نة

"

§. I. Et fi feruiens eodem modo fuerit mortuus, eius filius, ficut regi videbitur, donetur (a).

Articulus XI.

Si hofpites, videlicet boni homines ad regnum venerint, fine confilio regni ad diguitates non promoueantur. (b).

Articulus XII.

Vxores decedentium, vel damnatorum ad mortem per fententiam, vel in duello fuccumbentium, vel ex quacumque alia caufa, non fraudentur dote fua (c).

(a) Hodiedum exftant illuftres Hungarorum familiae, quarum patres ob profufum pro rege, et patria fanguinem non modo fplendidos magnatum titu los, verum etiam bona fane quam ampliffima cum ab aliis, tum vero ab Auftriacis principibus fibi, pofterisque promeruere: quae maiorum virtutis praemia, pofteros etiam ad eorumdem imitationer accendunt.

(b) Vt exteri bonorum, honorumque in Hungaria capaces hodie euadant, per generalia regni comitia in numerum indigenarum recipi, taxam deponere, atque fidelitatis iuramentum praeftare iubentur iuxta Decret. A. 1687. art. XXVI, A. 1715. art. XXIII, A. 1741. XVII. et XLI.

(c) Ad mentem D. Stephani Decret. lib. II. cap. XXIV. Sigismundi decret VI. art. XVIII. Mathiae Coruini decret. VI. art. XXVI, et VII. Vladislai II. decret. 1. art. LXHI et IV. Vide item Tripartiti Par.L, Tit.XXIX. LXVII.XCVIII. et CIL

Articulus XIII.

Tobbagiones, id eft optimates regni ita fequantur curiam, vel quocumque proficifcuntur, vt pauperes per eos non opprimantur, nec fpolientur (a).

Articulus XIV.

Item fiquis comes honorifice fe iuxta comitatus fui qualitatem non habuerit, vel deftruxerit populos caftri fui (b), conuictus fuper hoc coram omni regno, dignitate fua fufpiter fpolietur cum reftitutione ablatorum. Articulus XV.

Agazones, caniferi, et falconarii non praefumant defcendere in villis feruientium (c).

(a) Hodie reges noftri in optimatum, baronuinue regni comitatu regnum, vt olim, obire non folent; adhaec innumeris legibus cautum eft, ne cui etiam infimae fortis homini a quoquam iniuria inferatur.

(b) Hic loci intelliguntur Iobbagiones caftri regii coinitatenfis, quod militum genus dudum iam exoleuit. Recole hic ea, quae diximus Introduct. S. VIII.

(c) Hoc hominum fibi famulantium genere vtebantur reges noftri veteres, dum adhuc in Hungaria degebant, nunc eorum et vfus, et nomen defiit.

Articulus XVI.

Integros comitatus, vel dignitates quascumque, in praedia, feu poffeffiones non conferemus perpetuo (a).

Articulus XVII.

Poffeffionibus etiam, quas quis iufto feruitio obtinuerit, aliquo tempore non priuetur (b).

Articulus XVIII.

Item feruientes accepta licentia a nobis, polfunt libere ire ad filium noftrum, vt a maiore ad minorem, nec ideo poffeffiones eorum deftruantur.

(a) Obfcura hac lege duo fancita funt, quibus non inulto poft contraria confuetudine derogari coepit. Primo enim terras ad caftri regii comitatenfis ius, ac proprietatem fpectantes ad inftar praediorum, ac poffeffionum ad manus regias vario titulo deuo. tutarum et Andreas ipfe, et, qui ei in folio fuccefferunt, in:er bene de fe, ac patria meritos diftribuere praeterea non comitatus folum honorem, verun alias quoque regni dignitates in illuftrium meritorum praemium quibusdam familiis hereditario jure collatas fuiffe, notius eft, quam vt deinonftrari oporteat.

() Dudum id iam fanxerat S. Stephanus decret. lib. II. cap. XXXV. Colomannus lib. 1. cap. XX. quae de his vlterior legum fit difpofitio, vide Tripart. Part. I. Tit. VI. XVIII. XXVIII. et XLVII.

§. I. Aliquem iufto iudicio filii noftri condemnatum, vel caufam inchoatam coram ipfo, priusquam terminetur coram eodem, non recipiemus, nec e conuerfo filius nofter (a).

Articulus XIX.

Iobbagiones caftrorum tenentur fecundum libertatem a S. rege Stephano inftitutam (b). §. I. Similiter et hofpites cuiuscumque nationis fecundum libertatem ab initio eis conceffam teneantur (c).

(a) Sanctione hac ita regia patris ia filium quoque autoritas ftabilita eft, vt huius vua dignitati et jurisdictioni confultum fuerit, ficque concordia inter duos imperantes reftituta, accuratius deinceps iuftitiae ordo, et rigor obferuaretur. Ceterum lex haec pro iis folum temporum adiunctis lata, cum Andreae regis morte defiit.

mi.

(b) Iobagiones, Iobbakiones feu milites caftri ea con-
ditione caftrorum regioruin praedia tenebant, vt
ab omni tributi, aut feruitutis onere immunes,
liiani facerent. Vide Introduct. §. VIII.
() Vt hofpites eo libentius in Hungariam immigra
rent, iam inde a D. Stephani temporibus, eain
cautionem accipiebant, ne a quoquam in feruitu-
tem, mancipiorumque conditionem poffent redi-
gi, qua de caufa terrae principi, ceu libertatis fuae
protectori, ac vindici aliquot denarios, qui liberi
denarii dicebantur, annis fingulis pendere confue-
uerunt. Confule de his Introduct. §. X.

Articulus XT

Decimae argento non redimantur, fed fic. ut terra protulerit, vinum, fegetes perfol

uantur.

§. I. Et fi epifcopi contradixerint, non iuuabimus ipfos (a).

Articulus XXT.

Epifcopi fuper praedia feruientium equis noftris decimas non dent (b). Nec ad prae

(a) Idem fancitum erat Vladislai II. decret. III. art. XLIX. Hodie et legum difpofitio, et vfus fanctioni huic e diametro funt oppofita, ac ficubi inito tractatu, pro certa, ac determinata pecuniae fumina locatae, et, vt iurisconfulti aiunt, pactatae decimae, ftatuto a iurę temporis in:eruallo pecunia redimi confueuerunt, nec exigi amplius in natura, nec earum pretium augeri poteft. Vide decret. A. 1563. art. LXXII. A. 1647 art. XCV. () Ex D. Stephani conceffione ab omnibus fine difcrimine decimae epifcopo pendebantur, vt ab hoc onere, ne liberi quidem homines, nobiles, ac abbates ipfi eximerentur. Vt videre eft S. Stephani decret. lib. II. cap. LII. S. Ladislai deeret. lib. I. cap XXVII. Colomanni decret lib. I. cap XXV. et LXVI. atque hoc ius, et confuetudo degimas praediis feruientium, fiue nobilium percipiendi citato bullae aureae articulo indicatur. Sub Alberto primum, publica regni lege nobiles a decimis epifcopo cendendis immunes pronunciati funt. Vide Alberti decret. art. XXVIII. Cui fucceffit Vladislai II. decret. I. art. L. Argumentum hoc erudite pertractat el. Koller in Hiftoria epifcopatus Quinque ecclefienfis Tom. I. Appendice IV. pag. 454. et fequ.