Page images
PDF
EPUB

rabantur, prouide, fapienterque inftituit. Difficilis admodum fuit antea rerum ad vfum vitae humanae neceffariarum procuratio, nulli erant in ciuitatibus, ac oppidis vendendis, emendisque rebus dies conftituti; nulla liquidorum aeque, ac folidorum menfura 3 nulla denique mercibus definita pretia, vt adeo quaeftores, ac nummularii merces fuas exaggerato, vt eis collibuerat, pretio divenderent, ac diuites quidem vfuris fuis' egregie emungerent; egentiores autem, mi. feram praeprimis plebem, ad egeftatem deducerent, Communi huic, ac diuturno in Hungaria malo remedium pofuit Bela: fingulis hebdomadis in ciuitatibus, ac oppidis die Sabbati fora haberi voluit, rebusque omni, bus et menfuras, et pretium fumma fapien, tia, ac aequitate conftituit. Carebat adhuc Hungaria moneta aurea, folique orientales aurei Bizantii dicti fuum vbiuis per Europam curfum, valoremque habebant, carebat item maioris moduli moneta argentea, folique id genus nummuli, quales hodiedum diui Stephani, Petri, et Samuelis in nummophylaciis Hungaricis eft videre, cudebantur: vt adeo difficilis admodum effet mercium exterarum, et Bifantiorum aureorum cum pecunia Hungarica permutatio; primus obicem hunc mutui Hungaros inter, atque exteros commercii fapienter animaduertit, atque etiam fuftulit Bela: eius enim molis denarios e puro argento cudi fecit, quorum finguli decem nummis vetuftioribus aequiualerent, ac quadraginta aureo vno Bizantio red

imerentur (a). Vniuerfim autem Bela I. imperante, eius fuit probitatis moneta Hun garica, vt fi quando regum pofteriorum neg, ligentia, et monetariorum comitum auaritia per vilioris metalli admixtionem corrumpi coepit, ad Belae I. regis argenti probitatem reuocari lege publica juberetur.

S. IV.

Foeda plebis feditio.

Sollicitas has Belae regis in fuorum commo. da curas interrupit funefta iterum plebis ad gentilismum afpirantis feditio. Peffimi ho

minis Vathae interea demortui, nihilo me, lior filius Ianus toto conatu in id incumbebat, vt ethnicas fuperftitiones, quas Andreas rex feuero fuo edicto profligauerat, rurfus reftitueret. Ingentem igitur Magorum, Py thonum, Pythoniffarum et arufpicum nume. rum collegerat, qui magicis ritibus, et cantilenis vulgo imponerent: qua arte apud credulam plebem Hungaricam tantum profecerat, vt incredibilis hominum multitudo iterum a fide Chriftiana aperte deficeret, ac nullam omnino iam religionem fectaretur (b). Peftem hanc, quae integro iam anno Hungaro,

(a) Chronicon cap. XLV.

(b) Sinon Keza cap. IV. pag. 94. Poft hunc res gnauit Benyn Bela, quo regnante Hungari fidem derelinquunt, et baptismum, anno in fide olerrantes, vt nec pagani, nec Catbolici viderentur, Vide item Cla unicen cap. XXXIX.

