Page images
PDF
EPUB

lapfus feruilem ancillae fubiret conditionem, nifi fe heri eiusdem arbitrio a feruitute redimat (a). Ad pacem, et concordiam inter conciues tuendam, prouide illud ftatutum, ne quis feruum alterius a famulatu abftrahere, et ad fe pellicere auderet (b), Denique, vt alia praeteream, fecundum ius Romanum interdictum, ne feruorum, aut ancillarum te ftimonia aduerfus heros fuos admitterentur (c). Hae funt praecipuae fancti legislatoris noftri conftitutiones, primaque iuris noftri patrii rudimenta, quibus quid in nafcente tum monarchia Hungarica, et gente recens ad fidem Chriftianam conuerfa vtilius, fapientiusue perferri potuerit, non video: vt adeo mirari fubeat audaciam fcriptoris Galli baudita pridem editi (d), qui non modo leges a D. Stephano latas, vt infanas, impias, inter fe pugnantes, aequitati, et iuftitiae contrarias elle pronunciat; verum etiam legislatorem ipfum amaro, et acerbo fale traducit. Nos quidem inhumanum, et rerum Hungari

(a) Ibidem cap. XXVI.
(b) Ibidem cap. XXI.
(e) Ibidem cap. XIX.

(d) Hiftoire Generale de Hongrie par M. de Sacy a Parif. 1778. Videat leetor fpeciatim Tom. I. pag. 87. et fequ. item 358, ac denique pag. 362 vbi fic concludit. Ie ne i arreterai point a faire fentir l'abfurditè, les contradictions, et l'iniuftice. de la pluspart de ces loix, il fuffit de les citer. An refte le tems a aboli celles, qui étoient iniuftes, et a refpectè celles, qui étoient dictè par la faine politique.

carum non fatis peritum fcriptorem, neque fidelem legum noftrarum e Latina lingua in Gallicam traductorem, contemnendum potius, quam refellendum exiftimamus, Longum enim foret, intolerandas calumnias quas feu regibus noftris, feu toti genti fallo appingit, quaeque a viris hiftoriae patriae peritis nullo negotio poffunt dilui, hic loci vel recenfere. Venerabimur porro, et primum legislatorem noftrum S. Stephanum, et ceteros poft eum reges, maioresque noftros, neque eos ob infignia religionis, pietatisque exempla, quae impudens feriptor plurimis locis ludibrio habet, venerari vnquam delinemus.

§. XIII.

S. -Emerici filii in fpem regni inftitutia. Crefcebat interea in regni fpem, par, fi coelo placuiffet, futurus magno parenti filius, quem Gisela regina aufpicato partu A. 1007, ediderat, cui in aui, et auunculi memoriam, Heinrici, fiue Hemerici nomen in baptismo datum, quod apud Hungaros abiecta afpiratione Emericus efferebatur. Pueritiam, et adolefcentiam principis literarum, et docrrinae Chriftianae praeceptis diligenter imbuit D. Gerardus O. S. Benedicti monachus, Venetiis in Hungariam delatus, vir omnige na eruditione, et infigni vitae fanctimonia 1030,confpicuus, ac fubinde A, 1030. ad Tsana, dienfem epifcopatum promotus, Praeterea

"

pater ipfe vnicum filium illis, quae ad regendos populos pertinent, artibus fumma cum cura erudiebat (a). Hodiedum magno in pretio habemus paterna monita, ab eodem in feriptum relata, quae quidem non modo raram pietatem Chriftianam, verum vna etiam eximiam fancti regis prudentiam politicam declarant. Haec pariter monita euitare non poterant paulo acerbiorem citati fuperius fcriptoris Galli cenfuram. Nam praeterquam, quod piam hanc S. Stephani inftitutionem paftoralibus epifcoporum literis affimilet, quidquid infuper ille de virtutibus Chriftianis, cum cuiuis Chriftiano homini, tum vero etiam fummo imperanti exercendis differit, per fummum contemtum explodit (b). Ad caftigandam eiusdem audaciam fatis erit fumma monitorum horum capita paucis perftringere, vt lector ipfe de iis arbitrium ferat. Prae millo itaque exordio, quo tenerum filii animum ad fufcipienda paterna monita fuauiffimis verbis excitat, Monito I, ceu primum regalis apud Hungaros dignitatis ornamentum collocat in facrofanctae fidei ftudio: Imprimis praecipio, inquit, confulo, fuadeo, fili cariffime, fi regalem boneftare cupis coronam vt fidem Catbolicam et Apoftolicam tali dili. gentia, et cuftodia conferues; vt omnibus tibi a Deo fubiectis exemplum praebeas, cuncti

(a) Inftitutionis huius meminit Carthuitius cap, IV. pag. 155. edit. Prayanae.

