Page images
PDF
EPUB

Scholarum Dialecticarum) fed annum agens ætatis primum et vigefimum hæc moliri incœperat. Septimo pòft, primam, ut putatur, Dialecticam et Ariftotelicas Animadverfiones ad academiam Parifienfem edidit: fequente anno Euclidem Latinè, quam et præfatione commendavit. Ex eo tempore multos adverfarios contra fe irritavit, et præfertim duos homines, quos Talæus in academia fua dum contentionem totam enarrat, non nominat tamen. Vix, inquit, Ariftotelicæ Animadverfiones lectæ erant, cùm P. Ramus repentè ad prætorii tribunalis capitalen contentionem per certos homines falfo academiæ nomine rapitur, novique criminis accufatur, quòd fcilicet, Ariftotelem oppugnando, artes enervaret: hac enim oratione Ariftotelea actio inftituta eft. Hinc Ariftoteleorum clamoribus agitatus, ad fummum Parifienfis curiæ concilium traducitur. Id cum ex adverfariorum fententia non procederet, novis artibus à fenatu Parifienfi ad regiam cognitionem res defertur: conftituuntur judices quinque bini ab utraque parte, quintus à rege nominatur; caufam de fingulis animadverfionum capitibus dicere jubetur Ramus: qui tametfi de quinque judicibus tres infenfiffimos habebat, tamen ut mandato. regio obtemperaret, ad diem conftitutam adfuit; fcriba unus aderat; qui rationes Rami et judicum. fententias exciperet. Biduo magna contentione de dialecticæ artis definitione et partitione, quæ in logici organi libris nullæ effent, concertatum eft. Tres Ariftotelei judices primo die, contra omnes bene defcriptæ artis leges, judicarunt ad dialecticæ artis perfectionem definitione nihil opus effe. Qui duo judices à Ramo lecti erant, contrà cenfuerunt. Poftridie tres judices Aristotelei vehementer conturbati, de partitione affentiuntur, caufámque in aliam diem rejiciunt. Verùm ne non damnaretur Ramus, novum confilium initur, ut ab initio tota difputatio retexatur, judicata pridie, pro nihilo habeatur. Ab ifta judicum inconftantia provocat Ramus; fed fruftrà; judicium n. fine provocatione tribus illis judicibus datur; condemnantur triumvirali illa fententia non folùm Animadverfiones Ariftotelicæ, fed Inftitutiones etiam Dialectica: auctori interdicitur, ne in pofterum vel docendo vel fcribendo, ullam philofophiæ partem attingeret: ludi etiam magno apparatu celebrantur, in quibus Ramus et Ramea Dialectica

[blocks in formation]

ludibrio habetur. Ab his difficultatibus unus omnium Carolus Lotharingus Ramum liberavit : Henrico enim regi perfuaferat, philofophiam femper liberam effe oportere. Hinc Ramus priftinæ docendi ac fcribendi libertati reftitutus, per annos quatuor fumma in pace ftudiis operam dedit. Anno ætatis trigefimo primo orationem de ftudiis philofophiæ et eloquentiæ conjungendis habuit: cum Talxo fratre (fic eum perpetuo vocat) profeffionis partes ita divifit, ut Talæus matutinis horis philofophiam, ipfe pomeridianis, eloquentiam doceret : in poetis, oratoribus, philofophis omnífque generis authoribus explicandis, ufum dialecticæ demonftravit: id Ramo poftea crimini datum eft, quòd in philofophico ftudio non philofophos, fed, contra leges academiæ, pro philofophis poetas explicaret: purgat fe Ramus; petitque ut gymnafium fuum Præleum per probos et doctos homines invifatur. Sed judex quidam, nobilis adolefcens, datus, difcipulos Rami indicta caufa, condemnat; publicis et fcholis et figillis et tabulis prohibet; omnibus denique academiæ muneribus et præmiis excludit. Ab hac fententia tam nova difcipuli Rami ad Julianenfe philofophorum comitium provocant, et abfolvuntur, modò præceptor eorum jurejurando confirmet, libros, academiæ legibus definitos, à fe effe prælectos. Confirma Ramus: paulò tamen pòst ab eodem judice adolescente, non difcipuli, ut antea, fed magiftri eorum oppugnantur: Ramo injungitur, ut in publicis fcholis difciplinam fuam ipse deteftaretur et ejuraret. Is ad fuperiores academiæ ordines fecundò provocat: fed cùm vitandi tumultus caufa, fcripto fe abfens, defenderet, adolefcens ille judex, etsi duabus appellationibus rejectus, tertiò judicat ae damnat. Quartò provocat Ramus: cùm provocationis diem accufator antevertiffet, coactus eft Ramus fubito in fenatum venire: hic iterum Carolus Lotharingus unico præfidio fuit: accufationem cujufdam audiit graviffimam Ramum Academicum nominantis, qui de humanis divinifque legibus dubitaret, qui lubricos D. Auguftini locos ad effrænatam atque impiam libertatem fuis auditoribus proponeret, & quo facilius incautis animis abuteretur, omnes logicas difputationes tolleret. Contra has calumnias facile fe defendit Ramus. Decretum eft itaque in fenatu, uti Ramus difcipulíque ejus in priftinum atque integrum ftatum reftituerentur. Ipfe anno

