Page images
PDF
EPUB

filuani non modo disiuncti deinceps ab Hungaris feculo prope integro viuerent; verum etiam Turcis interdum ad euaftandam Hungariam focia arma coniunxerint, ficque in veteris patriae fuae ruinam, fratrumque fuorum excidium operam fuam locauerint.

§. IX.

Caefareae, et Bizantinae aulae diuerfa ftudia ad Tranffiluanos in fide retinendos.

Hunc in modum Sigismundo Báthorio e principatu excedente: Benedictus Mindszenti cum aliquot fociis Pragam miffus fuit, primum, vt nouum fidelitatis iusiurandum a Tranffiluanis recens praeftitum caefari referret, tum vero, vt, qua deinceps ille ratione Tranffiluaniam gubernari vellet, cognofceret, interea vero folus iam Georgius Bafta rem civilem non minus, quam militarem fumma cum poteftate procurabat: Michaelem enim Valachiae Wayuodam, quod perniciofa eum caefari confilia agitare compererat, die I. Septembris A. 1601. nocte concubia in ten- 1601 torio dormientem, per immiffos militiae praefectos obtruncari curauit: cuius morte die poftero vulgata, conterriti Valachi milites, praecipiti fuga domum rediere: de Valachi, ob arrogantiam, auaritiam, ac intolerandam eius militum licentiam toti prouinçiae exofi, caede etfi plerique gratularentur:

plurimis tamen difplicuit, quod caefar homi. nis tam fibi antea et cari, et vtilis caput, citra vllam caufae cognitionem, vnius Baftae arbitrio, commiferit; cum itaque quisque con. fimile fatum fibi euenire poffe metueret, Ba. ftam adeo ampla vitae, ac necis poteftate in ftructum vereri primum, tum, quod inde confequi folet, odiffe coeperunt: odia haec auxit ipfe paulo afperiore cum prouincialibus agendi ratione qua Rudolphi dominationis defiderium penitus poftea apud Tranffil uanos exftinctum fuit: interea dum prouin ciae ordines legatorum, quos Pragam miferant, reditum opperiuntur, caefarisque de forma gubernationis Tranffiluanicae mandata follicite exfpectant, aula Bizantina in fecretiore fuo fenatu firmiter decreuerat, nulli labori, aut fumtui parcendum, quo Tranffil uanos ad priftinam clientelam, focietatemque reuocaret: proprio quippe iam experimento didicerat, non magnas a fe in Hungaria fubiuganda progreffiones fieri poffe, fi, dum bellum cum Hungaris geritur, a tergo Tranffil uanos hoftes habeat : quapropter Temelienfes Turcae aulae fuae mandata executuri, Moyfen Székely Sigismundi Ráthorii copiarum ducem, qui poft acceptam a Bafta cladem ad fe profugerat, validis adiutum copiis in Tranffiluaniam remifere, fimul autem, quos partium fuarum ftudiofos nouerant proceres, qua pollicitationibus, qua minis hortati funt, vt exculfo Rudolphi iugo Moyfen fibi prin cipem conftituerent: quod cum Tranffiluani 1603 A. 1603. Bafta tum forte in Hungaria ab