(b) Hiftoire Generale de Hongrie P. I. pag. 358,

1

que ecclefiaftici viri merito te verum Chriftianae profeffionis nominent virum; fine qua, pro certo fcias, Chriftianus non diceris vel ecclefiae fi lius: qui enim false credunt, vel fidem in bonis non implent, et ornant operibus, quia fi des fine opere moritur, nec bic bonefte regnant; nec in aeterno regno, vel corona participant, His, poft pauca interiecta, breuis fidei formula e citato ibidem Athanafii fymbolo decerpta fubiungitur. Monito II. ftudiofe com mendat Catholicae ecclefiae tutelam, praefertim in Hungaria, vbi ea recens nata, nondum adoleuerat. Haec, inquit, fili cariffime in noftra monarchia, adhuc quafi iuuenis, et nouella praedicatur, atque idcirco cautioribus, et euidentioribus eget cuftodibus, ne bonum quod diuina clementia per fuam immensam miJericordiam nobis conceffit immeritis, per tuam defidiam, et pigritiam, atque negligentiam deftruatur, et annibiletur. Pluribus deinde de ecclefiae dignitate explicatis, concludit, Per boc, inquit, fili mi! feruenti ftudio debes inuigilare, ut fancta ecclefia de die in diem potius capiat augmentum, quam detrimentum patiatur. Inde etiam imprimis reges augufti dicebantur, quia augebant ecclefiam, boc et tu facias, vt tua corona laudabilior, et vita bea tior, et prolixior habeatur. Monito III. fuadet amorem, et obferuantiam erga ordinem pontificum, eo quod hi patrum, feniorumue loco fint habendi, quos Deus generis bumani conftituit cuftodes, fecitque fpeculatores animarum, ac totius ecclefiafticae dignitatis; et diuini facramenti difpenfatores, atque datores

Epifcoporum imprimis famae, et exiftimationi peculiari ftudio confulendum effe monet, propterea, quod eos Deus fegregauerit ab bominibus, ac fui nominis, atque fanctitatis fecerit participes: Unde, fi, inquit, accedente cafu culpa reprehenfione digna fuper aliquem borum, de quibus fermo eft, ceciderit, quod abfit, corripe eum ter, quater inter te, et ipfum folum, juxta praeceptum Evangelii : fi tunc fecreta renuerit audire monita, adbi benda tibi funt publica. Monito IV, in id peculiari cura incumbendum effe præcipit, ut regni principum, baronum, comitum, militum, atque nobilium amorem, fidem, ac fiduciam obtineat, horum enim virtute, atque dextris regnum defenditur, aduerfarii vincuntur, ficque monarchiae fines augentur. Illi tibi, inquit, fili mi fint patres, et fratres, ex bis vero neminem in ferpitutem redigas, vel feruum nomines, illi tibi militent, non feruiant, Eorum omnibus jine ira, et fuperbia, atque inuidia pacifice, bumiliter, manfuete dominare memoria retinens femper, quod omnes bomines unius fint conditionis, et quod nil cleuat, · nifi bumilitas; et nibil deiicit, nifi fuperbia, et inuidia: fi eris pacificus, tunc diceris rex, et regis filius, atque amaberis a cunctis militibus; fi iracundus, superbus, inuidus, inpacificus, ac fuper comites, et principes ceruicem erexcris, fine dubio fortitudo militum bebetudo erit regalis dignitatis, et alienis tradent regnum tuum; boc timens cum regula virtutum, dirige vitam comitum, ut tua dilectione angulati, femper regali dignitati adhaereant inof

« PreviousContinue »