annis infequentibus, res iterum in Croatia turbari, praecipuique gentis dynaftae ad libertatem afpirare coeperunt. Aegre ferebant fortaffe, non fibi, vt cum D. Ladislao tranfactum fuit, feparatum ab Hungaris imperare regem Almum: infciis regni primoribus Colomannum arbitrio fuo Croatiae fe regem ferre, quin more, et inftituto veteri electus, atque inauguratus fuerit: his accefferint tributa, atque vectigalia, per Colomannum regem praeter morem a Croatis exacta: has fere fuiffe Croatarum feceffionis caufas, non obfcure colligitur ex pactis poftea cum Colomanno initis, cum ad eius rurfus obedientiam rediere: tum enim nobilitatem ab omni tributi fpecie abfoluit, ac reaple Bellogradi inaugurari, ficque regnum aufpicari debuit Colomannus. Glifcens diu fub cineribus feditio tanto fubinde impetu erupit, vt A. 1102. iufto cum exercitu 1102 in Croatiam proficifcendum fuerit. Poftquam autem Drauum flumen fuperauit Colomannus, atque vna intellexit, Croatas pariter viribus omnibus in vnum contractis, belli aleam experiri paratos, aliquamdiu ad Crifium ciuitatem cum exercitu fubftitit, ac, antequam incerto vnius praelii euentui tam illuftris regni fortem committeret, mitiora prius confilia fibi experienda putauit. Miffo itaque ad primores gentis oratore, paratum ad eos, honeftis quibusuis conditionibus, fidem recipiendos animum declarauit, atque vna emolumenta, quae ex nobiliffimae gentis cum Hungaris coniunctione nafcitura erant, in explicauit. Singularis ea Colemanni regis humanitas vfque adeo placuit primoribus, vt mox habito inter fe confilio, delectos e praecipuis duodecim dynaftarum familiis, toti dem viros ad eum remiferint, de propofitae coniunctionis ratione acturos. Colomannus venientes peculiari humanitate complexus, fingulosque amico dignatus ofculo, facilio rem reddidit negotii tractationem: in haec autem capita conuentum fuit. Croatia omnis Colomannum regem fuum agnofceret, hic viciffim principes illas XII. regni familias, earumque pofteritatem, bonis fuis libere vti, ac frui permitteret; neque vllo vnquam tempore, aut colore tributi aliquid ab eisdem exigeret: id vnum illis onus incumberet, vt bello ingruente, cum rex iufferit, finguli ad minus XII. armigeris equitibus ftipati, fub figna regia confluerent, intra Croatiae regni ambitum, propriis merituri ftipendiis; vbi primum autem Drauum Hungariam verfus fuperaffent, regio fumtu alendi. Haec vbi 1102 A. 1102. in folennes tabulas relata fuiffent(a), Colomannus Bellogradum deductus, atque v. fitatis ritibus coronatus, non iam folius Croatiae. verum etiam Dalmatiae regis titulos affumfit (b): nec immerito; mox enim Spala (a) Tabulae hae referuntur in antiquiffima nota ad (b) Coronationis huius teftem habemus diploma Co- tum. Tragurium, et Fadra Dalmatiae ciuitates Colomanni fe fidei, maximis Venetorum ingratiis, dedidere (a). Ita Colomannus, quod armis aegre admodum effecturus erat, confilio, prudentia, et humanitate impetrauit, vt nobiliffimum Croatiae regnum iterum ad obfequium rediret, perpetuoque deinceps cum Hungaria foedere copularetur. §. IV. Dalmatiae vrbes Colomanni imperio fe fubdunt Non perinde facile fuit cum Dalmatinis negotium paulo enim poft, quam inde Colomannus difcefferat, Iadra, et illius exemplo reliquae Dalmatiae ciuitates, in libertatem fe fe afferuere priftinam, cum Venetis focietatem amplexae. Ferenda aliquamdiu fuit. Colomanno haec Dalmatinarum ciuitatum defectio, verum A. 1105. quo Veneti claffem 1105 fuam ad facram expeditionem in orientem tranfmiferant neque fociis auxilio venire poterant, Colomannus florentiflimas copias in Dalmatiam tranftulit, ac principem illius vr bem ladram obfedit, (b) quae cum oppugnantium conatus omnes iufto diutius luderet, quod fic orditur: Ego Colomannus, Dei gratia rex Vngariae, Croatiae, atque Dalmatiae, faluo babito confilio, poftquam coronatus fui Belgradi fupra mare, in vrbe regia. Apud Lucium Lib. III.cap.III. (a)Thomas Archidiaconus Hiftor. cap. XVII.. (6) Farlatus Illyrici faeri Tom. III. pag. 4. et Tom IV. pag. 313. miffi funt in vrbem legati, qui regis nomi ne cautionem darent: fi ladertini eius iterum imperio fe fubdere velint, veteribus iuri. bus, legibus, et confuetudinibus fruituros, vrbem praecipuo deinceps apud fe loco fore, atque ita clementer ciues habitum iri, vt non tam fubditos, quam focios, et amicos fe effe intelligant. Haec cum in vrbe pro mulgata effent, ac infuper B. Ioannes Tragurinus epifcopus, qui ob infignem vitae fanctimoniam fumma apud Iadertinos pollebat autoritate, hortator acceffiffet, vt ad legiti mi regis, quem triennio abhinc Bellogradi inauguratum, fuum agnouerant dominum, obedientiam reuerterentur; referatis fine mora portis, Colomannum folenni pompa vrbem ingreffum, regem, dominumque fuum confalutauere (a). Cuius memoria compluri, bus monumentis aeternitati confecrata eft (b). Jadrae non tam vi armorum, quam clementia, et humanitate occupatae fama, poftquam ad çeteras Dalmatiae ciuitates perlata fuit, fine mora miffis ad Colomannum regem legatis, (a) Dandulus in Chronico apud Muratorium Tom. XII. In vita B. Ioannis epifcopi Tragurini apud Far❤ latum Tom. IV. cap. IV. (b) Turri B. V. Mariae a Colomanno rege erectae, haec inferiptio incifa fuit: Anno Incar. Dni. Nri. IHV. XRI. Mil CV. poft victoriam, es pacis praemia, laderae introitus a Deo concella, roprio fumtu, banc turrim Scae Mariae, Vngariae, Dalmaziae, Croatiae construi, erigi iuffit rex Colomannus. Apud Lucium Lib. III. cap. IV. confimilique de priftinis iuribus, liber- (a) In inftrumento Croatico A. 11os. quod el. Ker- (b) Dandulus Lib. IX. cap. XI. Rex apud Iadram |