rum mentes, ac mores corrumpebat, certumque iterum et facrofanctae fidei, et regno exitium minabatur, exterminaturus Bela, epifcopos, regnique primores Albam regiam ad confilia cum eis ineunda euocauit: iuflit infuper fingulis e villis duos feniores illic adeffe, qui decreta regia per eam occafionem publicanda fubinde domum reduces fuis promulgarent, atque eorumdem obferuantiam vrgerent. Verum confilium hoc fane quam fapientiflimum parum aberat, quin regi, regno, ac religioni ipfi funeftum euaferit. Contra enim, quam Bela praeceperat, non modo villarum feniores, verum etiam ingens eorum, qui fidem iam abiecerant, caterua eodem ad conftitutum diem confluxerat, qui ipfa fua frequentia audaciores effecti, id fibi euincendum propofuere, vt religio Chriftiana folenni, ac publica regni conftitutione aboleretur, liberaque omnibus poteftas fieret, impune paganismum amplecten di. Faex haec perditiffimorum hominum quosdam ex illis, qui natiua eloquentia, et proteruia excellebant, tribunos fibi delegit, quorum munus effet, continuis concionibus, et clamoribus fublimiore e fuggeftu vulgus in propofito confirmare, ac ad feditionem concitare. Bela rex periculum, in quo ipfe cum regni primoribus, et antiftibus verfabatur, confpicatus, prouido fane confilio, Albenfis ciuitatis aditus omnes occludi, communirique iuffit, vt eo fecurius de modo fedandi tumultus poffet deliberari. Infana plebs vrbe fe exclufam videns, nuncios ad

comitia mifit, enormia fua poftulata propofi turos. Eadem haec fuere cum iis, quae olim Vatba Andreae I. regi propofuerat, vt videlicet liceret fibi ritu patrum fuorum in paganismo viuere, epifcopos lapidare, presbyteros exterminare, clericos ftrangulare, decimatores praelatorum fufpendere, ecclefias deftruere, ac campanas denique confringere (a). S. V.

Seuere coercita.

Poftulatorum horum atrocitas grauiffimo affecit moerore cum aliorum, tum vero piiffi. mi principis animum: vt tamen erat vir militaris, ac in periculis intrepidus, diffimulato metu, per triduum quiefcere iuffit feditiofos: quo temporis fpatio fe cum fuis deliberaturum, ac propalam poftea responsa daturum edixit. Seditioforum primores inducias has eo confilio a rege petitas fufpicati, vt per eam tridui moram vulgi furor aliquantum remitteret, ficque facilius poftea ad quietem poffet reuocari, exquifita prorfus aftutia id inftituere, vt tribuni fuggeftus fuos per vices afcenderent, infami carmine fidem et ritus Chriftianos coram populo traducerent, ficque alternis, et cantibus, et concionibus, nouum continuo flagranti incendio oleum affunderent. Rex interea habito cum fuis confilio, totam opprimendae fedi

(a) Chronicon cap. XLVI.

tionis rationem fumma prudentia defcripfit, opportunaque militiae ducibus, atque praefectis clam mandata dedit. Tertio itaque die cum perfida plebs inconditos inter clamores promiffa fibi vrget refponfa, milites regii figno dato, in feditiofos nil tale ominantes vndique magna vi ftrictis enfibus irruunt, tribunos imprimis fuis e fuggeftibus detractos propalam trucidant, ferociores e vulgo partim concidunt, partim vinciunt, promifeuam denique vbiuis caedem edunt: vt adeo tot caedibus perculfi, confternatique reliqui, qua cuique opportunum fuit, in fugam abierint. Diffipata hunc in modum ferali procella, celebre illud Andreae I. de obferuanda religione a D. Stephano inftituta decretum renouatum fuit. Saeuitum poftea etiam in abfentes facrilegae feditionis autores, de quibus feuera pro merito fumta funt fupplicia. Hoc in numero fuit praecipua Ianufii pythoniffa Rasdy appellata, quae in carcerem coniecta tamdiu inediam tolerare debuit, dum denique vrgente extrema fame, pedum fuorum carnibus abfumtis, animam exhalauit. Porro cum altera iam Hungarorum a fide Chriftiana defectio Vatham, eiusdemque fi- ́ lium Ianufium habuerit autorem, vt domus haee perpetua deinceps notaretur infamia ac fine pofteritate interiret, feuera lege interdictum fuit, ne quis Chriftianorum ex ea familia coniugem auderet accipere (a), id

(a) Vide chronicon cap. XXXIX. et XLVI.

« PreviousContinue »