§. V.

Malis remedium adferre conatur legatus pona tificius.

Quibus haec oculis epifcopi, optimates, nobilesque regni afpexerint, pronum eft arbitrari: videbant fcilicet, fi rex porro etiam effrenem Cumanorum rapiendi, Hungarisque iniurias inferendi licentiam toleret, neque in eo operam fuam collocet, vt fuaui euangelicae legis iugo fenfim fubiiciantur, breui euenturum, vt religionem facrofanctam opprimant, gentemque Hungaram fub iugum. mittant, aut certe inteftino bello exorto mutuis in fe gens vtraque caedibus defaeuiant, abfterfamque haud ita pridem, quam Tartari 01 attulerant folitudinem, rurfus in Hungariam a reducant. Familiae quoque regiae orbitas angebat plurimos, nifi enim coercita vaga regis libidine, Ifabella regina thoro coniuga li reftitueretur, nulla legitimi fuccefforis aliquando obtinendi fpes apparebat. Ad praecauenda haec mala, varia domi tentata funt remedia, nullo tamen fructu, quod rex per Cumanos obfeffus, et pellicum amoribus irretitus, a cordatorum virorum confuetudine et confiliis abhorreret, neque aliis, quam eiusdem fecum farinae hominibus beneuolas praeberet aures. Cum itaque nulla iam regis ad frugem reuocandi domi ratio fuperellet, primores regni, et epifcopi collatis inuicem confiliis, communi nomine literas ad Nicolaum III. pontificem dedere, in quibus

deprauati per Cumanos regis vitia, et quae inde enatae funt, non ecclefiae folum, verum etiam regni Hungarici calamitates candide perfcripfere: medelam ab eo, veluc fummo Chriftianorum facrorum antiftite communique omnium principum patre expofcentes. Is nobiliffimi regni difcrimine commotus, fratrem Philippum ex ordine minorum S. Francifci, epifcopum Firmanum, le gatum in Hungariam dimifit, qui fuaui, pru. denteque opera adhibita, regem ad faniora traducere confilia, reginam thoro regali reftituere, Cumanorum conuerfionem vrgere, et collapfam denique ordinis ecclefiaftici difciplinam inftaurare fatageret (a). Adfuit 1279 ille vere anni 1279. parum gratus principio in aula hofpes: verum piis adhortationibus fuis effecit demum, vt Ladislaus eiectis ex aula pellicibus Cumanis, cum Isabella regina coniuge in gratiam rediret, iuratamque cautionem, eamdemque publicam daret de iis omnibus, quae ad communium malorum correctionem facienda legatus fuggefferat, quantocyus executioni dandis (b). Nos praecipua

(4) Infpice lireras Nicolai III. P. quibus legationis Hungarice munus F. Philippo committit in Annal reg. Hung. P. I. pag. 342.

(6) Literas Ladislai IV. de hoc argumen to calendis lalii A. 1279. editas recitat Cl. Pray Annal, reg. Hung. Tom. I. pag. 343. Huc pertinet, quae chronicon narrat LXXX. de legato. Regem etiam anarbe matis vinculo feriens, id eft anathema comminans, vt paganos odio haberet, ritum Chriftianorum dili geret, et there viueret coniugali.

folum literarum harum capita huc transfere mus. Ad conciliandos imprimis alienatos a fe potiorum ex Hungaris animos, cauit Ladislaus, fe illa, ad quae obferuanda reges Hungariae inaugurationis fuae tempore fe met obftringere folent,ad amuffim impleturum, daturum operam, vt exftirpato demum gentilifmo, cultuque idolorum Cumani omnes fidem Chriftianam cum baptifmo fufcipiant, acque vna etiam leges tam ecclefiafticas, quam diuinas obferuent, quae ecclefiis, caenobiis, et nobilibus per vim aliquando eripuerant, integre reftituant, et quoniam Cumani ad eum diem nulli certo loco affixi, omnes regni partes oberrabant, temporariaque mappalia, et tentoria fua, vbi libebat, defigebant, ficque grauiffima Hungaris damna inferebant, fancitum fuit, vt vniuerfa gens Cumanorum in affignandis fibi locis ftabiles domos, villasque erigerent, neque inde difcedere, diuagarique illis liceret. Quae regem inter, ac legatum pontificium conclufa vt eo certius in effectum deducerentur, miffi communi Cumanorum nomine, gemini gentis primores Vzu et Tolon, non modo ipfi fuam regi, et legato fidem obligauere, verum etiam obfides dedere, tamdiu in Hungarorum potefta

