gbiani perpetui comites de Kastellis (a); fub Matbia Coruino comites de Bozin, et S. Georgio, ac denique Zapoliani , perpetui comites terrae Scepufienfis, quem titulum primus omnium in fasiliam suam A. 1465 1455, intulit Emericus de Zapolya, regni Hungariae palatinus (b). A pluribus, leu veterum, leu recentiorum comitum perpetuorum exenplis huc congerendis breuitatis causa abstinemus: haec autem eo potiffimum confilio delegimus, vt eo clarius pateat , quanta fic inter maiores perpetuos, et liberos comites , ac hereditatios comitatuum quorumdam (2premos comites distinctio; quantum item perpetuus liber comitatus a regni comitatu differat. Quis enim ignorat: Bisztricium , Colotzan, Gilingam , S. Georgium, et Castella , aliaque his fimilia, dominia folum fuisse; neque vnquam inter regni comitacus locum habuiffe. Ne quid tamen ad illuftrandum hoc argumentum praetereamus; fatendum eft, fuille veteri etiam aeuo non paucos, qui non modo arcis, ciuitatis, ac dominii

(*) Ioannem Koroghi A. 1455. fuille comitem per

petuum de Kastel, banum Matschouiensem, comi-
tatuum itemn de Possega, et Orban supremum co-
mitein, disce ex epiftola F. Taliacatii in annal,
reg. Hang. ad h. a. vbi autem locus Kastel quae
rendus ? nisi quis idem existimet elle, cum eo ,
quod Kesztel, aut Gesztel appellant in ripa Bala-

tonis fitum, iuris comitom Festetits de Tolna.
(b) Cl. Wagner analector. Scepusii part. IV. pag.

15

alicuius perpetui liberi comites ; verum etiam cognominis comiratus, et prouinciae bereditarii , ac idcirco perpetui fupremi, feu paro. chiani comitès sunt creati. Sic Strigonienses archi-episcopi, et loci Strigoniensis, et qui nomen inde fortitur, comitatus se perpetuos, et supremos comites hodiedum seribunt. Nitrienses episcopi pariter pofteriore iam aeuo loci eiusdem, ac comitatus Nitriepfis perpetui, et supremi comites fuere (a). Zapoliani perpetui terrae Scepufienfis, vna etiam hereditarium tenuere eiusdem comitatus fupremi comitis honorem (b). Ex recentioribus coronidis loco vnicum eius generis, fane quam

: illustre, exemplum adferemus. In comiciis 1599. A. 1599 Posonii celebratis, ftatus, et ordi

nes regni communi nomine orauere Rudolphum II. caesarem, vt Nicolao Palfi ab Erdöd immortalis memoriae viro, ob insignia in rempublicam merita cum fanguinis fui effufione praestita, et quotidie praestari Solita , cum titulo comitis perpetui arcem ,

et bona : Posuniensia conferret (6). Et habuit fave

tam eximiae commendationis rationem caefar,
· Palfiosque et arcis Pofonienfis, et cognomi-
pis comitatus perpetuos et supremos comites
pronunciauit. Atque haec de maioribus per-

(a) Vide clausulam decret II. Leopoldi A. 1662,

item decrei IV. A ,1687. (6) Cl. Wagner analect. Scepufii part. III. pag. 159. (c) Rudolphi II, decret. XI. art. XLVIII.

petuis , atque liberis comitibus dicta fufficiant, quibus peculiarem hanc dignitatem vtcunique per nos in luce pofitam exiftimamus,

