Hungariam tranfiret, omni humanitatis officio excultum orabat, vt capitalem hoftem fuum fibi vinctum traderet: at cum Ludouicus infelicem hominem afylum apud fe quaerentem fine crimine, et maieftatis regiae laefione prodi non poffe refpondiffet, Geifa quidem nil porro obmouit (a), at Borichius in orientem ad Flauium Manuelem Comnenum imperatorem delatus, fine vlla deinceps Hungariae obtinendae fpe in Graecia vixit, dum denique A. 1155. in praelio occubuit.

S. IV.

Belli Graeci caufae, et exitus.

1155

Innumera illa cruciatorum in Palaeftinam A. 1147. proficifcentium agmina, rebus omni- 1147 bus ad victum neceffariis in Hungaria abfumptis, tantam toti regno famem inuexere, vt hyeme infequente multa mortalium millia inedia fint enecta: (b) quapropter id egit Geifa, vt et Conradus imperator, et ceteri cruce fignatorum principes biennio poft in Europam reuertentes, non per Hungariam, fed per Adriaticum mare iter facerent. Interea cum fe a fame aliquantum collegiffet Hungaria, Geifa difficili cum Graecis bello fe fe imprudens inuoluit. Bacchinus, Seruiae

(a) Odo de Diogilo fcriptor coaeuus praefens tum in caftris Gallorum. lib. II, Chronicon cap. LXVI, (b) Chronicon cap. LXV.

iupanus, feu dominus, orientalis imperii cliens, quo inuiforum fibi dominorum iugum facilius excuteret, a Geifa rege, fibi fortalle per Helenam matrem fanguine iuncto, auxilia impetrauerat. Manuel Comnenus imperator, Ioannis Comneni, et Irenes, feu Prifcae Hun. 1143 garae filius, qui A. 1143. Bizantinum folium confcenderat, ad rebellein edomandum copias in Seruiam, quam Cinnamus Graecus fcriptor 1151 paffim Dalmatiam appellat A. 1151. tranftulit, Bacchinumque tota pene ditione exutum, nullo negotio ad obfequium reduxit. Verum 1152 anno infequente 1152. Geifam quoque ob praebita rebelli auxilia, violatumque foedus caftigaturus rediit. Quodfi maximos vtriusque principis ad bellum apparatus, eiusdem. que diuturnitatem fpectes, nil fere memora bile actum fuit. Manuel imperator fatis habuit Sirmium, vicinasque Danubii littoribus plagas euaftaffe; Geifa vero viribus fuis dif fifus, euitato femper decretorio certamine, id folum prohibere conatus fuit, ne Graeci in regni interiora penetrarent. Verum cum videret Geifa Manuelem et copiarum numero, et ducum variis iam bellis exercitorum praeftantia, et neruo denique multum fibi ante. ire, atque idcirco finiftros belli exitus pertimefceret, ad pacem ferio demum afpirare coe pit, ad quam accelerandam illud etiam acceffit, quod germanus eius frater dux Stephanus, ruptis fraterni nexus vinculis, bello durante, cum delecta fuorum manu ad Grae

cos tranfierit (a). Itaque A. 1156. mora 1156
omni abrupta, Manueli maximo cum appara-
tu aduerfus Hungariam iterum venienti, le.
gatos obuiam mifit, qui pacem peterent
Hungarumque regem omnia, quae imperator
iuffiffet, facturum pollicerentur. Legatione
hac placatus imperator facilem fe fe praebuit;
fi modo captiui variis praeliis intercepti, et
praeda omnis integra fide fine litro reftitue-
rentur, ac infuper tot equi Hungarici illi'
fubmitterentur, quot Graecis toto eo bello
perierant: quod cum cauitfet Geifa, vtrinque
a bello difceffum fuit (b). Pax haec dura
profecto fuit Hungaris. Nam vt tot millium
Hungarorum bello caeforum iacturam, tot
item fumtus nullo fructu profufos praeterea-
mus, captiuos, et fpolia omnia hofti fine
litro reddere, tot item millia equorum fine
pretio in Graeciam propellere, iactura fane
Hungaris non facile reparabilis fuit.

