Page images
PDF
EPUB

ret (a). Sapientiffima haec mandata princi. pio a Bafta diligenter obferuata fuiffe dubitari nequit: verum longiore tenipore in prouincia commoratus, poftquam rem ciuilem non minus, quam militarem fummo cum im. perio illic procurare coepit, feu fuopte ingenio, feu multiplici nonnullorum inconftantia paulo vehementius irritatus, aduerfus omnes prudentiae leges ita auare, et afpere magiftratum geffit, vt Nicolaus Iftuánfi, ocu latus eorum temporum teftis, praecipuam fecutae poftea Botskaianae feceffionis caufam illi vni adfcribere non dubitauerit (b). Praeter plurima contra folennem a caefare cautionem Tranfiluanis datam, aduerfus patrias leges, gentisque immunitates, in ciuili gubernatione pro arbitrio acta, praeter exag. gerata tributa pro ftipendiis militum ab omnibus nullo difcrimine exacta, quo Tranf filuanis ad excutiendum iugum modum omnem, neruumque fubtraheret, quotquot locupletiores feu ciuitates, feu nobiles, atque dynaftas compererat, hos vario praetextu, copiofo auro, et argento mulctabat: ignorabat fcilicet Bafta, in ea demum ciuitate fubditos libenter fummi imperantis iugum pati, vbi opes, facultatesque per induftriam pa

rare

(a) Ex literis Mathine archiducis ad Danidem comi tem ab Vngnad in Baftae caftris agentem datis, eidemque Somlyouiae die XXII. Nouembris. a redditis.

(¿) Istuánfi Hiftor. lib. XXXIV, pag. 522.

rare, eisdemque fecure frui licet. Aliud quoque acerbitatis genus in gentem contu meliae omnis impatientem exercuit: nobilif fimos quippe viros contemtim habere: gentis mores, et propriam ei patriae viuendi confuetudinem amaris falibus traducere, honeftiffimos quosque conuiciis laceffere, nil penfi habuit. Supremi ducis exemplo, et impunitate animati milites, praefertim cum ftipendia deerant, velut in hoftili prouincia fpoliis, rapinis, atque omni iniuriarum genere incolas diuexabant: vt ii milites,non iam vt amicos, fidelesque vitae, rerumque fua rum propugnatores, fed tamquam immaniffimos hoftes auerfarentur; haec quidem ad Rudolphum caefarem plus fimplici vice, et feorfim a multis, et communi totius gentis nomine delata fuere, additis precibus, vt crudeli homine e prouincia euocato, Wayuodaque conftituto priftinis et legibus, et moribus prouinciam gu bernari iuberet: quae cum furda aure caesar accepiffet, eoufque odia Tranffiluanorum creuere, vt vna iam omnium vox effet, modo Baftae iugum poffet excuti, quauis conditione Turcis potius effe feruiendum, quod hi annuo XV. mille aureorum tribuco contenti, nullis vltra vectigalibus, aut militiae alendae oneribus prouinciales premere confueuerint. Cefferat quidem ad extremum communibus totius gentis querelis caefar, fed tum, cum malum iam incurabile euaferat, reuocatoque e Tranfiluania Baftae, Iacobum Barbianum fuffecerat, eo prorfus tempore, quo clariffimum belliducem in Tranfiluania retineri PAIMA P. III.

I

[ocr errors]

pauloque validioribus copiis inftrui oportebat, vt Stephanum Botskai ab occupanda pro1605 uincia prohiberet: ac reapfe A. 1605. rurfus Bafta in Tranffiluaniam redire iuffus, Botskaium profligauerat, fed cum in exhaufta 'regione nil amplius pecuniae in copiarum ftipendia poffet corradere, potiore caefareorum militum parte e caftris difcedente, Bafta ipfe cum paucis fuorum ad tutiora fecedere, prouinciamque Stephano Botskai occupandam relinquere coactus fuit.

§. XI..

Perturbatus id temporis Hungariae ftatus.

