Page images
PDF
EPUB

phanus banus de Rusznya (a); Gregorius banus de Boranch Bronch et de Kukow (b), et Paulus banus de Zeurinio, feu Seuerino (c). Poftremo hoc banatu per Ottomannos euerfo, Mathias Coruinus rex fuffecit banum Temefienfem, qui etiam comes Temefienfis audiebat, hic non modo comitis parochiani magiftratum in prouincia Temefienfi obibat; verum etiam partium regni inferiorum capitanei munere fungebatur, inter baro nes regni diplomatibus regiis fubfcribi folitus (d). Amiffa fubinde Temefia, nomen etiam comitis Temefienfis defierat, noftra demum aetate per M. Therefiam Aug. poftliminio reftitutum : quo honore primus omnium Chriftophorus C. Niczki exornatus fuit. Ceterum non baronibus folis definiebatur primorum regni ordo: erat vltra hos longa magnatum feries. Нос porro nomine non alii olim veniebant, quam prouinciarum,

(a) Rufznyae vocabulo quid aliud, quam Ruthe. nia, aut Ruffia Hungariae contermina intelligi debeat; non video.

(b) Vbi loca haec quaerenda, Oedipo opus eft: in Boffnia tamen quaerenda effe probabile eft.

(c) Arx Seuerinenfis, Hung. Szörény, vnde fuam banatus traxit appellationem, locata fuit in Vala-` chia, infra pontem Traiani. Vide topograph. Hung. edit. A. 1718. p. 186. Marfilium item tom II. part. I. num. XXIX. (d) Vladistai II. decret. IV. A. 1500. legimus in ter barones regni Iofam de Som comitem Temefien fem, et generalem capitaneum partium regni inferiorum in cod, iuris patrii.

fiue comitatuum, in quos Hungaria tota di uifa fuit, moderatores, ex D. Stephani inftitu tione comites parochiani dicti, quod nempe in fuo quifque comitatu tamquam in parochia refidere cogerentur. (a) Ex his alii vita fo lum comite magiftratum gerebant; alii eumdem hereditario ad pofteros iure tenebant: horum munus fuit, non modo rem politicam, atque oeconomicam; verum etiam militarem in credita fibi prouincia procurare. Pofte-riore aeuo non mediocriter augeri coepit magnatum numerus, per liberos barones et comites vulgo Grof dictos, quibus honorum titulis primi omnium Auftriaci principes nonnullas illuftres equeftris ordinis familias exornare coeperunt. Eidem auguftae domui debe-. mus facri Romani imperii principum dignitatem cum Hungaris communicatam. Primus 1517. hanc A. 1517. a Maximiliano I. caefare obtinuit Emericus de Pereny R. Hung. palati1687. nus, (b) tum a Leopoldo M. A. 1687. Paulus Efzterházi de Galantha perpetuus comes

(a) Parochianus ortum habet e Graeco Пagawéw, juxta habito, Παροικία incolatus, accolatus, Παροί xos, incola, accola. Vt adeo comitem parochia num recte definiueris, comitem, qui prouinciam, aut comitatum moderationi fuae credituin, incolit Hinc recte concludes comites parochianos ex ipfa vocis ethymologia ad refidendum in fuo comitatu effe obftrictos.

(b) Diploma principatus collati lege in analectis Scepufii facri, et profani parte II. pag. 135.

in Frakno (a). Denique noftra iam aetate A. 1764. hoc honore à Francifco I. impera- 1764 tore auctus fuit Carolus comes de Battyan perpetuus in Nemet Viuár, fupremus campi Marefchallus, atque illius, quem hodie veneramur Iofephum II. Aug. inde a prima pue ritia inftitutor. Haec de magnatibus hic loci dicta fufficiant.

S. V.

Peculiaris olim maiorum, liberorum, ac perpetuorum comitum in Hungaria dignitas explicatur, et exemplis illuftratur.

