ferens, morem Colomanno perlibenter geffit, Croatiaeque gubernatione, quam ex D. Ladislai voluntate acceperat, femet abdicauit (a). Colomannus viciffim fingularem hanc fibi obfequendi promptitudinem remuneraturus, Almum ducem, ducalibus ornatum infignibus, tertia Hungáriae parte donauit (6). Ex qua Colomanni regis in Almum ducem humanitate, luculentum fit, non ita barbaro, et inhumano fuiffe illum ingenio, vt chroni ca noftra perhibent. Sed nempe cum haec feribebantur, Almi ducis pofteri folium tenebant Hungaricum (c), quibus vt fcriptores adularentur, non fibi pudori ducebant, inuifum illis Colomannum teterrimis depingere coloribus. Equidem fi Almus cognati regis beneuolentia moderate vti nouiffet, et ipfe beatior victurus erat, et Hungariam a multis calamitatibus, quas ob eius inconftantiam perpeti poftea debuit, immunem reddidiffet.

S. II.

(a) De Croatiae refignatione intelligi debet Chronicon cap. LIX. Beatus autem Ladislaus fic ordinauit, vt poft ipfum Almus, in Croatia, regnaret, qui fincera fimplicitate ductus bonorauit fratrem fuum Colomannum, praeferendo ipfi coronam regni Croatiae.

(b) Chronicon breue Pofonienfe diferte habet: Colomannus rex coronatur, et frater eius Almus diadema, nempe ducale, induitur. Chronicon item cap. LX. Et duci Almus ducatum plenarie ceffit,

Colomanaus. () Almi ducis filius Bela II. Caecus A. 103T: folium confcendit, quod eius pofteri vfque ad A. 1301, tenuerunt.

S. II.

Cruce fignatos feuere caftigat.

Calumniarum, quibus Colomanni regis nomen iniquius profciffum fuit, facile praecipua erat illa, quod in cruce fignatos' ad orientem proficifcentes defaeuierit. Ad accufationem hanc diluendam, fatis erit rem, vti gefta fuit, paucis enarrare. Petro quodam eremita ex Palaeftina reduce, autore, coegerat Vrbanus II. papa A. 1095. ad octa-1095 uam D. Martini concilium Claromontanum, in quo plerisque Europae principibus facro oeftro percitis, famigerata illa cruciata in terram fanctam expeditio decreta fuit; facri huius belli Saracenis inferendi fama per vniuerfam Europam propagata, tam immenfa hominum multitudo, affumta cruce, facrae huic militiae nomen dedit, vt nonnifi fexus imbellis, aut quos aetas prohibebat, domi remanerent. Vniuerfa haec cruciata multitudo, vt eo commodius in orientem deduci poffet, tres in partes diuifa fuit. Primum agmen, Petro eremita duce, exeunte vere A.1096 1096. libere per Hungariam tranfire fiuit Colomannus; verum cum tot hominum millibus difficilior interdum effet rerum ad victum neceffariarum procuratio, vrgente fame, quacumque eis iter fuit, incolas rebus omnibus, locuftarum inftar, exfpoliauerant: quo audito, Zemlinenfes ciues, occlufis mature portis, inuifos hofpites ab vrbis ingref fu prohibuere ea re in furorem acti cru

ciati, expugnata per vim vrbe, ciuibus bar barum in modum necatis, et facultatibus eorum direptis, iter fuum in orientem profecuti funt. Tam atroci iniuria pro eo, ac par erat, offenfus Colomannus, ne his adhuc grauiora perpeti cogeretur, per nuncios in Auftriam praemiffos, fecundo cruciatorum agmini, quod Godefcalcus ducebat, iter per Hunga riam interdixit. Verum illi eo nomine, quod cruce fignati effent, cuncta fibi licere arbitrantes, contemta regis interceffione, diffi patis, qui in limitibus erant, copiis, armata manu Hungariam fubiere, atque, vt ipfe Colomannus rex poftea conqueftus erat, praedis, rapinis, ftupris, adulteriis, bomicidiis, oppref fionibusque variis, ac incendiis, et depopulationibus, faeuiffime debacbati funt, vt non peregrini, fed faeuissimi barbari apparerent (a). Quapropter rex, vt populum curae fuae a Deo creditum a tam atrocibus iniuriis vindicaret, cruciatos, circa laurinum nullo or dine difperfos, ex infidiis aggreffus, non fine multa caede e regni finibus exegit. Godefridus Bullionius poftremi agminis dux, accepto triftiffimae fociorum cladis nuncio perculfus, aliquamdiu in Auftria fubftitit; at vbi atrocia illa crimina, quibus Hungarorum in fe iras concitauerant, intellexiffet ; trecentorum equitum comitatu.ipfe Colo

