Gluanos rursum suam in clientelam recipia endi occafionem , quam promptissime ample. cterențur, ficque ipse se se a caefaris armis tutum praeftaret: verum Mebemetes fiue quod nihil de hoc ab imperatore fuo in mandatis haberet , fiue 'vt Traplliluano eo maioreni formidinem incuteret , legatum, ob factam a Turcarum protectione secessionem, et iniu. rias ab eo tempore illatas, atrocioribus verbis caftigatum, sine mora eo, vnde venerat, iuflit facellere. Ea re non mediocriter

peró cullus Sigismundus, ac insuper alia ex parte Rudolphi caesaris vindictani extimefcens, Deo metrium Napragi Transfiluaniae episcopum, er Stepbanum Borskai oratores Pragam ablegauit, fimul reditus sui veniam, fimul praeteritorum pactorum renouationem impetra. turos; quorum eciam precibus aegre admo. dum placatus caesar , Transsiluaniam iisdem, quibus ante fancitum erat, pactis Sigismun. do poflidendam , reliquit: verum nondum o. ratores a placato caesare domum redierane, cum Sigismundus nouis agitacus intemperiis Cloristierna coniuge icerum dimiffa , ac ad fuos redire jufla, patruum fuum Andream Bá. thori S. R. E. cardinalem episcopum Varmiensem e Polonia euocauit , eidemque principio anni 1599. Trapsfiluaniam refignauit ea 1599 lege, vt coniugi suae quantocyus dotem exfolueret, Gibi vero priuatam in Polonia vitam acturo , annis fingulis XXIV. aureorum mil. lia submitteret. Vtrique conditioni haud grauate fubfcripfit cardinalis, ac cum Christierna ita transegit, vt ea contentam se fore

declararit, fi fibi quotannis, quoad viueret,
XV. aureorum millia pumerarentur. Ac.
Rudolpbus caesar ea Transliluaniae , fe in.
confulto, facta cardinali cessione, sua regis
Hungariae ivra per fummam perfidiam, et
ingratitudivem a Sigismundo violata grauiter
admodum, molesteque tulit , atque idcirco
Napragium, et Botskaium legatos paucis an-
te diebus Praga digrellos, quod mala fide
tecum egille viderentur , ex itinere interci,
pi , ac in carcerem iusfit coniici, supplicio
eapropter afficiendos; quod profecco minime
euafuri fuillent, nisi euidentiflimis argumen.
tis, et teftimoniis, ac interposito insuper iue
reiurando, innocentiain suam, bonam fidem,
et rerum, quae interea se abfentibus in Trans-
filuania acta erant , ignorationem demonstra-
uillent. Hoc rerum apud Transsiluanos fta-
tu , Michael Valachiae Wayuoda, illuftri
aliquo edito facinore Rudolphi caesaris, cui,
vt iam diximus, clientela se obstrinxerat, gra-
tiatn aucupaturus, quamuis haud ita pridem
foedus cum Andrea cardinali pepigerat, pro-
vinciam cum exercitu fübiit , nilque hostile
metuentem , atque ideo non fatis ad vim pro.
pulfandam comparatum cardinalem die XXIX.
Octobris e. a. aggrelsus, magna cum clade
profligauit: qui cuin e praelio fugitiuus per
deuia nemorum in amicam tum Polonis Mol-
dauiain euadere fatagit, a Siculis prope pal-
fuin Oitos miferum in modum obtruncatus,
anyo aetatis octauo fupra vicefimum, regnum,
et vitam perdidit, Albae Iuliae poftea Tepul-
cus. Ab hac victoria porro ctiam fuis cum

copiis in Transiluania remanfit Valachus non solum, vt prouincialium motus prohibe. ret, verum etiam, quod fpem fibi faciebat Transiluaniae Wayuodatum a caefare impetrandi; quapropter neque tum, cum Georgius Bafta caesareo cum exercitu e. a. prouinciam subiit, is inde exceffits. Multa ex eo tempore et Rudolpous, et, cui ille non Transfiluanicas minus , quam res Hungaricas diri. gendas commiserat, Matbias archidux de gubernandae, ac in officio continendae Trandil. uaniae ratione consilia agitabant; commendabatur ante ceteros pro Wayuodatu Stephanus Báthori caefi cardinalis germanus : verum quod is cum Sigismundo principe fanguine fibi iuncto collusurus, minimeque in lacrae coronae fide conftans futurus videbatur , haud eum idoneum censebat Mathias cui fumma rerum apud Transfiluanos tuto pofset committi. Michael Valachiae Wayuoda totuin fibi deuinxérat Malaspinam nuncium apostolicum, poftquam le, miffo fchismati nạn. cio, et vnionem cum Latina ecclesia, et pontifici Romano obedientiam profeffurum fidem dedit