ætatis

ætatis trigefimo fexto cùm Bleffiis Carolus Lotharingus ad Henricum regem de difciplina Ramea retuliffet, in numerum atque ordinem regiorum profefforum per literas regias honorificè ad se scriptas, eft cooptatus. Gratias itaque et regi Henrico et Carolo Lotharingo publicè egit; fibíque perfuafit, fe à rege in præftantiffima reip. parte effe collocatum; fibíque adeo dies ac noctes effe fummo ftudio enitendum, ne tanto muneri ac profeffioni eloquentiæ fimul et philofophiæ deeffet: unde animos adolefcentium tanta audiendi et proficiendi cupiditate inflammavit, ut schola regia, licet ad audiendum ampliffima, plerumque tamen auditorum concurfum frequentiámque capere minime potuerit. Adverfariorum petulantiam fumma conftantia tulit atque pervicit; fymbolúmque ejus hoc fuit, "Labor omnia vincit." Anno 1552, cum in Cameracenfi fchola frequentiffimis auditoribus dialecticam fuam aufpicaretur, inter ftrepitus, clamores, fibilos nihil commotus, per intervalla clamorum, incredibili conftantia perexit et peroravit: qua ejus virtute confternati inimici, in pofterum minus ei moleftiæ exhibuerunt. In Heidelbergenfi etiam academia, principis authoritate ad profitendum adductus, confimiles æmulorum clamores invicto animo pertulit. Adverfus doctos aliquot homines Goveanum, Gallandium, Perionium, Turnebum, Melanthonum, pari filentio est ufus. Viginti annis abftemius fuit, donec fanitatis caufa medici vino uti fuaferunt: vini enim faftidium ceperat ex quo infans in cellam vinariam clam parentibus irrepens, fe tam immodicè ingurgitavit, ut mortuo fimilis humi reperiretur. Pro lectulo ftramentis ad fenectutem ufque ufus eft. Cœlebs tota vita permanfit. Prælei gymnafii labore (qui ipfi fine ullo publico ftipendio erat mandatus) contentus fuit. A difcipulis fuis oblata munera, quamvis debita, tamen non accepit. Anno 1556, Ciceronianum edidit de optima juventutis inftituendæ ratione. Pronuntiationem Latinæ linguæ in academia Parifienfi tur c temporis inquinatiffimam, corrigendiauthor cumprimis fuit, reclamantibus licet Sorboniftis, pravarum omnium confue tudinum propugnatoribus tam obftinatis, ut facerdotem quendam novatæ pronuntiationis coram fenatu Parifienfi infimulatum, quafi ob hærefin, ut aiebant, grammaticam, ampliffimis proventibus ecclefiafticis privandum contenderent:

A a 3

derent: et lite quidem fuperiores videbantur difceffuri, nifi P. Ramus cateríque profeffores regii ad curiam convolantes, judicii tam alieni infolentiam diffuafiffent. Verùm illius temporis tam craffa ignorantia fuit, ut libris editis, proditum fit, in ea academia doctores extitiffe, qui mordicus defenderent, "ego amat" tam commodam fyntaxin effe, quàm ego amo;" ad eámque pertinaciam comprimendam, authoritate publica opus fuiffe. In mathematicis quid effecerit Ramus, Scholæ Mathematicæ aliáque ejus opera teftantur. Ea meditantem, belli civilis calamitas interpellavit; acceptis igitur à rege literis, ad regiam Fontifbelaquei bibliothecam profectus, mathematicas prælectiones ad initio plenius et uberius retractavit. Tum in Italiam cogitabat, quo ipfum Bononia honorificè invitarat ; vel faltem in Germaniam : fed viis omnibus terror mortis intentatus, rumor etiam Prælei fui indignis modis direpti ac bibliothecæ fpoliatæ, ad regiam Vincennarum proprius urbem revocarunt. Sed et alia vis etiam gravius urgebat, ut è Vincennis per invia itinera profugiendum effet, et fubinde variis in locis delitefcendum: in fuga tamen et latebris otium hofpitéfque fui cupidiffimos reperit; in eóque otio Scholas 'hyficas confcripfit, vel potius inchoavit. Erumpente rurfus bello civili, in optimatum caftra profugit eo tumultu poft fex menfes fedato, reverfus, nihil in bibliotheca præter inania reperit fcrinia; mathematicas tantùm commentationes Refnerus (qui Parifiis permanfit) direptoribus commodùm eripuit. Impendente jam tertium civili bello, impetravit à rege Carolo ad invifendas exteras academias annuam dimiffionem, quafi legationem liberam. In extremis regni finibus, vix militum quorundam manus, nifi prolato in medium diplomate regio, effugiffet. Ter dimiffus, ter repetitus, tandem velocitate fumma eo pervenit, ubi ficariis licentia nequaquam pareat. Adventus ejus in Germaniam bonorum ac doctorum omnium fingulari humanitate et gratulatione exceptus eft. Argentorati Joannes Sturmius, ejus academiæ author fimul et rector, peramanter eum accepit deinde academia tota adjunctis etiam quibufdam ad ampliorem gratulationem comitibus et baronibus, liberaliffimè tractavit: quo die, denique, nobiliffimæ nuptiæ in eo loco celebrabantur, in prytaneum fummus urbis magiftratus, publicæ gratulationis gratia cum

Sturmio

Sturmio eum adduxit. Bernam præteriens, tantùm vidit, nec tamen fine confulis Stegeri honorifica liberalitate, atque Halleri, Aretii, aliorúmque doctiffimorum hominum amica gratulatione difceffit. Tiguri, Henricus Bullingerus fimulatque in urbem ingreffus eft Ramus, gratulator primus affuit, cœnámque ei apparavit, eruditiflimis convivarum, Jofiæ Simleri, Rodolphi Gualteri, Lodovici Lavalteri fermonibus longè gratiffimam. Poftridie cùm ab eodem Bullingero in aulam publicam deduceretur, miratus quid fibi vellet in eum locum frequentiffimus civium cujufque ordinis conventus, quæfivit ex eo, ecquæ illic etiam, ut Argentinæ, nobiles nuptiæ celebrarentur. Cui Bullingerus, tibi, inquit, noftra civitas nuptias illas celebrat. Præbuit ei Heidelberga amicum Urfinum, Olevitanum,hofpitem etiam Immanuelem Tremellium, fautorem denique ipfum Electorem Palatinum, qui difcedentem Ramum, aurea imagine fua donavit. Inde Francofurtum pergens, à primariis aliquot civibus honorificè eft acceptus: deinde Noribergam ad præftantiffimos opifices et mechanicos aliófque viros doctos et præfertim Joachimum Camerarium, profectus eft: hic jurifconfultorum collegio mandatum à fenatu est, ut P. Ramo convivium publico urbis nomine inftruerent. Inde Auguftam perexit ubi urbis conful primarius eum liberaliffimè tractavit, adhibitis in convivium eruditis variæ doctrinæ convivis, fed imprimis Hieronimo Wolfio, et Tichone Bracheo, cum quo poft prandiuin in suburbanum confulis deductus, varios fermones de ftudiis mathematicis habuit. Rumore tandem reftitutæ pacis revocatus, Laufannam contendit: hic a viris doctis exoratus, logicam axpóar dies aliquot maximo concurfu exhibuit. Geneva cum doctiffimis hominibus tum de cæteris liberalibus ftudiis, tum de logicis collocutio illi affidua fuit, maximè cum Francifco de Cretenfi et Andrea Melvino, Scoto. Cum aliis multiseruditiffimis viris, in Italia Commandino et Papio, in Anglia Dio et Acontio. in Germania Chytreo, aliifque permultis amicitiam per literas jaxantè coluerat. Nobiles et inclytæ civitates eum magnis et honorificis muneribus, et fexcentorum coronatorum oblato stipendio appetiverunt. Joannes electus rex Pannoni ampliffimo ftipendio Albæ Juliæ regendam academiam illi obtulit. Cracoviam liberaliffimè, immo in Italiam mille ducatorum ftipendio Bono

A a 4

niam

« PreviousContinue »