Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]

At

vt pro libidine omnia mifcere, priuatamque fuam rem poffent augere, idque vnice verebantur, ne fi duci cum rege bene conueniret, hic illi potius, quam alteri, et pupilli filii et regni curam committeret. que reipfa id apud aegrotantem, infanisque capitis cruciatibus afflictum Colomannum ingeftis idemtidem accufationibus impetrauere demum, vt is, quo filio fuo fecuram faceret a morte fua fucceffionem, non Almo fodummodo, verum etiam eius filio Belae Dömöffini oculos effodi permiferit. Confimili poena tum affecti funt viri nobiliffimi, Almi ducis familiares; Vrofius, Vatha, et Paulus. Neque hic ftitit nequiffimorum hominum malitia: Colomanno enim vi morbi ad extrema iam deducto, ac vt in capitis conuulfionibus euenire folet, mentis fuae non fatis compote, id infuper effecere, vt nefario cuidam daretur negotium, Belam ducem luminibus iam orbatum euirandi, cuius facinoris fane quam atrociffimi, ac apud Hungaros ad eum diem inauditi, vt autorem aut confeium faltem credamus Colomannum regem, ab infigni manfuetudine tantopere commendatum, induci nequaquam poffumus; malumufque barbaram hanc crudelitatem aulae miniftris, aegrotante rege cuncta pro arbitrio agentibus, fuccefforisque regis tutelae inhiantibus tribuere. Ceterum Diuina prouidentia factum fuit, vt is, cui infame hoc munus commiffum erat, innocentis pueri dueis commiferatione tactus excifos catuli

[ocr errors]

teftes miniftris regiis attulerit, quibus mandata fe exequutum demonftraret (a).

S. XI.

Colomanni regis obitus, et encomia. Haec inter morbo ingrauefcente, cum Ottmarus comes proximam inftare mortem videret, regem fidenter admonuit, vt vltima morientium facramenta, ac fpeciatim SS. Euchariftiam fufciperet. Colomannus vt Chriftianum decebat principem, in fincerae poenitentiae fignum ingemuit, ac paulo poft exfpirauit (a) die III. Februarii, feria III. A. 1114. Quodfi annos regni Colomanni re- II14 gis numeremus a die obitus S. Ladislai, qui A. 1095. in XXIX. Iulii inciderat, re- 1095 cte chronica noftra confignarunt eum imperafle annos XVIII. menfes VI. dies V. (c). Ex quo refelluntur omnes illi, qui Colomanni regis obitum ad pofterius tempus defi

(a) Haec pluribus, fed perturbato admodum ordine,
narrata videri poffunt in Chronici cap. LXII.
(b) Chronici cap. LXII. Comes Othmarus infpiciens
einplaftrum, vidit in eo cerebrum extractum, di-
xitque regi, domine expedit tibi, vt praepares te
ad viaticum.

(c) Ibidem fub finem. Correctis annis regni XXV.
ex chronico Budenfi in XVIII. cetera congruunt,

gunt (a). Primus omnium poft D. Stephanum regem in Albenfi bafilica tumulatus eft. Mentem Colomanno regi excelfam, maximarum rerum et aggrediendarum, et exequendarum capaciffimam fuiffe, ea, quae egit, fatis fuperque indicant. Cum monarchiam, tum hierarchiam Hungaricam fapientiffimis legibus, ac inftitutis ad meliorem ordinem, formamque reduxit: atque ita ecclefiafticis vna, atque profanis rebus ex aequo profpicere nouerat, vt, etfi de iuribus fummae Maieftatis ne minimum quidem a quoquam decerpi, minuiue fiuerit, numquam tamen facerdotium cum imperio eo rerum potiente collideretur: literis non ipfe modo infigniter excultus erat, verum etiam omni conatu in id incubuit, vt ignorantiam longa annorum ferie in Hungaria ciuitate donatam, cum ab omnibus, tum vero a facro ordine profligaret; qua in re egregium adiutorem nactus fuit Laurentium, Strigonienfem metropolitam, vt ex fynodi fub eodem celebratae canonibus licet colligere (b). Praeter fummam in Deum religionem, peculiari affectu ferebatur in DD. Stepbanum, atque Emericum: quorum res geftas a Cartbuitio epifcopo colligi, ac ad

