=

Qua occafione etfi Hungari, quidquid terra oppugnari poterat, in Dalmatia recuperarint, in maritimis nihilominus ciuitatibus, ac portubus fubiugandis, quod claffe ad eum diem carebant, omnis eorum conatus fine fructu adhaefit. Quapropter cum Venetorum legati pacem petituri eodem anno in Hunga riam veniffent, Stephanus II. recuperandae Dalmatiae confiliis in opportunius tempus dilatis, quinquennales cum eis pepigit inducias (a). Quibus elapfis, Hungari fenfim iterum maritimae Dalmatiae domini euafere iisdem immunitatibus, quas Colomannus olim concefferat, rurfus confirmatis. Tota itaque 1124 Dalmatia iam fubacta, Stephanus II. A.1124. eo profectus, communi ciuitatum, populorunique omnium plaufu, et gratulatione acceptus, quafi nouam eius regni poffeffionem poftliminio adiit (b),

(a) Dandulus lib. IX. cap. XI. Lucius lib. III. cap. ív et V. Farlatus Illyrici facri Tom. I. pag. 225. el. Katona Toin. III. a pag.344.

(b) Chronicon Turotzii cap. LXIII. Anno autem IX. corrige XI. regni fui intrauit Dalmatiam, er a Dalmatienfibus bonorifice eft fufceptus. Quodfi tamen annus nonus rite confignatus eft, is non a morte Colomanni, fed a Stephani II. coronatione, quae ob teneram illius aetatem differri potuit, numeratus fuit. Ceterum A. 1124. Stephanum poffediffe Dalmatiam, teftatur infuper diploma Tra gurinis, et Spalatenfibus eo anno datum, quo priuilegia eis olin a Colomanno paure conceffa, innouat. Et ego Stephanus, Colomanni regis filius, rex Hungariae, Croatiae, atque Dalmatiae Anno Do

S. II.

Belli in Graecos fufcepti caufac.

Ad Dalmatinas vrbes in officio continendas, Hungaris quam maxime neceffaria erant foedera cum orientis imperatoribus. Cum enim nauium conftruendarum artem moduinque aut ignorarent ad eum diem, aut certe negligentius curarent, fi quando maritimae vrbes iugum excuterent, vel a Venetis oppugnarentur, vt non terra folum, verum mari etiam res vtiliter geri pollet, Graecos claffe Hungaris auxilio venire oportuit. Quapropter improuide a Stephano II. actum fuit, quod concordiam atque amicitiam, quae Hungaros inter et Graecos dudum iam vigebat, abruperit, idque leuibus de caufis, quas nos e domefticis aeque, ac Graecis fcriptoribus excerptas adducemus. Stephanus, vt erat in iram vltra modum praeceps, paulo atrocius in fuos, et inufitato fupplicii genere faeuiebat (a). Quin etiam maleuolorum calumniis inductus, Almum ducem, hominem caecum,

minicae Incarnationis MCXXĮV, indictione II. menfe Iulio, nono anno regni mei eamdem libertatem et pacem &c. Apud Lucium lib. III. cap. IV. (a) Chronicon cap. LXIII. Rex itaque Stephanus multa mala faciebat, quae non debebat, in impetu animi fui. Nam dominam Chriftinam, quo genere haec fuerit incertum, combuJit, et fuper bomines cocturas cum ftercore equino faciebat fieri, cereos magnos ardentes in fundamentum hominis ftillare faciebat.

ciendisque turbis minime idoneum, fufpe-ctum habere,infectarique coeperat. Ex atroci regis in fe odio, tot iam fractus calamitatibus infelix dux, fibi quoque mortis fupplicium imminere putans, Bela filio Numinis prouidentiae in Hungaria relicto, fideique comitis Othmari, et Pauli Dömöffienfis prae1126 pofiti commiffo, ipfe circa A. 1126. clam fuga elapfus, Conftantinopolim abiit, vt illic bona Ioannis Comneni imperatoris venia, refiduos amarae vitae dies fecure faltem, ac tranquille exigeret, a quo etiam fumma cum humanitate fufceptus, ac honorifice habitus fuit, (a) ad obitum vfque, quem nos magna cum probabilitate ad A. 1127. defigimus (b). Singulari hac imperatoris in exulem Almum