Comi

Praeter duo illa magnatum genera, baronum
fcilicet regni, et comitum parochianorum,
reperimus iam inde a XIII. Chrifti feculo
floruiffe apud nos, peculiarem quamdam ma-
iorum, perpetuorum, et liberorum comitum di-
gnitatem, cui libertates quaedam, ac praero-
gatiuae non vulgares fuere adnexae.
tis perpetui titulus, atque appellatio heredi-
tario ad pofteros vtriufque fexus iure tranfi-
bat, nec quidquam cum comitis fupremi, ac
parochiani titulo commune habuit: hic quip-
pe minime ad filium pertinebat; nifi cum
ipfe pariter comitis parochiani honore funge-
batur. Comites perpetui denominationem
fuam fortiebantur ab arce, et dominio, quod

(a) Diploma Leopoldinum editum reperies ad calcem operis, quod inferibitur Trophaeum Efterafianam,

cum perpetui, liberique comitis iure, ac titu lo ex regum munificentia obtinuerant; aut quod antea iam poffefsum, placuit principi, ad perpetui, liberique comitatus honorem euehere; vt adeo propria idmodi comitis ditio, liber, atque perpetuus comitatus diceretur. Vnde nouum rurfus inter perpetuos, liberos comites, et parochianos eruitur difcrimen: illi quippe liberi comitatus fui domini; hi autem prouinciae, feu comitatus fibi a rege crediti, folum fuere praefides, ac moderatores. Praerogatiuae porro maiorum perpetuorum, ac liberorum comitum hae fere in iure noftro recenfentur: erant ditionis feu liberi comitatus fui populorum non domini folum modo, verumetiam iudices: quapropter in facinorofos quofuis, fuo in territorio deprehenfos, ius gladii exercebant; cum ex aduerfo reliqui terreftres domini, feu magnates, feu nobiles, malefactores omnes publicis regni magiftratibus confignare cogerentur (a). Iidem propriis fub figillis procuratores conftituebant (b). Cera item rubea quoad figillum in fignum excellentiae comitatus vtebantur (c), ac vt alia praeteream, a banorum, vaiuodarum, comitum item parochianorum, ac vice-comitum iurisdictione exempti, ex vetuftiffima diuorum regum ordinatione,

So

(a) Vladislai II. decret. art. XIX. §. III, et IV. (b) Tripartiti p. II. tit. XIII. §. VI.

(c) Ex diplomate Ladislai pofthumi his recitando.

folius regiae maieftatis iudicio referuati funt (a). Clariora haec fient ex illuftri fane diplomate, Ladislai pofthumi regis, qui poftquam A. 1452. Viennae, publico in foro, 1452. aurato in folio fedens, Ioannem de Hunyad Hungariae gubernatorem, ob infignia in rempublicam bello, paceque merita, ciuitate ac diftrictu Bifztricenfi in Tranffiluania donaffet, perpetuumque comitem Bifztricensem creaflet (b); quod viua tum voce decreuerat, biennio poft, Budae, in generali regni conuentu, folenni diplomate roborauit (c). Nos id folum, quod ad praefens argumentum facit, huc transferemus; fic autem habet: Ipfum Ioannem de Hunyad, ac filios, heredefque eorum vniuerfos, fuper ciuitate Bifztricenfi, et diftrictu, ac eius pertinen» tiis, in partibus Tranffiluanicis habitis in perpetuos, liberos comites maiores, di,, ctum vero diftrictum in comitatum perpede plenitudine noftrae regiae poteftatis nominamus, praeficimus, et », creamus. Eumdemque comitem Ioannem ,, ac filios, et heredes fuos, fed et comitatum praedictum ab vaiuodarum, et quorumlibet iudicum, et iuftitiariorum illarum partium iudicatu, et a iurisdictione

[ocr errors]
[ocr errors]
[ocr errors]

"

99

» tuum

29

[ocr errors]

(a) Mathiae Coruini decret. VI. art. XXI. in cod.
iuris patrii.

(b) Chronicon M. Turotzii part. IV. cap. LI.
(c) Primus diploma hoc edidit cl. Pray in annal.
reg. part. III. pag. 125.

PALMA P. I.

E

« PreviousContinue »