In Hungaria quoque diu iam glifcebat ignis fub cineré, qui affufo poftea per Stephanum - Botskai oleo, in apertum, idemque toti regno funeftum erupit incendium: noftrum erit, quaecumque demum illae tum fuerint; mali caufas,vt ad pofterorum memoriam traufmilfae funt, fideli calamó explicare: dolebat diu iam Hungaris, perpetua illa Rudolphi caefaris a regno, ac praefertim a generalibus regni comitiis abfentia: in grauiffimis etiam negotiis, quae moram non ferebant expediendis tarditas, vt poft plurium menfium interuallum ea interdum refponfa redderet, quae mutatis interea rerum, temporumue adiunctis inutilia, imo nonnumquam

reipublicae noxia, ac idcirco effectu impoffibilia euaferant: fpeciatim autem querebantur, plerosque regni epifcopatus, baronatus, comitatus honores, ac ipfam adeo palatini di gnitatem multis iam annis vacare: Dalmatiae, et Croatiae bani, generalium item regni capitaneorum in re militari poteftatem arctiffimis limitibus effe circumfcriptam, totamque rem bellicam per exteros militiae duces, ac praefectos adminiftrari. Senatui, fiue confilio regio, Pofonii agenti exiguam conceffam elle autoritatem, negotia Hungarica per miniftros homines exteros, rerum, iurium, et confuetudinum patriae rudes, ac inexpertos non fine priuato multorum, et communi totius regni damno tractari: ampliffimos S. coronae prouentus, facerdotiorum tot vacantium redditus, tributa, et vectigalia publica, gratuitaque fubfidia, maligne admodum per quaeftores regios adminiftrari, nilque fere ad inftauranda, ac rebus ad defenfionem neceffariis opportune inftruenda finitima Turcarum ditioni munimenta, aut confiniariorum mili tum ftipendia inde impendi: ob peffimam denique omnium reipublicae partium adminiftrationem, adeo regni ftatum effe perturbatum, vt nifi generali reformatione promptum ma lis remedium adferatur, illud fuapte concide re, ac hoftibus in praedam cedere oporteat. Haec cum copiofe, et faepius Rudolpho fuiffent propofita, commiffionem e clero, magnatibus, nobilibusque conflatam Pofonii cogi iuffit, quae praefide Ernefto archiduce, de curandis reipublicae vulneribus delibera

ret: at cum archidux nulla quidquam decidendi poteftate effet inftructus, ac quidquid ibi conftitueretur, caefareorum miniftrorum examini fubmitti oporteret, commiffio illa re infecta diffoluta fuit. Cum itaque animorum apud Hungaros aegritudinem magis iam in dies crefcere fenfiffet: Mathias archidux, caefari perfuafit, vt generalia regni comitia ad. 1593 diem XXV. Ianuarii A. 1593. indiceret, id quod ille cumulate praeftitit, cum Mathiam ipfum plena agendi, concludendique potefta te inftructum, vice fua eisdem praefecit: ac reapfe in his comitiis, id operam dedit Mathias, vt falua caefaris dignitate quamplurimis Hungarorum querimoniis fatisfieret. Principio enim ex datis ad fe comitiorum refponfis, paulo vehementiore calamo exaratis, exulceratos admodum omnium animos fatis aperte cognouerat: fic die XIII. Februarii e. a. his verbis vfi fuere : Si infectis ,, rebus hinc difcedatur, alioquin fere iam „ desperati, extrema neceffitate coacti, ad

99

extrema defcendere cogentur: vnde non ,, ipfa modo Hungaria, verum et vniuerfa

Europa periclitetur,,. Sed Mathias, cui excelfa Hungarorum indoles optime perspecta fuerat, ita cum prudentia, et moderatione fua exafperatos ordinum animos ad quietem reduxerat, vt has etiam minas mitigare poftea, excufareque ftuduerint (a). Praeter haec,

(a) Pleraque ex his debemus mutuis Marbiam inter et congregatos in comitiis regai ordines fcriptis,

« PreviousContinue »