Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]

ad aulam reductus fuit. Quem vbi D. Ste pbanus afpexit, maleficiumque intellexit, infaufti principis commiferatione tactus, in amariffimas prorupit lacrimas (a). Quamuis autem eius adminiftros, feu ex Bafilia ipfo, feu ex aliis difcere poterat; quia tamen grauiffima prohibitus aegritudine, lecto fe mouere nequibat, non erat iam eius feu autoritatis, feu poteftatis, vt tanti criminis reos meritis afficeret fuppliciis (b). Fadem tempeftate detecta fuit S. Stephano coniuratio contra tres Ladislai Calui filios inita, quibus cum aeger admodum et animo, et corpore diuus Stephanus tutelam, fecuritatemque domi illis rerum, temporumque rationibus praeftare fe non poffe cerneret, quo interea faeuienti iam tempeftati fubducti, vitae, membrorumque integritatem tueri, me lioraque tempora alibi poffent praeftolari fe, curi, autor eis fuit, vt nulla interpofita mora, ex Hungaria, inteftinis factionibus labo

(a) Simon Keza pag. 80. paucis haec omnia com plectitur. Quo audito Kisla regina habito confilio infidelium, mifit comitem Sebus, qui regis nuncium praeueniens, Wazul oculos effoderet, auresque eius plumbi infufione obturaret, fugeretque abinde in Bobemiam, quem cum tandem regis nuncius ad regem adduxiffet, amare fleuit fuper cafu, qui acciderat. Idem refert chronicon M. Turoczii cap. cit. nifi quod inter infideles nominet Budam, as comitem Sebum huius Budae filium fuiffe affirmet. (b) Impedience, inquit chronicon cap. cit. aegritudinis moleftia, debitam poenam malefactoribus inferre non potuit.

rante, excederent, ac ad vicinam regionem aliquam clam fe reciperent (a). Illi dicto audientes, ne a Giselae Hungarae coniuratis poffent intercipi, facro per Bohemiam circuitu in Poloniam denique, vnde auia eorum Adelbais ortum duxit, feliciter euafere. Hic poftquam Bela Pomeranorum ducem, Polonis rebellem, fingulari certamine congreffus interfeciffet; Rixa, Miccislai Poloniae ducis 1034. A. 10341 denati vidua, rerum illic pro filio Cafimiro potiens, filiam ei fuam Richfam, aliis Richefam, coniugem dedit, dotisque nomine et ditiones multas, et cenfum a Pomeranis annue folui folitum affignauit (b). Andreas autem, et Leuenta fortunam meliorem alibi quaefituri ad aliquem e Ruffiae ducibus, matris fuae itidem Ruffae feu patrem, feu

(a) Simon Keza pag. 80. Conuocatis ergo ad Se Andrea, Bela, et Leuenta filiis Zár Ladislai, confulit eis, vt in Bobemiam fugerent feftinanter. Chronicon cap. cit. Conuocatis itaque filiis Calui Ladislai patrui, patruelis fui, fcilicet Andrea, Bela, et Leuenta confuluit eis, vt, quanto citius poffent, fugerent, vt fibi falutem et corporum fuorum feruarent integritatem. Hli igitur falubri confilio regis aquiefcentes, a facie malorum, et doloforum in Bobemiam fugerunt,

(b) Chronicon cap. XXXVIII. Cromerus item rer. Pol. lib III. nifi quod Miskae, feu Miccislao II. duci fubftituenda fit Rixa duciffa vidua, quae et viuo adhuc marito, et demortuo, fumma cum poteftate Polonis imperauit aliquamdiu pro filio Cafimiro I. per quem ftirps reguin Poloniae feliciter propagata, tribus et amplius feculis perdurauit,

germanum, feu cognatum denique abiere (4). Hic eos cum plures alii ex Hungariae dynaftis, fubmiffo clam fubfidio, exules aluere, tum vero, quam liberaliffime quidam Wiska nomine, Bua item, et Bukna, filii Gyulae iunioris Tranffiluanarum partium eapitanei, A. 1002, vt alibi iam narrauimus, per S. 1002. Stepbanum regem exauctorati, quos piiffimus rex, quod a paterno crimine immunes erant, ampliffimis in Hungaria donâuerat latifundiis, quique Petro poftea Hungaris imperante, plurimum operae in eo collocarunt, vt Andreas dux ad auitum regnum reuocaretur (b). Haec tum fuit regni Hun garici facies: haec coniurationis ad Bafilium, Caluique Ladislai filios a folio remotendos concitatae hiftoria; vnde Bafilii per fummam barbariem luminibus, auribusque

(a) Simon Keza cap. III. pag. 88. Chronicon cap.
XXXIX.