. Quapropter Malaspina maiorem in modum Matbiam archiducem orauit, vt Mi. cbaeli Valacho Transilvaniae Wayugdatum conferri procuraret, vtile id imprímis fore monarchiae , quod is , fi Transliluani res pouas moliri auderent , proprio fuae gentis milite illis poffet frenum injicere : religioni quoque id accessurum , quod Micbaelis ex. emplo, et opera vniuersa Valachorum gens vnionem cum Romanis effet amplexura. At

couGliis his acriter obftitit consultus a Ma.
thia archiduce Georgius Basta, qui hominis
penitius iam fibi cogniti vafram indolem, ac
minus finceram ip ageudo fidein, adeo atris
apud caesarem coloribus adumbrauerat, vt
grauem in Malaspinam conceperit indignatio .
nem propterea, quod is vlcra, quam sibi com-
millum fuerat, progressus homini non fatis fi-
bi perspecto principatus Transliluanici spem
facere aufus fuerit, eoque imprudentia sua
rem adduxerit, vt, fi Valachus repulfam pa-
teretur, ex vtili ante cliente, indubie ho.
ftis caefaris effet evalurus : atque istud in
caufa fuit, quod caesar, ne hominem copio.
fo milite subnixum irritaret, a nouo Way.
voda Transilvanis praeficiendo abftinuerit,
arcanaque Bastae mandata dederit, vt Micha-
elem cunctis beneuolentiae, et humanitatis
officiis coleret, vna tamen honesta aliqua ra-
tione ad educendum e Transfiluania exercitum
permoueret (a): verum cum Valachus dein.
ceps quoque suo cum milite in Transliluania
morari pergeret, nec quidquam de luo do.
mum reditu cogitaret , imo vero Wayuoda-
tum, quem iam spe deuorauerat, vehemen-
ter apud caesarem vrgeret : hic ad grauio.
res turbas , quas irritatus ille ciere pote.
rat, prohibendas, aliquid hominis ambitio-

ni deferendum putaus, suum paulo serius
1600 mense Iulio A. 1600, per Translīluaniam lo-

(0) Notitiam hanc haufimus ex Mathiae archiducis li

teris A. 1599. die XIV. Nouembris, III, item
et VIII. Decembris ad Dauidem comitem Vagnad
de Sonnegh, caesaris in Baftae .caftris miniftram,

éumtenentem promulgauit: haec inter non. nulli ex Trapsliluanis clam ip Poloniam eo lapsi, Sigismundum Batborium conjmuni gen. tis nomine orauere, vt patriae caritate mo. tus, iterum in prouinciam rediret, refumtoque principatu, populares fuos a Wayuodao Valachi dominatu vindicaret: haefit ille aliquamdiu anceps, non tam, quod regnum bis jam dimillum auerfaretur, quam quod Mi. chaeli Valacho, et Georgio Baftae caesarearum copiarum duci debellando imparem fe cerne. ret; ancipitem , fluctuantenique inconftantis hominis animum in optimi successus fpem erexit Ioannes Zamoiski Poloniae cancellarius : ex cuius confilio ad diuidendas hoftium vires ita rem aggredi placuit, vt Teremias Moldauiae Wayuoda Polonorum foederatus in Valachiam milite tum deftitutam irrumperet , ficque Michaelem Wayuodam ad aras, er focos tuendos domum redire cogeret. Cel. fit principio Zamoiskii stratagema e fententia: Michael enim audita Moldauorum in di. tionem suam irruptione, milite omni e Transfiluania educto, domum rediit ; verum , vt erat vir bellicae artis peritus, profligatum semel, ac iterum Ieremiam adeo in arctum conclusit Hotini, ve'nili Polonicae copiae a Zen moiskio submillae fubfidio venifsent ,cum certo certius in potestatem fuiffet redacturus. Itaque euaftata, qua late patebat,Moldauia, damna luis illata egregie vltus,rurfum in Transfiluaniam valido cum exercitu fe infudit, collatoque fibi a caefare locumtenentis magistratu porro fungi coepit. Hic cum et sua ipfius arrogantia, et into