Page images
PDF
EPUB

aliis in perpetuum donaffet, diferte addit terrae illius hofpites fingulos, mardurinarum nomine, decem denarios quotannis foluturos (a). Porro cum conftet ex bulla aurea Andreae II. biennio abhinc data, denarios Hungaricos ad priftinam Belae I. regis denario rum probitatem tum fuiffe reuocatos (b), quorum XL. vnum Bizantium aureum exaequabant (c), manifeftum eft cenfum a fingulis feffionibus, curiis, aut mardurinis aetate illa folui folitum non plus, quam vnam quartam aurei Bizantii partem, quod vnicum tum aureae in Europa monetae genus fuit (d), conftituiffe. Quamquam non totum hoc tributum, fed tertiam folummodo illius partem accipiebant fundi domini; duae vero tertiae fummo cedebant principi (e). Porro cum omnis hofpitum libertas,

at

(a) Hofpites, inquit, quos praedicti liberi bomines, fcilicet donatarii, babuerint infra metas praefcriptas, decem denarios debent perfoluere annuatim pro mardurinis apud cl. Kerehelich in Notit. praeliminar. pag. 190.

(b) Bullae aureae art. XXIII. Denarii tales fint, quales fuerunt tempore Belae regis.

(c) Chronici Turotziani cap. XLV.

(d) Plura de hoc reperies in eruditiffimo opere cl. Danielis Cornides, quo genealogiam primorum reg. Hung. copiofe illuftrauit a pag. 81.

(e) Difcimus id e toties laudatis Andreae II. litteris A. 1234 datis, quibus bullae aureae capita parim renouat, partim explicat. Diferte illic legitur, quaecumque inde, id eft ex mardurinis, prouenerit, tertia pars de

atque immunitas e regum gratia profluxerit, hique peculiari femper cura in id inuigilauerint, ne contra datam initio fidem a quoquam in feruitutem redigerentur: hofpites viciffim fummo imperanti, velut libertatis fuae protectori, atque viudici, certum denariorum numerum, quos liberos denarios appellare placuit, annis fingulis dependebant. (a). Verum cum id nobiles, qui fundos

[ocr errors]

mino fundi, et duae partes domino feu principi terrae perfoluantur, in Annal. reg. Hung. pag. 235. Idem colligitur e citato iam fuperius Belae IV. diplomate A. 1224, in quo duas partes mardurinarum ad ius fuum regium fpectantes e fpeciali gratia donat Rado, refidua tertia ceteris donatariis relicta. Apud cl. Kerchelich in Notit. praelimin. Dalmat. Croat. et Sclau. pag. 190. Verum ab his etiam duabus tertiis regi foluendis praedia nobi• lium liberata funt, poftquam a Carolo I. eius loco lucrum camerae, a qualibet feffione pendendum, introductum fuit, vt videre eft in Ludouici M. decret. art. IV. et XII,

(a) Clare id habet D. Stephanus in diplomate fundationis abbatiae Péch - Varadienfis A. 1015 edito, infuper et liberorum denariorum tertiam partem, quam ex aduenis in terra ecclefiae habitandis, debentur, ad calceamenta ad calceamenta Fratrum conceffimus, Apud cl. et reuerendiffimum Iofephum Koller cath. ecclefiae Quinque ecclefienfis canonicum in egregio fane opere Hiftor. epifcopatus Quinque-ecclefienfis edit. Pofon A. 1782 pag 78. Colomannus item decret. lib. I. cap. LXXX. liber quoque hofpes ficut Sclaui, vel ceteri extranei, qui in terris laborant aliorum, pro libertate tantum denarios dent. Huc faciunt infuper cap. LXXXI XXXV. et XLV, PALMA P. I,

