ftituere, quin etiam, incertum tamen quo autore, Andreae belli imperatori venenum propinatum fuit, ex quo grauius aliquantum aegrotauit (a). Soluta itaque arcis Thabor obfidione, vbi primum, depulfo e vifceribus malo, melius fe habere fenfit, nil porro in Chriftianorum vtilitatem fiue per fe, fiue per fuos fufcipi poffe pruidens, reditum in Hungariam maturauit: dque eo maiore cum feftinatione, quo plures ex Hungaria nuncios de perturbato totius regni ftatu interea acceperat. Graeci principes diffidia, quae Latinos inter ceteros, et Hungaros in facra hac expeditione intercefferunt, fubodorati, certatim Andreae regis et foedera, et amicitiam aucupari coeperunt. Leo Armeniae rex legatos ei ob uiam mifit Antiochiam, qui filiam, eius filio tertiogenito Andreae duci vxorem; atque vna dotis titulo Armeniae regnum et fuo, et omnium gentis primorum nomine offerrent(b). Inde inGraeciam tranfeuntem Andream perhonorifice accepit Theodorus Lafcaris, quem Nicaeae in Bithinia orien1206 tis imperatorem contra Latinos A. 1206. inauguratum fuiffe iam meminimus. Hic vt Hungaros arctius fibi adiungeret, atque a Latinorum Bizantii dominantium partibus fuf tentandis eo certius abftraheret, icto cum

(a) Teftis eft Thomas archidiaconus hiftor. Salonit. cap. XXVI.

(1) Ex Andreae literis ad Honorium III, datis Annal. reg, Hung. Tom. I. pag. 214.

Andrea rege folenni foedere, imprimis Honorio III. Romano pontifici, tamquam vniuerfalis ecclefiae capiti, obedientiam per legatos propediem mittendos fe profeffurum pollicitus fuit, ac vna fidem dedit, id fe totis viribus curaturum, vt dux Andreas, Leonis Armeniae regis filiam cum regno affequeretur: foedera tum inita, cumulata funt fponfione nuptiali inter Theodori filiam Mariam, et Belam, Andreae regis primogenitum, Hungariae regem, quod vbi et regis, et primorum Hungariae illic praefentium iureiurando roboratum fuit, fponfa Maria in Hungariam abducta est, fuo tempore, vbi aetas admififfet, matrimonio iungenda (a). Denique Affanes Bulgarorum rex Andream, per ditiones fuas iter habentem, non ante dimifit, quam is iuratam dediffet fidem, de filiarum fuarum altera Maria illi nuptui tradenda: neue religionis difparitas connubio huic obicem poneret, Affanes quoque pollicitus fuit, fe recento ecclefiae Graecae ritu, Romanum pontificem Chrifti in terris vicarium agniturum (b). At. que haec Graecorum, Andreae regis foedus, et affinitatem ambientium, ftudia fatis indicant, quanta de Hungaricae gentis potentia, virtuteque bellica apud eos ea aetate fuerit exiftimatio: ex iisdem his Andreae cum Graecis foederibus, Latini Bizantini, Galli, et

a) Ibidem.

b) Ibidem. Meminit horum etiam Thomas archidiaconus histor. Salonit. cap. XXVI.

Veneti clare iam peruidere poterant, quam parum fpei deinceps in Hungarorum fuppetiis collocandum habeant. Hic exitus fuit Ierofolymitanae expeditionis, maxima qui dem nominis Hungarici gloria, nullo tamen feu totius Chriftianae reipublicae, feu Hun. gariae commodo peractae. Saraceni, Hun. garis e Palaeftina reuerfis, ea, quae antea amiferant, breui iterum recuperarunt: Andreae autem, et Hungaris irreparabili potius damno, quam lucro fuit ea peregrinatio. Praeterquam enim, quod immenfam pecuniae fecum ablatae vim in oriente profuderint, fpolia etiam, quae barbaris eripuerant, i diuturni itineris fumtus conuertere funt coacti, vt adeo facultatibus omnibus exhaufti, nonnifi Sanctorum lypfaha in Hungariam retulerint. Haec eadem expeditio Ierofoly mitana adeo neruos omnes monarchiae Hun garicae abfumfit, vt vnius propemodum fe culi fpatio ad priftinam opulentiam viresque redire nequiuerit: non abfimile fatum fubiere plures alii Europae populi, qui immen fa fubfidia pecuniaria per Romanos pontifices, duorum prope feculorum interuallo, impo ni folita in orientem transmittebant, aut ipfi etiam in belli facri vfum eo fecum defere bant: quae, poftquam Latinorum res in orien te collapfae funt, Saracenis demum in prae dam ceffere (a).