(b) Chronicon cap. XXXIX. Eo tempore quidam
magnates Hungariae defolationem regni gementes,
et liberationem Hungariae a tyrannide Petri cupien-
tes Endrae, Belac, et Leuéntae, qui de genere S.
Stephani regis progeniti erant, intemeratam fideli
tatem feruabant, et eis per nuncios bona, quae ha-
bere poterant, mittendo fideliter feruiebant. Erant
autem ifti magnates Wiska, Bua, et Bukna, et
alii eorum cognati, qui femper cum fufpiriis, et
gemitibus expectabant opportunum tempus, quando
Andream, Belam, et Leuentam poffent reducere, et
regnum generi S. Stephani regis, qui eos dilexerat,
et exaltauerat, omnibus viribus fuis reftituere la-
borabant.

orbati; ducum autem ex Hungaria fugae caufae poffunt intelligi: quae quidem, quia Keza, et Turotzius tam apertis verbis, et repetitis vicibus enarrant, ex vetuftioribus chronicis, et monumentis eadem defcripfiffe, minime vero ingenio fuo confinxiffe cenfen. di funt. Doctiffimorum virorum imitatione, eam nobis toto hoc opere fectandam legem pofuimus, vt noftratibus fcriptoribus, cum domeftica ab exteris praetermilla referunt, plurimum fidei deferamus; neque res mo menti grauioris, ad publicum regni ftatum pertinentes, vnanimi confenfu narrantium au. toritati exterorum fcriptorum filentium, aut dubiae, vel etiam ob contraria partium ftudia fufpectae narrationes vnquam officiant: combinandi, emendandique funt domeftici; non item penitus reiiciendi. Sed neque placet nobis eorum opinio, qui in poenam criminis, aut occultae alicuius molitionis, D. Stephani regis imperio; aut, fi is aegritudinis caufa nil iam agebat, Giselae Bauarae reginae autoritate, Bafilium oculis; ceteros duces exilio multatos fuiffe fufpicantur (a). Nam quod tandem crimen tam atrox a Bafilio admiffum eft? Si patriis fcriptoribus fides, folius iuuenilis lafciuiae et ftultitiae arguitur, per carcerem Nitrienfem fatis, fuperque correctae, ob quam ab auita fucceffione exclu

(a) Stiltingus in vita S. Stephani N. 435. Cl. Katona Hiftor. crit. reg. Hung. Tom. I. Quaeftione LXXXI. et II. a pag. 402.

Quodfi ad

di nullo profecto iure potuit.
tuendam grauiffimae illius poenae, quae in-
felici duci irrogata fuit, aequitatem nouum
quis crimen verofimiliter comminifci velit,
aliud profecto illis rerum adiunctis accommo-
datum vix excogitari poterit, ac quod fortaf
fe Bafilius dux, vifis Gifelae Hungarae in fe,
ac totam domum ducalem odiis, apertisque
ad intrudendum folio Petrum moliminibus
detectis, ipfe pariter rem fuam diligenter
curare, clientes amicosque autorare inftitue-
rit, quorum opera, diffipata factione aduer-
fa, certam fibi redderet in hereditario re-

gno fucceffionem. Quod cum, egit, cum
fceptrum iure nafcendi domui fuae debitum
quaefiuit, quod obfecro commifit facinus,
oculorum, aurium, ac regni denique iactura
expiandum? verum non defunt, qui Bafi.
lium, ac Ladislai Calui filios illius etiam con-
iurationis autores faciunt, quam nobiliffimi
quatuor palatini, non vtique proreges, fed
palatii regii officiales, atque comites ad ae-
grotantem D. Stephanum e vita deturbandum,
non multo ante eius mortem tempore, ini-
uiffe traduntur (a). Horum vnus audacior
ceteris, fub primas noctis tenebras, regium
cubile ingreffus erat, inermem, lectoque
affixum regem iugulaturus; verum diuina
prouidentia factum, vt gladius, quem fub
clamyde gerebat reconditum, magno edito

(a) Cl. Katona Hiftor. crit. reg. Tom. I. Quaeft. LXXX. pag. 400, et fequ.

T

« PreviousContinue »