S. VI.

Tertius regni ordo nobilium,

ariis magnatum claffibus compendio expli, catis, tertius regni noftri ordo nobilium paucis attingendus. Nobiles Hungari olim milites dici consueuerunt (a), qua quideiu appellatione, sane quam honorifica, non quaevis arına gerentium turba , fed veri, ac pri. mi ordinis nobiles, caftrorum, oppidorum , ac villarum terrestres domini intelligebantur. Erant hi illorum Hungarorum, qui 'Arpado duce regnum hoc non fine fanguine adepti funt, pofteri heredes, et succeflores.' lidem in vetustis diplomatibus, regis feruientes (b), et exercituantes vocantur, idque propterea , quod, ve diplomata loquuntur, fub regine maieftatis vexillo feruire, militare, ac exercitus. Te tenebantur (c). Id quod praecipuum sem

a) S. Stephani regis decretor. lib. I. cap. IV. b) Hodiedum nobilium iudices, Hung. Szolga-bíró

id eft [eruientiuin iudices audiunt. (c) Ladislaus IV, in diplomate Petro filio Beten A.

1278. dato hac phrafi vtitur, te in caetum, confortium regni noftri nobilium , nobifcum fub vexillo nostro more exercituantis famulansiuin, de aoftra benignitate regia duximus adfcribendo coniungendum. Editum eft in fpeciinine Heralda

ac

per fuit nobilitatis Hungaricae munus, et officium, ac vnica fere via, qua gloriam , et opes consequerentur. Iam inde ab Arpadi ducis temporibus, militiae robur omne in nobilibus fitum fuit. Militabant autem, quin quidquam feu a rege , feu ex aerario publico ftipendii acciperent. Donec nobilibus facultates fuppetebant; donec in virtutis praemium, liberalius per reges donabantur; dovec intereuntium familiarum bona bene meritis diuidebantur ; illustre hoc, citra ftipendia, militandi onus cum gaudio tolerabant nobiles; at poftquam propagato familiarum numero , redditus, ac possessiones eorum, per continuas filios inter, ac nepotes partitiones, vltra modum diminuta sunt; poftquam ex bonis, feu per notam ; seu per defectum ad manus regias deuolucis, nil in nobilium ordinem deriuari coepit; poftquam haec non tam pro merito, quam pro beneplacito principis fere inter potentiores diuidi confueuerunt: tum enim vero pulchrum illud propriis ftipendiis militandi oflicium , multis paulo grauius; pauperioribus autein nobilibus etiam impossibile euafit. Quare cum bellum extra patriam, et longiore tempore protrahebatur; quibus copiosiora domi erant latifundia, imnienso aere alieno se, familiamque fuam onerare; alii autem, qui ,

Hung, pag. 89. Confimilia lege in litteris Ludouici M. A. 1356. Mathiae litterato, filio Vermes, datis. Ibidein pag. 94.

bus anguftior res domestica fuit, omni iam sumtu deficiente, ne fame in castris enecarentur, non fine reipublicae damno, defertis fignis, domum ante tempus reuerti cogebantur. Sensit Hungaria prae ceteris celebrem illam Ierofolymitanam expeditionem cum Andrea II. rege A. 1217. susceptam , in qua 1217. regis , regni, priuatorum, cum magnatum , tum vero imprimis nobilium facultates omnes sunt exhaustae. Malo huic fane quam grauissimo obuiam itum eft in comitiis fub eodem rege A. 1222. celebratis: vbi lege publica 1222. fancitum fuit , vt nobiles deinceps nonnisi intra fines regni proprio sumtu militiam facerent; quamprimum hos exceffiffent, a rege stipendia acciperent, atque infuper eorum , qui bello occubuifsent , filii debitam parentum virtuti mercedem acciperent (a). At. que haec militandi ratio per plura deinceps fecula obtinuit , non fine immortali nobilitatis Hungaricae gloria. Pulcherrimus hic nobilium ordo , et autoritate, et opibus flo. ruit vfque ad Matbiae Coruini tempora: quo imperante, continuis fiue contra Fridericum imperatorem, fiue contra Bohemos, er Polonos bellis, ita paucorum annorum spatio nobilitas exhaufta fuit, vt eadem egestatis subleuandae causa, ab adeundis generalibus comitatuum congregationibus , publica regni conftitutioue , pro quinquennio abfoluenda

(a) Bulla aurea Andreae II. regis art. VII. et X. Al

berti decret. art. III.