fente potioribus fuffragiis praeftitiffent, continuo Moyfi in principatu confirmato non mos do folita dignitatis infignia, verum copiofa etiam milicum auxilia per Turcas funt fubmif fa. Verum huic nec felix, nec diuturnus fuit principarus. Radulo enim Valachiae Wayuoda, quem Bafta paulo prius ad fidelitatem fuam caefari obftringendam adduxerat, nouum principem prope Coronam vrbem die XXII. Iulii e. a. aggreffus, tanta clade affecit, vtis in fuga interceptus, arque obtruncatus interierit. Noua hac prouinciae defectione, ac vna Moyfis caede audita Rudolphus longam, qua hactenus in ordinandis Tranffiluaniae rebus non fine monarchiae damno vfus erat, cunctationem abrupit, miffisque ad Baftam mandatis, decemvirum collegium e tribus nationibus: Hungaris, Siculis, et Saxonibus conflari iuffit, cuius confiliis prouincia deinceps gubernaretur: verum neque nouo hoc inftituto quidquam ad Tranfiluanos in obfequio retinendos profectum fuit, altiores iam communia totius gentis in Baftam odia egerant radices, quam vt inuifum hominem diutius apud fe dominari paterentur: itaque iam tum de Gabriele Bethlen de Ictar, qui a Moyfis caede Temefuarum ad Turcas effugerat, ad principatum euocando confilia inibant , quorum votis obfecutus Bechta Temefienfis praefectus, collectis, quas fuo fub imperio habebat, copiis, Beth. lenium A. 1604. in Tranffiluaniam inducere 1604 conatus fuit: verum a caefareis ducibus intempefta nocte oppreffi, magna cum caede

in fugam acti, vterque aegre victorum manus euafere. Atque hac tempeftate Stepbanus Bocskai, qui turbas Tranfiluaniae aliquot annis e propinquo in Hungaria fpectabat, feu fua fponte, feu nonnullorum prouincialium hortatu coepit principatum Tranf filuaniae aucupari: itaque datis ad Gabrielem Bethlenium, optime fibi ante cognitum, ac tum apud Turcas exulantem literis monuit, ne, vt erat minime locuplete e domo ortus, opibus, neruoque proprio deftitutus, fortunam aduerfus caelareas copias incaffum periclitaretur: fibi potius, cui idoneae ad copias confcribendas, bellumque gerendum adeffent facultates, et Turcas, et prouinciales con ciliare ftuderet, in nauatae ea in re fibi operae praemium ampliffimos et honores et bona ab fe iam principe accepturus. His promiffis permotus Bethlenius vtrumque quam cumulatiflime praeftitit: conciliatis primum Botskaio Turcis, Tranfiluanos quoque permouit, vt virum locupletem, ingenio prom ptum, et negotiorum, quae ad eum diem gefta funt, fcientiffimum, Stephano Tsáki, in quem plurimorum iam voluntates confpirauerant, anteferrent. Quod autem Stephano Botskai expeditum et ad principatus diguitatem in Tranffiluania et ad autorandam partibus fuis Hungariam iter praeftitit, illud erat, quod et Tranfiluanorum, et Hungarorum animi, vltra modum cunc a Rudolpho caefare diuerfis ex caufis alienati erant, vt mox narraturi fumus.

[ocr errors]

§. X.

Georgii Baftae inconfulta cum Transfiluanis agendi ratio.

Georgius Bafta parentibus ex Epiro oriundis in Italia natus, per omnes militiae gradus ad fupremam belli imperatoris dignitatem afcenderat de eius virtute fcientiaque_militari tancam, quamuis pro merito, caefar opinionem conceperat, vt pene in eo folo fpes fuas omnes collocatas haberet, eius fidei, ec iudicio vnice confideret, neque vllis vnquam, quae de afpera, inhumanaque illius agendi ratione non raro ad aulam deferebantur, querelis aures praeberet: cum itaque arcanum cum eo caefar literarum commercium haberet, quod ille perfcripferat, fanctum erat, et, quidquid confilii fuggefferat, proba batur. Cum A. 1599. Tranffituaniam cum 1599 exercitu fubiiffet Bafta, Mathias archidux datis XIV. Nouembris e. anno Vienna lite. ris, grauibus verbis eumdem monuit, vt fumma humanitate, et circumfpectione cum Tranffiluanis ageret: caueret caufas omnes, quibus eorumdem animi poffent a caefare alienari, fpeciatim autem praecepit, vt creditum fibi militem feuera in difciplina contineret; pro poteftate prohiberet, ne is oneri potius effet prouinciae, quam faluti: neue cuiquam aliquid moleftiae, praefertim autem illis, qui caefari addicti erant, adfer

[ocr errors]
« PreviousContinue »