§. V.

Geifam inter, ac fratres dures difcordiae. Illud profecto Geisae regi, et Hungaris toto bello Graecanico acerbiffimum accidit, quod Stephanus dux fuga cum delectis fuorum elapfus, in Manuelis imperatoris caftris

(a) Cinnamus Hiftor. lib. III.
(b) Belli huius hiftoriam, a domefticis fcriptoribus
praetermiffam, legere eft apud Graecos. Cinna-
mum lib. III hiftor. et Nicetam Chopiatem,

aduerfus patriam militauerit. Prima difcordiae omnis origo ex praepoftera illius inftitutione repetenda eft. Cum enim Belus auunculus iufto plus eius cupiditatibus indulger, intolerandam ambitionem adulando, honorificeque puerum adhuc habendo fouet potius, quam reprimit, creuit in dies arrogantia, vfque adeo, vt forte fua non contentus nonnifi de regio diademate cogitaret, atque. fratri Geifae fui ftudiofiffimo praeelle mallet, quam fubeffe; Geifa ex aduerfo nil beneuolentiae, nil amoris, ac fiduciae in fratres praetermittebat, quo eorumdem animos arctius fibi adftringeret. Hine vltra, quam pater Bela II. moriens conftituerat, adolefcentibus iam, ne de fe iufte queri poffent 1150 A. 1150. aut tertiam Hungariae partem ducatus titulo, aut certe redditus huic commenfuratos addixit, vnde pro ducum Hungariae dignitate liberalius, fplendidiusque poffent viuere (a). Quin etiam in maieftatis regiae communionem adlectos, tanto in honore et habuit ipfe, et a fuis haberi voluit, vt illi dignitate prope pares, folo nomine a rege diftinguerentur, Verum haec ipfa et facultatum, et honorum acceffio noua Stephani ducis ambitioni fomenta praebuit. Coronam enim fratri tam in fe benefico per

(a) Innuit hoc chronicon cap. LXVI. Poft haec autem rex Geifa dedit ducales expenfas fratribus fuis Ladislao, et Stephano, duxitque exercitum iz Ruffiam fuper Lodomerium ducem,

fummam ingratitudinem eripere certus, clam primum per homines perfidiae fuae confcios, et incentores primorum captare animos, clientes fibi parare, follicitare ad defectionem, atque feditionem denique domi commouere. Non ita occulte haec agi poterant, vt Geifam laterent: quo tempore etfi ingratum, laefaeque maieftatis reum fratrem atrocioribus poenis plectere poterat; quo tamen iuftitiae vna, atque clementiae documentum ederet, hacque ratione aberrantem ad refipifcendum adduceret, nil grauius in eum conftituit quam quod tenerum illum, quo in eum ante ferri confueuerat, amorem, atque fiduciam ab eodem abftraxerit, cautiusque deinceps fibi tamquam cum domeftico hofte agendum putauerit (a). Credibile quoque eft hac occafione, Stephano duci ab omni regni adminiftratione remoto, reddituum quoque aliquid, ne illis in pernicem patriae abuti poffet, fuiffe ablatum. Mitiffimam hanc grauiter ab fe offenfi fratris animaduerfionem atrociffimae inftar iniuriae accepit Stephanus, cumque domi tranquille viuere, ac pronum ad parcendum Geifae animum placare poterat, priora crimina nouo perfidiae fcelere cumulauit. Vt enim liberiorem vindictae cam

At post

(a) Huc fpectant Ligurini verba lib. VL quam durum patuit fcelus, illud amice non potuifle pati, nec tunc quoque faeuius actum, aut grauius quidquam, quam quod iam fraude reperta, cautus, Geifa, ab infido fe fubtraxiffet amico.