G

fuos hofpitibus locauerant, tamquam iuribus fuis contrarium aegre ferrent, abolerique debere contenderent, vt querelis eorumdem fieret fatis, Andreas II. in generali illa reformationis Hungaricae bulla aurea ftatuit ne ab bofpitibus praedia nobilium incolentibus, idmodi liberi denarii pro parte regis deinceps exigerentur (a). Hofpitibus his fuam debet Hungaria frequentiam: per eos enim praedia plurima, nemoraque denfiffima Is, in pagos, oppida, ciuitatesque abiere. qui nouam coloniam ad villam aliquam conftruendam conduxerat, Sculteti nomen habuit, cui praeter immunitates alias, illud fpeciatim gratiae loco a terreftri domino concedebatur, vt tum ipfe, quam heredes fui perpetui effent villae illius rectores, atque iudices: idem Scultetus ob libertates, quibus fruebatur, fzabados, feu liber dici confueuit. Quin ipfi etiam primi villarum incolae, quo libentius ad terrae fibi affignatae culturam incumberent, eoque celerius, et viribus, et facultatibus crefcerent, per continuos XVI. annos ab exactione quauis, aut munere dominis fuis praeftando immunes pronunciabantur (b). Ex quo Ex quo intelligas, quantam po

(a) Bullae aureae art. III. nullam collectam, nec libras denariorum, corrige: liberos denarios, colligi f»e Vide cl. loanciemus fupra praedia feruientium.

nem Szegedi in libello: Affertor libertatis Hungaricae ad hunc articulum.

(b) Vide Analecta Scepufii facri, et profani part. I. praefertim poft pag. 442.

puli in Hungaria olim effe oportuerit penuriam, quod eumdem maiores noftri tanta cura, nullo pene tum fuo lucro ad fe attrahere, congregareque debuerint, magis pofterorum, quam fui ftudiofi. Haec de bofpitibus paulo diffufius explicata funt, quod ad multarum legum noftrarum intelligentiam facere videbantur.

§. XI.

Variarum gentium populi Hungariae
incolae.

Ipfa notitiae, quam de rebus patriis praeuie daturos nos polliciti fumus, feries exigit, vt variarum gentium populos, ex quibus Hungaria frequentior eft reddita, paucis attingamus. De iis porro folis agemus, qui maiore numero ad nos commigrarunt, amplioresque regni portiones aut tenuerunt aliquando, aut hodiedum tenent. Primi fint Siculi Tranffiluani, Hungaris Székely; qui tertiam prope Tranffiluaniae, qua Galliciam, Moldauiamque refpicit, partem in feptem diuifi fedes occupant (a). Si Nicolao Olabo (b), ac Siculis ipfis fides, poft collapfum Atilae in Europa imperium, ter mille Hunni

(a) Sedium Siculicalium defcriptio petenda ex Imag. nou. Hung. cap. X. et XI. ex Topographia regni Hung fegment. IV, et ceteris geographis (b) In Atila editionis Viennenfis cap. XVIII. pag. 294.

in extremis Tranfiluaniae finibus remanfere, ex quibus Siculi noftri propagati fin, Arpadianisque Hungaris poftea femet coniunxerint (a). Verum negant id recentiores critici, exiftimantque Siculos Facinacitarum, fiue Chunorum fuifle tribum, quae ineunte feculo XII. in Tranfiluaniam demigrauerit (b). Nos nihil fiue inueteratae traditioni gentis nobiliffimae, fiue recentiorum autoritati detractum cupientes, ita opinionem vtramque conciliari poffe arbitramur, vt reliquias Hunnorum Atilanorum non quidem in Tranffiluaniae finibus, fed in extrema Daciae magnae, feu Moldauiae, pontum Euximum verfus, parte reftitiffe vltro conceda mus. Hic illi multas inter et dominorum, et fatorum viciffitudines feculis aliquot fedes fuas tutati funt, ad Pacinacitarum vfque aduentum, qui in octo tribus diuifi Moldauiam vniuerfam infederant. Pars ex his Atilanorum reliquiis Hungaris Arpadianis vltro fe fe coniunxerunt, ac non fecus, atque Chuni ad Kiouiam, in vnam cum iis gentem abierunt, vtilemque in expugnanda Hungaria operam nauauerunt, quorum anonymus Belae regis notarius non vno loco meminit (c): atque hos ego, vix inducar, vt cre

(a) Anonymus Belae regis notarius cap. L. et LI. Turotzius cap XXIV.

(b) Cl. Pray Annal. veter. Hunnoruin, Auar. et Hungarorum pag. 179 et 386. (c) Qua ratione Arpado fe iunxerint Siculi; quid item ad debellandumMenumerothum egerint, deferil it anonymus cap. L. et LI. Chronic on Turqtzii cap. XXIV

« PreviousContinue »