2

vt hominem fecundis tot fucceffibus elatum ad honeftam aliquam pacis cum caesare ineundae rationen poflet adducere: poft mul. ta itaque ex aulae ministrorum confilio incafe sum tentata, id demum Rudolpho caesari suggeflit Matbias archidux, vt Stepbanum Illésházi Viennenfiuin iudicum fententia biennio abhinc maiestatis damnatum, ac in Polonia exulem , culpa , poenaque omni condonata , domum reuocarer, eiusdemque confilio, et opera ad reftinguendam feditionis flammam vceretur, illum enim magna apud suos elle et exiftimatione , et autoritate: cumque alie. na a Catholicis, Augustana facra fequeretur, idoneum plane videri, ad acacholicos etiam caefaris partibus conciliandos. Confilio huic, quamquam illibenter, parendum tamen libi eo temporis articulo putauit Rudolphus : itaque Matbiae negotium dedit, vt oblata no. dine suo virae, bonorumque gratia , homi. nem Pragam ad fe venire iuberet , quo ibi. dem de pacis cum Botskaio componendae conditionibus clarius, vberiusque poflet e. doceri. Poftquam geminas huius argumenti literas accepiffet Illésházius, nil iam ve fincera' caefaris in le voluntate addubitans, Matbiae archiduci refpondit, minime e re caefaris fore, fi ipse Pragam rediret , ficque fe eiusdem partes sequi aperte declararet , quod omnis eius negociatio Botskaianis fu: specta fit futura : veilius multo et caėsari, et patriae fore, si bona illius venia, liceret fibi recta ad Botskaium , a quo crebris et literis, et nunciis euocaretur, le conferre: vbi coir.

ciliata libi hominis et beneuolentia , et fidu-
cia, ea omnia , quae pro augustae domus
Auftriacae honore , atque commodo vide.
revcur, fumma fide, et diligencia eller actu.
rus. Singulari huic confilio cum ex Ma.
thiae archiducis fualu apnuiffet caefar, Illés,
bázius e. Polonia recta ad coniuratorum ca.
ftra transiit, captamque breui apud omnes
autoritatem confecutus fuit , vt eumdem
Botskaius praecipuum arcanorum confiliorum
fuorum arbitrum delegerit, nec quidquam
deinceps illo inconfulto conftituerit: atque
in hac ftatione Illésházius datam caesari fi-
dem nequaquam fefellit , fummaque vsus
circumspeccione, ea deinceps egit , quae
eum non modo patriae , verum etiam ay.
guftae domus ftudiofum fuiffe probant. Il-
lud profecto fingulare fuit in patriam cari.
tatis argumentum, quod cum ditionis cae.
fareae ciuitates, et arces per Hungariam
per Botskaianos fociis Turcis, partiin vi,
partım deditione occuparentur, Itudiofe ca-
uerit Illésbázius, ne idinodi locis Turcae
praesidio imponerentur, vt adeo hi toto eo
hello nullius prorsus munimenti poffeffio-
nem adierint : praeterea Mathiam archidu.
cem per occultos nuncios cunctis de rebus,
et Botskati confiliis edocebat, ac quid, qua-
ve ratione agenduni effet , admonebat. Hoc
terum pofitu, Matbias Sigismunduin Forga-
clium ad Botskaium misit, qui Caesaris no-
mine fidem daret, saluis religionis Catholi-
cae iuribus, et praerogatiuis, Auguttanae
vna, ac Helueticae confeflioni liberum fore

