rerum adiunctis de grauiffimo hoc negotio de, liberatio: non ignorabat S. rex, principatum apud Hungaros familiae Arpadianae effe hereditarium, feque fine fobole decedente, regni fucceffionem ad patrui fui Michaelis pofteros fuperftites deuolui oportere, a qua fine grauiffima iniuria nequeant excludi; at enim Bafilius oculis, auribusque foedum in modum orbatus, etfi adhuc in viuis fuiffet minime iam regno idoneus fuit: duces reli, qui, ad quos poft Bafilium fuccedendi ius fpectabat, vt vitae, membrorumque fuorum faluri, atque integritati ftructas euitarent in fidias, rege ipfo autore, fuga ex Hungaria elapfi, procul iam tum domo aberant, neque tam cito reuocari poterant. Ex aduerfo regni primores Chriftiani, aduenae plerique, aut aduenarum filii, vni fauebant Petro: confentiebant cum his epifcopi, qui tum fere omnes exteri: Itali, Germani, et Bohemi fuere, atque ab eligendo e domefticis prin cipibus rege, religionis potiffimum caufa, abhorrebant; nifi Petrus fucceffor conftitueretur, nafcentis ecclefiae Hungaricae ruinam, certo certius fecuturam vno ore vaticinabantur; eo quod non omnes adhuc Hungari Chriftiana facra erant amplexi, multique etiam ex iis, qui metu inducti, baptifmum

pis, et primis palatii de Chrifti nomine gloriantis, bus, primum cum eis tractauit de fubftituendo pro fe rege, deinde paterne monuit illos Carbolicam fiden obferuare.

fufceperant, clam gentilifmo adhaererent (@), Res ipfa loquitur agitatas tum fuille quae, ftiones grauiffimas: an, cum fubeft religio, nis Chriftianae euertendae periculum, legi, timus fucceffor a regno excludi, eidemque exterus, illi tuendae idoneus, poffit fubftitui ? an mutata iam religione, noua dignitate regia per D, Stepbanum introducta, veterum pactorum gentiles inter Hungaros, et Arpadi ftirpem folenniter initorum vis, et ob, ligatio defierit de quibus magna in vtramque partem rationum vi, et animorum con, tentione in vltimo illo apud D. Stephanum fenatu difceptatum fuerit: quam porro partem religiofiffimus, aequitatisque ftudiofif fimus princeps tum amplexus fuerit non ita pronum eft definire. Si enim vera funt vt reipfa haberi debent, ea, quae chronica domeftica vnanimi confenfione teftantur, de Bafilio iam antea regni fucceffore conftituto, de acerbiffima S. regis ob eumdem excaecatum dolore, de paterna denique ad Andream, Belam, et Leuentam duces difcrimini eripiendos follicitudine; haud fcio, an quis induci poflit, vt credat, diuum Ste

?

(a) Hinc anxius ille timor D. Stephani, quem chronicon defcribit cap. XXXIII. triftitia, et ge. mitibus afficiebatur, praefertim propterea, quia nullus videbatur de confanguineis eius idoneus ad boc, vt, eo mortua, regnum in fide Chrifti conferzaret, pronior enim erat gens Hungarica ritui paganico inclinari, quam fidei Chriftianae, Confimilia his refert Simon Keza pag. 79.

phanum regiae domus ftirpem virilem hereditario fuo ad regnum iure in perpetuum fpoliare voluille, ac in id fponte confentire potuiffe, vt homo exterus legitimis heredibus anteferretur. Id enim et regis, et con gregatorum illic antiftitum, atque procerum poteftatem exceffiffe videtur, Non defunt quidem fcriptores, iidemque aetate illi pro ximi, qui Petrum, Giselae Hungarae filium, a S. Stephano paulo ante mortem, in regno fuccefforem, ac regem conftitutum fuiffe tradunt (a). Verum hi, vt nobis quidem videtur, compendio vfi, id quod reipfa poft S. Stephani mortem euenerat, vt Petrus in regno fuccederet, tamquam rem ante obitum iam conftitutam, decretam referunt, ac ea omnia, quae cum Bafilio, ceterisque duci, bus fub idem tempus in Hungaria acta fuere, ftudiofo filentio praetermittunt ; quae tamen reipfa eueniffe, confentiens, et repetita fcriptorum domefticorum narratio e