in

(a) Apud Bernardum Thefaurar. edit. a Muratorio feriptore Ital. Tom. VII. et in Annal. Reg. Hung. Tom. I. ad h. a.

mannum regem acceffit, petitaque iniuriarum a fociis illatarum venia, cauit, daturum fe omnem operam, ne milites fui cuiquam in Hungaria damuo, aut offenfioni effent; quin etiam illuftri principum genere natos obfides dedit, tamdiu in regis poteftate futuros, dum ipfe cum fuis Hungariae fines emetire

Tam liberali cautione a nobiliffimo duce Bullionio accepta, Colomannus non modo liberum ei conceflit traufitum; verum etiam cuncta ad victum, et iter profequendum neceffaria quam cumulatiflime praebuit, ac fines denique regni citra vllius maleficium emenfo, datos prius obfides reftituit. Tantum nempe ad difciplinam militarem feuere cuftodiendam intereft: quis exercitui praefit ; an bellidux militiae peritus ? an eremita ? Haec fi ita funt, quis quaefo erit, qui Colomannum de inhumanitate in cruciatos iure accufet? Equidem eum, qui omni iniuriarum genere fubditos afficit, armata manu repellere, nemo barbarum effe pronunciauerit (a).

§. III.

Croatia folennibus pactis Hungariae coniuncta. Croatiae regnum aliquamdiu Colomanni regis curas exercuit. Vulgata D. Ladislai regis mortis fama, primus omnium iugum eius ex

(a) iter hoc cruciatorum copiofius defcriptum lege apud el. Katona Tom. III. pag. 19.

cuffit Petrus quidam dynafta, paucorum factione rex proclamatus: verum hic a fubmiffis ex Hungaria copiis debellatus, atquè interfectus fuit (a). Ex eo tempore Croatia omnis vna cum principe regni vrbe Bellogrado in fide Colomanni aliquamdiu perfti-, tit. Certum id eft e fcriptore fynchrono, qui 1097 cum menfe Maio A. 1097. Bufillam, Rogerii Siciliae comitis filiam, Colomanni fponfam Bellogradum aduectam, atque illic a Vincurio loci comite cum V. millium armatorum copiis honorifice acceptam refert, vna maritimam hanc ciuitatem iuris tum fuiffe regis Hungariae diferte affirmat (a). Verum

(a) Simon Kera pag. 98. Ifte Colomannus in re. gnum Dalmatiae, Croatiae miffo exercitu occidi fecit regem Petrum, qui Hungaris in montibus, qui Gozd dicuntur, occurrens, eft deuictus in montibus nemoratis, et occifus. Idein habet Chronicoa cap. LXII.

(b) Gaufredus Malaterra O. S. Benedicti apud Maratorium Tom. V. Anno iraque incarnationis 1097menfe Maio cum trecentis militibus vfque Thermas conducere fecit Henricum Lescaftrenfem epifcopum, et quosdam de fidelibus fuis. Abinde maritimo curfu vfque ad Pannoniam, profpera aura flante, per acquora feruntur, vfque dum in portum Albae, Bellogradi, qui iuris regis Hungarorum eft, impune applicant. Hic Vincurius comes Belligratae, Bellogradi, miffus cum V. millibus armatorum, obuius fuit, eamque, Bufillam, cum fuis, qui cum ea venerant, decenter excipiens, ad regem perduxit. Scribebat porro Gaufredus hiftoriam fuam A.1099. tum igitur Bellogradum iuris fuit Hungarici,