(a) Idem ibidem. Dux Almus feueritate regis Ste phani mineris, mediam capitis fui diminutionem paffus fuerat: quamuis fuerat obcaecatus, tamen mortem timens de rege Stephano, fugerat in Graeciam: qui ab imperatore bonorifice fufceptus, impofuit fibi nomen Conftantinus. Confentit huic Cinnamus fcriptor Graecus lib I. Hiftor. Eapropter ad imperatorem confugit Almus, a quo et vifus libenter, et benigne exceptus, quippe iam vxorem duxerat Ioannes imperator Irenem Vladislai, S. Ladislai, filiam, modeftia fingulari cumprimis feminam, et virtutibus decoratam. (4) Cum continuator Cofmae Pragenfis decimo anno a morte Almi ducis, A. 1137. folennes Albae regiae exequias eidem a filio rege Bela II. caeco inftitutas fuifle affirmet, neceffe eft decennio prius, feu A. 1127. Almum Bizantij obiisse. nal. Reg. Hung. Part, I pag. 122.

Vide An

ducem humanitate prouocati non pauci ex nobilibus Hungaris, vt Stepbani regis furo rem declinarent, Conftantinopolim pariter" ad Ioannem Comnenum fe recepere (a). Atque hac occafione, cum et dux Almus, et ceteri profugi ex Hungaris, de praecipiti regis fui furore, et faeuitie amare conquefti fuiffent coram imperatore, is, vt erat infigni clementia praeditus, crudelem illius cum Almo, et ceteris agendi rationem, vt a fummi imperantis dignitate alienam, coram coniuge fua Irene imperatrice, pro merito improbauit, eo haud dubie confilio, vt illa fuum ex fratre Colomanno nepotem de turpi eo vitio commouefaceret. Sed et imperatrici, infigni modeftia, pietateque confpicuae, ea Stephani faeuiendi rabies difplicuit, atque idcirco fuaui modo eundem per literas reprehendit, ac ad ea, quae de ipfo Bizantii ferebantur, corrigenda excitauit, minime vero, vt chronica noftra factum hoc male detorquent, aut maritum fuum imperatorem accufauit, aut Stephanum ad fumendam de eo vindictam turpiter concitare adnifa fuit (b),

(a) Chronicon cap. LXIH. Et multi Hungari atrocitate regis Stephani fugerant ad ipfum, imperatorem, (b) Chronicon cap. cit. Interea imperatrix Conitantinopolitana, filia regis Ladislai, nomine Pyrisk, Prifca, apud Graecos Irene dicta, nunciauit regi Stepbano, quod imperator ipfe, videlicet maritus fuus in eius opprobrium ipfi regi improperaret,dicens :regem Hungariae effe hominem faeuum, quam etiam conwadicentem imperator caftigaffet. Cum autem boc audiffet rex, pro nimia reputauit iniuria.

quod profecto et fidei coniugali, et eximiae illius pietati contrarium, nemo e Graecis fcriptoribus commemorat. Inopinata ea im. peratricis, amitae fuae, reprehenfio acerbiffime pupugit praecipitem fuapte in iram Ste phani regis animum, et quoniam accufationem hanc, finiftramque de fe apud Bizantinos famam potiffimum ab Almo duce profi cifci non dubitabat, eo vindictae ftudio abreptus fuit, vt miffis Bizantium legatis, ab imperatore poftulare non dubitauerit, vt Almum ducem, hominem luminibus orbatum, alienae opis quam maxime indigum, non modo ex aula, verum etiam ex omnibus imperii orientalis finibus eiiceret. Ioannes Comnenus indignum id maieftate fua ratus, vt in furentis Stepbani gratiam, fatis, fuperque infelicem principem ope fua deftitueret, id fe facturum aperte negauit. Atque hac repulfa vltra modum irritatus Stephanus, poftquam contumeliofis nunciis imperatorem non vna vice laceffiuiffet, neque minus indecora ab offenfo illius animo refponfa accepiffet, bellum denique Graecis inferre decreuit (a); quod tamen ob expeditio1127 nem A. 1127. in Ruffos fufceptam in annum fequentem differri neceffe fuit.

(a) Vnicam hanc belli caufam fuiffe, quod Ioannes Comnenus Almum honorifice habuerit, tradit Nicetas Choniates. Huius, inquit, controuerfiae occulta, et vera caufa fuit, quod Almuzen, Almum, Stephani Hunnorum principis fratrem, ad fe profugum, imperator libentiffime fufceperat. Idem affir