(a) Hiftoriam cruciatae expeditionis omnium elegan tiffime conferipfit cl. Meimburg in opere Gallico, quod haud ita pridem nonnemo rudi admodum la. tinitate donauit.

§. VI.

Andreas domum redux perturbatam admodum
reperit Hungariam.

Ad cetera Ierofolymitanae expeditionis da-
mna cumuli inftar acceffit, incredibilis Hunga,
riae perturbatio, omniumque adminiftratio-
nis partium corruptio, per longam regis do-
mo abfentiam, puerique Belae regis imbecilli-
tatem inuecta. Adeo certe interea gentis
totius animi ab Andrea alienati erant, vt ne-
que profperum illius in patriam reditum vllis
laetitiae fignis profequi, neque limitibus re-
gni appropinquanti vllus honoris, ac huma-
nitatis caufa occurrere voluerit: vt adeo Be-
nedictus, Tolantae reginae cancellarius, aegre
admodum praelatos aliquot qua minis, qua
precibus adduxerit, vt regi, regnum aeftate
A. 1218. fubeunti, obuiam procederent: quo-
rum in fe obferuantiam remuneraturus An-
dreas rex, eorumdem ecclefiis, quae fecum
aduexerat, facra lypfana dono diftribuit (a).
Atque ex hac ipfa fibi regi occurrentium
paucitate, quo loco res Hungaricae tum ef
fent, facile Andreas arbitrari poterat. Ce-
terum grauiora erant mala domeftica, quam
vt primo intuitu ea rex poffet perfpicere.
Nonnulli e potentioribus, qui eo iam ante
audaciae procefferant, vt in Gertrudis regi-
nae mortem confpirare non fint veriti, nunc

1218

(a) Chronicon Turotzii cap. LXXIII.

tenera pueri Belae regis aetate, et Iolantae reginae imbecillitate abufi, excuffo legum iugo, pofitoque regiae maieftatis metu, cuneta pro libidine agere, nemini obtemperare, equeftrem nobilium ordinem opprimere, ac in feruitutem redigere, interea affueuerant. Limitanearum prouinciarum bani fummum in fidei fuae commiffos imperium exercere, mul ti parochiani comites regii caftri comitatenfis tributum omne, fuum facere, quin ipfa adeo praedia, et terras ad caftrum fpectantes in fuam redigere ditionem; alii alios prouentus regios diripere, ac bona S. coronae dicata, vnde reges Hungariae pro dignitate viuere, fummorumque imperantium onera tolerare folebant, inter fe partiri non fibi crimini duxere, a qua peculium regium depraedandi licentia, ne praelati quidem ecclefiarum immunes fuere; quo in genere potiffi mum notatus fuit Bertholdus Colocenfis archiepifcopus, qui, abfente in Palaeftina rege, immenfa pecuniae vi ex aerario regis 1918 fubducta, fub principium anni 1218. cum pluribus aliis vtriusque ordinis clientibus fuis ex Hungaria profugit, fe feque eodem anno in Aquileienfem patriarcham eligi procurauit (a). Cui domum redux Andreas, 'goli

1

(a) Non alius certe, quam Bertholdus effe potuit, de quo Andreas tacito nómine conqueritur in literis ad Honorium III. datis, in quibus pleraque mala domeftica, quorum meminimus, candide recenfet. Vt videre eft in Annal. reg. Hung, Tom. I. p. 21 4.