Page images
PDF
EPUB

inter fe, aut cum Hungaris intercederet, ex aequo dirimeret. Sed neque fapientiffimo hoc inftituto ardentes iam in fuorum animis inuidiae faces reftingui amplius potuere (a).

[ocr errors]

S. V.

Peffimus Hungariae ftatus ante irruptionem
Tartarorum.

Sic nouis iterum regem inter, ac fubditos
diffidiis laborante Hungaria, fatalis illuxit A,
1241. quo Tartari, Cumania, Ruflia, Po- 1241
lonia, et Silefia euaftatis, regni finibus ap-
propinquabant. Numquam ante eum diem
deteriore fuit Hungaria ad hoftem excipien-
dum apparatu, Illud militiae genus quod
Tobbagiones caftri efficiebant, per continuas
praediorum caftrenfium alienationes, ad ex-
iguum iam numerum redactum erat, vt mul-
tis in comitatibus nemo fere effet, qui ve-
xillum comitis parochiani fequeretur (b). Sti-
pendiarius miles vix tantus erat, vt regiis
excubiis, cuftodiaeque par effet, quod ex-
haufto per malignam fub Andrea rege admi-
niftrationem aerario regio, neruus in quo-

(a) M. Rogerius cap. II. III VIII. et XII. Chronicon
Zwetlenfe ad A. 1239. in Annal. reg. Hung. Tom.
I. ad an. cit.

(b) M. Rogerius carminis miferab. cap. X.

[ocr errors]
[ocr errors]

tidiana plurium legionum ftipendia deeffet. Barones, et nobiles inde ab expeditione lerofolymitana nullum grauius experti bellum, fere iam ab armorum tractatione defueuerant, diuturnaeque pacis otio, martiali illo gentis fpiritu prope exftincto, totos fe fe molliori vitae rationi mancipauerant; erant nempe, vt eorum temporum aequalis Thomas archidiaconus Spalatenfis refert (a): Hungari longa pace diffoluti, ab armorum afperitate defueti, carnalibus enim gaudentes illecebris, ignauiae torpore marcebant. Etenim terra Hungarorum omnibus bonis locuples, et foecunda, caufam praeftabat filiis fuis, et rerum copia immoderatis deliciis delectari. Quod enim aliud erat iuuenilis aetatis ftudium, nifi polire caefariem, cutem mundare, virilem babitum in muliebrem cultum commutare; tota dies exquifitis conuiuiis, aut mollibus expendebatur iocis: nocturnos fopores vix hora diei ab ortu folis, tertia terminabat: cuncta quidem vitae fuae tempora in apricis filuis, et amoenis pratis cum vxoribus tranfigentes, non de bellorum ftrepitu cogitare poterant, qui non feria, fed ludicra quotidie tractabant. Ex eodem hoc longae pacis otio facile quis que intelliget, neminem in tota gente fuif fe, qui militari fcientia, atque vfu inftru

ctus,

(a) Hiftor. Salonitanee cap, XXXVIL

[ocr errors]

ctus, bello tam difficili adminiftrando poffet
praefici. Vnus Colomannus regis frater bel-
lo Ruffico olim exercitus, prae ceteris prae-
ftantior habebatur. His cumuli inftar acceffit
diuturna domi et magnatum inter fe, et cum
nobilibus difcordia, ac alienatus denique, Cu-
manorum caufa, gentis totius a rege fuo ani
mus: quo rerum Hungariae ftatu nil profe.
eto, imminente iam finibus regni hofte, de-
terius cogitari poterat.

§. VI.

Incredibilis ad apparandum bellum domi fo

cordia.

