcium prae-
fecti caftellani appellabantur, qui fub capi-
tis, et fortunarum amiflione obftricti fuere,
vt eas ad extremum vfque vitae fpiritum tue-
rentur; neque vnquam hofti dederent: id
quod a plurimis Hungaris immortali cum no-
minis gloria praeftitum fuiffe, plena eft exem-
plis vetuftas. Haec fere funt, quae de ve-
teri apud Hungaros re militari explicanda ha-
buimus. Poftquam aeuo recentiore apud o-
mnes Europae principes aliam res militaris
formam induit: experimentoque comperimus,
cum ad fecuritatem patriae, tum ad hoftes

[blocks in formation]

debellandos vtiliorem multo effe ftabilem militem, quam, qui tum primum, cum vrget periculum, cogitur: Hungari quoque eumdem adoptarunt, in cuius ftipendia, tributa et regiis, et priuatorum fubditis per vniuerfum regnum imperata funt. In Croatiae nihilominus, Sclauoniae, et Tranffiluaniae finibus legiones quaedam inftitutae funt, quae aliquam veterum caftri iobagionum fpeciem referunt. Quibus omnibus, etfi ordines regni abunde aris, et focis profpectum effe cenfuerint, eam tamen gloriam diferte fibi referuatam publicisque regni conftitutionibus firmatam voluere, vt fi hoftis in regnum irrumperet, neque ordinariis viribus eiici poffet, praelati, barones, magnates, nobilesque vniuerfi et viritim, et fuis cum gentibus arma caperent pro rege fuo, corona, et patria ad vltimam vfque fanguinis guttam tuendis pectora fua hofti oppofituri. Eluxit eiusinodi fides, et virtus Hungarorum fub initia regni auguftae Mariae Therefiae, quae ab amicis prodita, a foederatis deferta, ab hoftibus vndique circumuenta, in gentis Hungaricae dextris certiflimum inuenit praefidium: atque idcirco deuictos gloriofe hoftes, auita fceptra, et coronas partim recuperatas, partim conferuatas, fibi, augufto coniugi, fobolique fereniffimae fecuritatem reftitutam nobiliffimae gentis fidei, ac fortitudini in acceptis referenda efle propalam non vna vice confeffa fuit: iufte, fapienterque exifti mans, illis etiam facinoribus, quae ex debito praeclare fiunt a fubditis, meriti laudem, gratitudinémque effe tribucndam.

§. XVIII.

Turbarum domefticarum fontes.

Quidam fcriptores exteri, cum perturbatas priore feculo res Hungaricas pertractant paulo iniquiore, quam vt diffimulari poffit, vfi calamo, gentem vniuerfam ceu quietis impatientem, ac nouandarum rerum cupidam atrociter depingunt. Non diffitemur quidem peccatum interdum fuiffe a maioribus noftris, at vna non ignoramus in florentiffimis iam hodie regnis, ac prouinciis: in Germania, Italia, Gallia, et Ruffia multo plura, et grauiora illis, quae Hungaris allinuntur, fuifle perpetrata; quod igitur commune temporum olim vitium fuit, cur folis appingitur Hungaris; vt porro culpam excufemus, aut minuamus, fatis erit diffidiorum domefticorum candide caufas exponere, quas fingulari Dei beneficio, regumque noftrorum prouidentia diu iam fublatas effe gaudemus. Grauiffimarum feditionum illarum, quibus vniuerfa domus regia interdum laborabat, autores fuere regii fanguinis principes, cum tertiam regni Hungarici partem, ducatus titulo fibi deberi contendebant, maieftatemque fupremam fecum communicari petebant, Andreae I. regis exemplo, qui, quod fobole carebat, vnico germano fuo Belae I. id gratiae principio concellerat (a). Periculofam hanc

(a) Recole hic ea, quae S. II. cxplicuimus.

regni vna, ac poteftatis regiae partitionem cum reges fratribus, agnatis, arque etiam filiis merito denegaffent, atrociffimum faepius exortum fuit domi incendium, nonnifi multo innocentum ciuium fanguine reftinguendum. Ita rem habere, difces ex iis, quae de Salamone, Colomanno, Geifa II. Stepbano III. Andrea II. et Bela IV. narraturi fumus. Nonnulli reges ob immodicum aduerfus aduenas, moribus fortaffe, et fcientia prae fuis excultos, ftudium in inuidiam apud fuos adducti funt: id quod fub S. Stephano, Petro, Andrea II. Sigismundo, et Ladislao pofthumo non leues conciuit turbas: habet nempe id fibi proprium gens Hungara, vt cum ipfa fide, et amore in principes fuos nulli concedat, pro eorum falute fanguinem, et vitam profundere in lucris ponat; viciffim ab eisdem diligi, amarique ambiat. dum gentis vniuerfae odia prouocata funt per inconfultam quorumdam principum feueritatem, quam cum citra iuftitiae ordinem; aut alieno plane tempore adhibebant, vulnera, quac prudentia, et clementia confanari poterant, non fine reipublicae damno exafperata funt. Huius exempla videri poterunt in Petro, Samuele, Bela II. coeco, et Sigismundo. Exaggerata vectigalia, quibus non plebs modo ipfa, verum etiam nobilitas, et ordo omnis in miferandam egeftatem redactus fuit, Hungaros a Mathia Coruino, rege cetera gloriofiffimo, vehementer alienarunt. Quantis difcordiis, et feditionibus viam aperire foleat regum in tuendis legibus focor

Inter

« PreviousContinue »