(a) Breue chronicon Pofonienfe haec habet ad A. MCXVII. Almus dux, et Bela filius eius obcaecantur: et Colomannus rex mortuus eft, et filius eius Stephanus in regem eleuatur, et coronatur: qui error chronologicus per fe refellitur.

(b) Canones fynodi huius vide apud laudatum toties cl, Koller. Appendice II. pag. 382.

ad pofterorum memoriam confcribi procurauit. Maximae fub hoc rege factae funt ad facram Hungariae coronam acceffiones. Croatiam, et Dalmatiam, vt vidimus, non tam vi armorum, quam ingenio, et prudentia fubiecit: et quamquam turbas ciente domi Almo duce, et ab Henrico V. caefare, et a Bohemis, et a Polonis bello appetitus erat, Hungariam tamen femper in pace conferua uit, nec quidquam ditionum amifit. Vt denique verbo complectamur omnia, tanta fuit aeuo illo de Colomanni regis virtute exiftimatio, vt in domefticis inftrumentis, et exterorum, eorumdemque fynchronorum fcriptorum monumentis, paffim columbina praeditus manfuetudine, piiffimus, chriftianiffimus, atque fanctiffimus rex audiat: quae teftimonia fatis, fuperque conuellunt ea, quae pofterioris aeui fcriptores domeftici de illius barbara crudelitate chronicis noftris affuerunt. Vna igitur non tam Almi ducis toties perfidi, quam Belae eius filii: quem aetas ipfa tenera ab omni criminis fufpicione abfoluere debuit, excaecatio labem afpergere poffet tam illuftribus Colomanni laudibus: verum cum chronica noftra fupplicium hoc poftremis eius vitae diebus, cum acutiffimis capitis cruciatibus laborabat, et quidem fceleratiffimorum hominum fraude, et artibus accidiffe narrent, iure credere licet, mala haec miniftros infcio rege perpetralle. Firmat coniecturam noftram id, quod A. 1135. 1135 cum Bela II. caecus regnum tenebat, Helena regina eius coniux, eos, qui mariti fui ex

PALMA P. I.

Ff

caecationis olim autores erant, in quaeftionem vocatos, atque de crimine conuictos, fupplicio affici curauerit (a). Quod quidem nec iure fieri poterat, neque Helena regina factura erat, fi Colomanni regis voluntate, atque imperio Belae tum puero oculi fuiffent effoffi. Quodfi cui violenta nimium videretur haec a nobis adducta excufatio, id faltim dabit, non omnia, quae aguntur, femper fummis imperantibus vitio dari, adfcribique poffe, qui cum ob negotiorum, curarumque magnitudinem vbiuis adelle, cunctaque per fe ipfos cognofcere nequeant, illis, quos fi bi gubernationis adiutores adfcifcunt, fidem habere, eorumdemque confiliis,praefertim cum vrget periculum, morem gerere coguntur.

§. XII.

Colomanni coniuges, et liberi. Semel ac iterum coniugio illigatum fuiffe Colomannum, domeftici aeque, ac exteri fcriptores teftantur. Prima illi coniux fuit 1097 Bufilla, Rogerii Siciliae comitis filia, A. 1997. exeunte vere Bellogradum deducta, folennique ritu poftea Colomanno regi copulata (b): ex hac geminae folummodo proles ad maturam aetatem peruenere: Stephanus huius

(a) Chronicon cap. LXIV.

(b) Difcimus id ex Gaufredo Malaterra Ord. S. Benedicti monacho, feriptore coaeuo lib. IV. cap. XXV. Apud Muratorium Tom, V.

« PreviousContinue »