ot cuftodia futuros, donec omnibus capitibus de fe perlatis fatisfieret. His ex fententia geftis, animatus legatus pontificius, praelatos Hungariae ad fynodum in caftro Budenfi fub medium Iulii celebrandam euocauit, vt illic de corrigenda difciplina ec clefiaftica communibus confiliis ageretur.

§. VI.

Synodi Budenfis a&ta, et exitus. Conuenere ad Budenfe caftrum ad praefi. xum diem magno numero epifcopi, abbates, praepofiti, capitulorum legati, ecclefiarum rectores, et ordinum religioforum fuperio res. Ante omnia Lodomerius Varadinenfis epifcopus natalium fplendore, ac virtutis, doctrinaeque laude confpicuus, electus Strigonienfis archiepifcopus, non modo in fede fua confirmatus, verum etiam regni Hunga riae primas, qua dignitare ad eum diem ca rebant Strigonienfes inetropolitae, pronun ciatus fuit. Praeterea ex mandato Nicolai III. papae (a), quaeftionem legatus pontifi cius inftituit de doctrina, vita, et moribus Ioannis de Ilmur (b) praepofiti Budenfis, de cretorum doctoris, ac aulae vicecancellarii, quem rex die XXV. Nouembris anno fupe riore Colocenfem archiepifcopum nominaue

(a) Datum fuit breue Idibus Ianuarii feu die XVIII. anni 1279.

(b) Didicimus id ex inftrumento A. 1277. quo loc nes de Ilmur praepofitus Budenfis de terra fua Ilmar terram duorum aratrorum a parte feptemtrion vendit cuidam Gallo, filio Derefzles de Vafad pro VI. marcis argenti, perpetuo poffidendam, que terra per metas ibidem circunfcriptas feparatur pet hominem capituli Strigonienfis. Ex tabulario Ür ményiano. Porro Urmény olim Ilmur, aut Ilma appellari confueuifle notius eft, quam vt probari oporteat.

rat; pontifex autem ad id vfque tempus confirmationem impertiri diftulerat propterea, quod regis iam deprauati iudicio ea in re deferre vereretur. Hic quoque legati autoritate in metropoli fua ftabilitus, rerum pro patria, et ecclefia geftarum magnitudine poftea inclaruit. Quibus feliciter expeditis, dies multi reformandae cleri tam fecularis, quam regularis difciplinae funt impenfi, perlataeque eum in finem conftitutiones LXIX, ex quibus, quae tum vitia in facrum ordinem irrepferint, luculente licet colligere (a). Nos folos capitulorum fingulorum titulos hic recenfebimus. I. De tonfura praelatorum. II. de veftimentis eorumdem. III. De arcendo veftium luxu ab omni clero. IV. Quod annulorum vfus praelatis tantum fit permiffus V. Vt clerici tabernas in domibus fuis non teneant. VI. Vt epifcopi ex religiofis ordinibus affumti religionis fuae habitum deferant. VII. Vt praelati, et omnes clerici a faeuis factis, et bellicis actibus abftineant. VIII. De vita, et honeftate clericorum. IX. Vt clerici fententiam fanguinis non dictent, nec aquam, vel ferrum candens benedicant. X. Vt vicariae non committantur laicis, vel clericis vxoratis. XI. Vt clerici arma non portent. XII. Vt clerici non cohabitent mulieribus. XIII. De reuerentia in Diuinis of

(a) Synodi huius conftitutiones vide in conciliis Hung. Tom. I. pag. 105.

Ꮓ Ꮓ 3