Page images
PDF
EPUB

ΝΟΤΙΤΙΑ

RER V M

HVNGARICAR V M.

INTROD VCTIO

IN NOVAE HVNGARIAE HISTORIAM.

G

S. I.

Status regni Hungarici generatim

entilium Hungarorum rebus, quantum cum nouae, Chriftianaeque Hungariae hiftoria connexae funt, compendio explicatis, narrationem noftram ordiemur a fundato per D. Stepbanum regno, qui abolitis fumma cum pietatis, et conftantiae laude Ethnicis fuperftitionibus, Euangelica lege introducta, tanta fapientiae et confilii vi monarchiam fuam conftabiliuit, vt illius inftituta in hodiernum vfque diem non fine conditoris gloria perfeuerent. Regnum, quod fatis amplum fuis ille reliquerat fuccefforibus (a) per VII. et amplius fecula varias fuftinuit fortunae vices: quorumdam regum focordia, aut, qui hac abufi funt, hominum improbitate,

(a) Recole hic conftitutos a Zoltano duce Hung. limites . XI. pag. 25.

non raro concuffum, ac in ruinam impulfum, non multum diftabat ab interitu; aliorum ex aduerfo regum, puta: S. Ladislai, Colomanni, Belae III. et IV. Caroli Roberti, Ludouici M. Matbiae Coruini, et Leopoldi M. prudentia, atque fortitudine, fuis e ruinis extractum, ad priftinum iterum florem coepit reduci. Quodfi ad temporum noftrorum felicitatem oculos, et animum intendamus, hanc maternae follicitudini, et conftanti per annos XL. Mariae Therefiae Auguftae in gentem noftram amori debemus, quam XXIX. Nouembris A. 1780. 1780. e viuis fublatam communi omnium populorum luctu, et comploratione etiamnum deflemus. Reges, qui Hungaris hactenus imperarunt, quorum hodie primum fupra quadragefimum veneramur Iofephum II. Rom. Imp. Auguftum, e diuerfis fuere domibus. Primis tribus regni Hungarici feculis, hereditaria fuit mafculis, et quidem primoge nitis ftirpis regiae Arpadianae fucceffio: hac in Andrea III. Veneto penitus exftincta, per ducentos fere annos libera obtinuit electio. Seculo autem XV. exeunte per pacta folennia, Hungaros inter, et Maximilianum I. caefarem inita Hungariae corona hereditaria fieri coepit Habsburgo-Auftriacae domui; ea tamen cum cautione, vt genti Hungaricae liberum effet, nulla habita primogeniturae ratione, quem vellet ex Habsburgicis princi pibus ad folium euehere. Quamquam ab anno 1526. quo Ferdinandus I. rerum in Hun- 1526, garia potitus eft, primogeniti femper ceterarumque Auftriacae domus prouinciarum

domini apud Hungaros dominati funt: attritis quippe regni Hungarici viribus, vtilius fore exiftimabant maiores noftri, idmodi reges in folio collocare, qui proprio etiam aere, ac milite rempublicam aduerfus haerentes iam in vifceribus Ottomannos poffint defendere. Reftrictum hoc electionis ius perdurauit vfque ad Leopoldum M. caefarem: qui poft 1687. eiectos ex Hungaria Turcas, id A. 1687.. in Pofonienfibus comitiis obtinuit, vt hereditaria primogenitorum domus Habsburgicae fucceffio introduceretur, (a), quae fubinde in perenne grati animi monumentum A. 1723 1723. fub Carolo VI. caefare ad Mariam Therefiam filiam, eiusdemque vtriusque fexus heredes extenfa fuit, definito tamen ad men tem fanationis pragmaticae fuccedendi ordine (b). Haec omnia. qua ratione, quibusue temporibus euenerint: quid item a fingulis regibus actum fit, fuccincta, et fideli narratione profequemur, poftquam nonnulla non leuis momenti capita ipfo in veftibulo explanauerimus.

[ocr errors][merged small][merged small]

Inde a S. Stephani regis inauguratione, fummi apud nos imperantes reges appellati funt. Quid

(a) Leopoldi M. Decret. IV, art. I. II. III. et IV.
(b) Caroli Vl, Decret, II, art, II, et III,

Quid autem facrofancto hoc nomine intelligendum fit; vox ipfà indicat. Suprema regum noftrorum maieftas, atque poteftas certis legibus, regiminis Hungarici formae accom modatis, iam inde a primis regni initiis tem perari folebat. Fiebat id in ipfo regni aditu, inaugurationis tempore. Tum enim or dines regni fuam nouo principi, iuramento interpofito, obftringebant fidem: ac hic viciffim fuam illis cautionem dabat, ad eum fere modum, quem in imperio Romano Germanico hodiedum obferuari videmus. Cauebat porro generatim: praelatis, baronibus, magnatibus, nobilibus, caftri iobbagionibus, aduenis, qui hofpites dicebantur, ac ipfi adeo vltimae plebi conceffas olim a primo rege D. Stephano immunitates, faluas fore. Tanta fcilicet fuit de fancti huius regis prudentia, et aequitate in gubernando apud Hungaros exiftimatio, vt tum demum felices fe crederent, fi illius legibus, et inftitutis regerentur. Generalis haec cautio primum omnium A. 1222. fub Andrea II. Ierofolymi- 1222. tano in triginta capita redacta fuit (a), de quorum obferuatione, qui deinceps confecuti funt, reges fidem dabant. Interdum

Hungari vltra id, quod in bulla aurea Andreae II. expreffum erat, reges fuos obftringere folebant, ad ea vel antiquanda; vel

(a) Vide bullam auream Andreae II. in codice iuris
patrii, cuius claufula antiquata eft in comitiis A,
1687. art. IV.
PALMA, P. L.

D

faltem corrigenda, quae a deceffore principe in reipublicae Hungaricae damnum acta, inftitutaque fuiffe meminerant. Vidimus iftud nominatim exactum ab Alberto caesare (a), tum vero ab Vladislao II. rege; quorum pofterior multa, quae Mathias Coruinus inftituerat, fe refciffurum, aut emendaturum in ipfo regni aditu polliceri debuit (b). Ceterum etfi maiores noftri veteris moris, et inftituti tenaces, idmodi cautionibus reges fuos obftringi voluere; fumma tamen in eos femper fuere fide, ac in rebus maxime arduis, feu aggrediendis, feu perferendis promptitu dine, atque conftantia: vt adeo amor, et fides in principes, propria genti Hungaricae virtus, dici poffit. Quapropter fi veterum temporum res geftas diligentius excutiamus, facile pronunciabimus, per principes ipfos ftetiffe; vt feliciter, aut fecus imperarent. Exemplo fit nunquam Hungarorum memoriae eripiendus Ludouicus M. rex, qui, etfi per annos XL. continuis fere bellis in Italia, Germania, Dalmatia, Bulgaria, Valachia, Tartaria, Polonia, et Lithuania geftis, gentem Hungaram exercuerit, femper tamen fui amantem, obfequentemque habuit: callebat ille prae, quam alii fubditorum animos regendi artem, cumque diuturnis bellis opu

(a) Decret. Alberti regis A. 1439. in codice iuris patrii. (b) Infpice conditiones fufcepti regiminis Vladislai II: Farkashidae, A. 1490. fignatas ibidem.

« PreviousContinue »