exercia

exercitium : palatinim ceterosque vacantes regni magiftratus in proximis comitiis creatum, ac vna ibidem reliquis coniuratorum querimoniis communi ordinum regni confilio , et confenfu fatisfactum iri: haec cum die XIII. Nouembris A. 1605. propalam For: IOOS gatsius explicuiffet, principio probari vide. bantur : at poft dierum aliquot consultatio. nes et a Botskaio, et a coniuratorum senatu die XXV. eiusdem mensis sunt reiecta; videbat nempe Botskaius, nil se e tota ea tragoedia lucri decerpturum, nisi fibi Transfiluaniae poflessio iis, quibus Sigismundo Báthorio concella erat, iuribus , et condicionibus per caesarem confirmaretur: sed et alii clare perspi. ciebant, minime se priuata ea commoda, quae ante fperauerant, consecuturos, fi pacein illis, quas caefar offerebat, conditionibus amplecterentur, vnde manifeftum fit, pleros. que non tam ad religionum suarum exerci. tium procurandum , vindicandasque gentis fuae praerogatiuas, quam ad augenda priuata fua emolumenta, arina corripuiffe, quod neque cum haec ponere voluerint, cum caefar ea omnia, quae famoso suo libello coniu. rati querebantur, se curaturum addixit. Ob. ftinatio haec Botskaianorum non mediocriter displicuit Illésbázio , qui cum pro certo te. neret, fumquam pacem coalituram, ticae saris propofitiones io pleno semper seditioforum conuentu examinarentur, eo demum confilio, ac prudentia fua rem adduxit, vt er a Botskain, et ab vniuerfo conjuratorum coetu plena cum agendi poteftate orator ipfe PAI.MAP. III.

К.

1

!

ad Mathiam archiducem mitteretur (a): huic
enim iam tum Rudolpbus, turbaruni Hungari-
carum toedio correptus , totum pacis cum
Butskaio fanciendae negocium commiserat,
quae eo magis neceffaria fuit, quod Bohemi
pariter , et Moraui ad liberum religionum
fuarum exercitium extorquendum, veceres-
que gentis suae libertates, et praerogativas
poftliminio recuperandas, incimam cum Bots-
kaianis armorum focietatem inire parabant,
quod si bello adhuc durante ad exitum de
duxitsent, de Austriacae domus in Bohemicas
ditiones dominatu actum erat.

S. XV.

Pacificatio Viennenfis.
Principio anni 16ch. Stephanus Illésházi,
et Petrus Maldosleuits Botskaianoruni orato.
res Viennam appulfi , poft dierum aliquot
cum Matbia archiduce confutationes, de ce.
denda Botskaio Transsilvania , ceterisque pa-
cis capitibus nullo negotio conuenere: quae
cum Botskaio fubinde relata fuillent, is secun-
do rerum fuarum fuccellu vltra moduni ela.
CHS, mutata interea voluntate, minime iam

1

(a) Ituánfi Hiftot. lib. XXXIV. & pag. Slit. qui ca

men ea , quae de Stephano Illésházio alio e fonte
hausta retulimus, ignoraffe videtur.

iis, quae ante poftulauerat, contentus, totain infuper Transtibiscanam · Hungariam, gerai. nos ad haec Beregienfem, et Vgotsiensem cor mjcacus, ac Tokaienfem denique dynattiam, libi hereditario ad pofteros iure transcribị flagitauit ; noua haec poftulata eo fine exco. gitauerat Botskaius, vt, fi ea sihi negarentur, fpeciofam belli iterum suscicandi caufam nan, cisceretur: multuni Illésbázius, Paulus Nyári, multique primi ordinis viri operae colloca uerant, vt hominem sibi propemodum ere. prum ad aequiora traducerent conlilia , cum. que oleum , et operam perdidiffent, noua haec Botskaii poftulata Viennam cursus per oratores perferri oportuit, quae cum initio vt abnormia reiicerentur; Illésbázius clama Mathiam admonuit, ne in iis, quae ad Botskaii personam pertinebant, concedendis difa ficilein fe praeberet, propterea , quod is omni herede careret, ac paulo iam grauius ex aqua intercute laborans , medicorum senten. tia propediem eflet obiturus : a cuius obitu nox omnia fuapte ad regis Hungariae ius efleño deuoluenda: atque haec fpes in causa fuit , vt Mathias paulo liberalius fibi cum homine iam iam animam agente agendum cenfuerit, nos fumma folum pacis capita hic lo. ci attingemus: datum itaque Botskaio , vt in hereditario ad masculini sexus pofteros iure, iis nempe, quibus Sigismundus Báthori, conditionibus Transsilvaniam obtiveret, cum Bibariensi, Zarandiensi, Szolnokiens, et Mar. marosiensi comitatibus : his tres alii: Szatb. marienfis, Vgotsiensis, et Beregienfis adiice