(4) Sic Hermannus Contractus ad A. 1038 Petrum. fororis fuae filium de Venetia natum pro fe regem, conftituit, apud Piftorium Tom. I. pag. 280, Chronicon Mellicenfe, quod cl. Pray recitat Annal. P. I. pag 40 Primum tractauit de fubftituenda rege pro fe, Petro videlicet fororis fuae filio, quem in Venetia genitum, ad fe vocatum, iam dudum exercitui fuo praefecerat ducem, deinde monuit illos paterne, fidem orthodoxam feruare Cetera quae adduci folent teftimonia, fucceffiffe Petrun D. Stephano affirmant; non item eius voluntate ante mortem regem nominatum.

uincit; cui profecto potior fides, quam exterorum filentio haberi debet. Praeterea chronica noftra, et Cartbuitins ipfe eo plane loco, vbi de fucceffore conftituendo tra etatum fuille narrat, ne verbulo quidem Petri meminere: imo vero et Simon Keza, et M. Furotzius nonnifi poft mortem S. regis, coniurationem in apertum erupiffe, atque Gifelam collato cum Buda, et reliquis ejusdem farinae hominibus confilio, tum primo Petrum per vim, ac fraudem ad Hungaricum folium euexille affeuerant (a): quae Gifelae Hungarae molimina minime iam tum neceffaria fuiffent, fi D. Stephanus, prius quam obiret, confentientibus regni ordinibus, Petrum fuccefforem conftituiffet. Qua propter patriorum feriptorum fide, et autoritate nixi: vltro quidem concedimus, in poftremo illo fenatu regio, de creando rege fuiffe deliberatum; verifimilius tamen cenfemus, D. Stephanum, ne regnantis ftirpis principibus grauiffimam inferret iniuriam a Petro fuccellore nominando confulto abs: tinuiffe, totumque regis eligendi negotium,

Simon Keza pag. 89. Regina vero Kysla auxilio iniquorum: Petrum Venetum cuius pater dux fuerat Venetorum, regem fecit per Hungaros, vt pro libitu poffet motus fuae voluntatis perficere. Chronicon cap. XXXIV. A regina Keisla cum Buda fatellite fcelerum, Petrum Alemannum vel potius Venetum praeficece ftatuerunt. Vterque loquitur de tempore, quod mortem S. Stephani confecutum eft.

3

antiftitum, regnique primorum apud fe tum praefentium iudicio et confcientiae a morte fua terminandum reliquiffe. Quia vero non ignorabat, potentem effe pro Petro factionem; fed neque dubitabat fore quam plurimos ex Hungaris, qui exulum ducum Andreae, Belae, ac Leuentae iura, partesque acriter effent propugnaturi; non immerito veritus, ne feditionibus inteftinis monarchia Hungarica conuelleretur, mirum fane iniit confilium, cum regnum legitima rege deftitutum, in antiftitum, regnique primorum corona, folenni plane ritu, Deiparae Virgini teftamento legauit, hancque, et heredem, et reginam Hungarorum inftituit (a). Vnde pius ille mos inualuit 2 Deiparam Virginem Hungarorum dominam, atque reginam compellandi. Teftamentum hoc apprime conuenit perturbatis rerum temporumque, queis D. rex animam agebat, rationibus; conforme item eft rarae illius in Deiparam Virginem fiduciae, atque deuo tioni, quam multiplicibus per vitam omnem argumentis teftatus fuit: confentit denique Cartbuitii narrationi. Poftquam enim retu liffet, praefentes omnes paterne plane a morituro iam rege fuiffe admonitos, vt Catho

(a) Pelbartus de Temesuar fermone I. de laudibus S. Stephani haec de illo moriente refert: Eleuatis in coelum manibus, teftamentaliter boc regnum ei dem Deiparae Virgini commendauit. Rurfus fermone altero: Valedicens fe, et regnum in manibus glo riafac Virginis testamentaliter legauit.