Sub exitum anni 1240. complures nuncii 1240
e limitibus regni miffi aduenerant, qui Tar-
taros in vicinis Ruffiae finibus haerere, Hun-
gariamque primo vere anni infequentis in-
uafuros retulere: Bela rex de hoftium con-
filiis tempeftiue edoctus, bimeftre, quod ex
hyemis rigore fupererat, bello apparando
fedulo impendere conftituit,, ne imparatus
obrueretur. Quamobrem Ladislaum co-
mitem palatinum fine mora ad Marmarofien-
fem prouinciam praeire, atque illic fauces
montium, qua e Ruffia rubra in Hungariam
aditus patebat, valida cum militum manu in-
fidere, munireque iuffit: praeterea expeditis
ad omnes regni comitatus mandatis cum ca-
ftri Iobbagionibus, tum vero nobilibus, fett
feruientibus feuere praecepit, vt armis quaus

PALMA P. 1.

V v

tocyus femet inftruerent, cum ipfe iufferit, ad comitis palatini caftra confluerent, hoftem in ipfis regni limitibus fortiter excepturi, ac, fi fortuna fauerit, etiam gloriofe reiecturi. Verum vtiliffima haec regis man. data a plerisque rifu funt excepta: alii diuturnae quieti iam affueti, Tartarorum aduentus famam pro inani terriculo habuere, alii rumorem hunc per epifcopos de induftria fparfum credidere, eo fine, vt fe a concilio, quod tum forte Gregorius IX. Romam indixerat, fpeciofo hoc praetextu liberarent: alii denique partem aliquam Tartarorum per Cumanos in Hungariam euocatam effe fibi perfuaferant, taciteque de hac irruptione gaudebant, quo fic rex malo fuo experiretur, quam inconfulte hactenus Cumanos prae Hungaris fouiffet. Vt adeo nemo fere effet, qui mandatis regiis obtemperarit, ac pauci admodum e finitimis Ruffiae rubrae comitatibus fe fe palatino coniunxerint. Interea Tartari exploratis diligenter in Hungariam itineribus, tri locis irruptionem decreuerant: pars Cadano duce a Moldauia in Tranffiluaniam, pars ductore Peta per Silefiam, et Mo-1 rauiam in regnum ingredi iuffa, fummus autem Tartarorum imperator Bathus recta e Ruffia rubra in Hungariam tranfire conftituit. Ac huic quidem ante ceteros fortune fauit, 1241 vbi enim XII. Martii A. 1241. fauces mon tium attigit, paucis, quos offenderat, palatini copiis internecione deletis, primus in Hungaria pedem fixit. Ladislaus comes palatinus aegre admodum fuga elapfus, ac cita

tiffimis itineribus Budam delatus, regi tum forte cum antiftitibus, baronibus, et proceribus comitia habenti cladem fuam, et periculi, in quo Hungaria verfabatur, magnitudinem viuis depinxit coloribus. Tum enimvero fparfae prius de aduentu Tartarorum famae fides haberi coepit, ac licet hoftis potiorem iam regni partem inundauerat, tunc primum foluto conuentu finguli domum rediere, vt militem confcriberent, armis ce terisque rebus neceffariis prouiderent, ac fubinde ad caftra regia Peftinum deducerent. Rediere quidem non multo poft ex iis non pauci maiore animo, quam militum numero, ac apparatu inftructi: hic rurfus complures dies habendis de belli de belli gerendi ratio ne confiliis impenfi, tanta animorum, confiliorumque diffenfione, vt, quid demum agendum ellet, rex apud fe nequiret conftituere; magis enim de inueftigandis belli per Tartaros illati caufis, quam de illius propulfandi apparatu confultatum fuit. Illud demum omnium imprudentiffimo, ac prorfus deteftando confilio peruicere potiores belliduces, vt quoniam plerique, quamquam fal- · fo, opinabantur, Tartaros a Cumanis fuiffe euocatos, Kuthenus rex vna cum fuis cuftodiae daretur, quem etiam paucis poft diebus coorta feditione Hungari, Germanis immixti, fuperum, hominumque fidem implorantem, Bela rege infcio propriis in aedibus barbarum in modum obtruncarunt. Iniquae huius caedis poenas paulo poft dedere Hungari. Cumani enim, qui ad edictum Belae regis

« PreviousContinue »