rentur cum arce, et dominio Tokaienfi, quae omnia Botskaio absque heredibus decedente, nulla interpolita mora ad S. coronae Hunga. ricaé ius, atque proprietateni redirent : ex aduerso autem Botskaius ea omnia, quae e caesaris ditionibus rapuerat, mox a conclusa pace, caesareorum hominum manibus resignaret. Cum ceteris autem coniuratis ita trans. actum : in proximis regni comitiis more, ai instituto veceri palatinus eligeretur: cum communis omnium effet opinio, res Hungaricas ob perpetuam caesaris a regno absentiam, ac in negotiis expediendis tarditatem fuiffe perturbatas, Mathias archidux guver: nator Hungarine crearetur, abfentis caetaris vices plena cum agendi poteftate obiturus : faluis religionis Catholicae juribus , ac prae. rogatiuis liberum Auguftarae, .et Helueticae confessioni addicris religionis fuae exercitium mdulgeretur : templa per vimjs atque cumuli tum vtrinque abläta redderentur: ecclefiafti. ci porro etiam caufas iure patrio, et consue. tudine ad facrum forum pertinentes discutérent , fi tamen limites jurisdictionis fuae egresli , in res profanas inuolatle viderentur, in generalibus regni comitiis eorum autoritas ad id, quod aequum est, reftringererur: ca. merarum , aerariique regii adminiftri Hungari deinceps, iidemque e feculari ordine conftituerentur : praefecturae inilitares Taurino, et Comaromio excepto , Hungaris crederen. tur: iniuriae, et dumna fecellionis tempore fibi mutuo illata condonarentur: denique cum Rudolphus regia fide cauerit, se leges, im

munitates, et consuetudines gentis faluas de inceps feruacurum, confoederaciones, con. iurationesque omnes in terrae principem hạc. tenus initae, fine mora desinerent, ac in perpetuum deinceps interdictae effent. His aliisque die XXIII. Iunii A. 1606. Matbias 1606 archidux cum iunctis fibi Germanis, Hungarisque miniftris Paulo Sixto comite Trautson, Carolo a Liechtenstein , Ernesto a Molard, Sigefrido Preiner, Tboma Erdódi Tauernico, Georgio Thurzo, Sigismundo Forgáts, Vdalrico a Kremberg , ac praeterea Botskaianorum oratores : Stephanus Illésházi, Thomas Vízkeleti, Andreas Ostrofich, et Paulus Apponyi subscripsere : eadem Rudolphus cae. sar die VI. Augusti e. a. calculo suo roborauit: gemina praeterea instrumenta sub id tempus confecta funt:alteruin, quo Hungari die XXIII. Septembris Bohemiae regni ordipibus fidem dant , fe pacis capita omnia fponte, non coacte amplecti, ac fideliter deinceps obferuare velle : alterum, quo die XXVI. eiusdem mensis Bohemi' vicissim cau. tionem dedere, eadem era caefare, et a le *cuftoditum iri(a). Restincto hunc in modum bello ciuili, Turcae quoque mitiores redditi opera Stephani Illésházi' ad ineundam cum Rudolpho in viginti annos pacem funt addu. cti, per quam solius Strigonii, quod suis au. spiciis, armisque expugnauerant, acceffione

(a) Vberius hoc' disce ex pacificatione in codice iu.

ris patrii edita.

pristini eorum ditionis limites creuere: pax
haec in caftris Danubium inrer, et Situam
fluuios politis, die XI. Nouembris e. di V.
trinque liguata fuit (a).

§. XVI.

Stephani Botskæi obitus, et ultima voluntas.
Stepbanus Botskai parto per ciuile bellum
principatu, opibusque plane regiis Gbi com.

paratis haud diu fruitus die XXVIII. Decem1605 bris A.1606. nullo prorsus herede relicto

Caffouiae ex hydrope obiit : ne itaque, vt
vi pacificationis Viennenfis cauium erat, et
Transilvania , et, qui eidem concessi erant,
Hungariae comitatus ad facrae coronae domi-
Datum redirent, per fummam perfidiam ino-
riens prohibere ftuduit: iograuefcente enim
aegritudine, cum nulla iam illi spes vitae
fupereffet, vocatis ad fe coniuratorum pri.
toribus autor fuit, vt mox a morte fua no.
uum Transsiluaniae principem legerent Van
lentinum Drugeth de Homonna, quem ipse
cum ob inlignem prudentiam, tum vero a.
pes immenfas ei dignitati et gerendąe, et
żyendae aptiffimum fore cenferet. Condica
praeterea teftamento ea et Tranfiluanis, et
Hungaris monita reliquit , quae quam lucu,

(a) Ibidem,

lentissime demonftrant, quam infincera, per. fidaque mente Pacificationi Viennenfi (ub. fcripferit: quam iniquo in augustam domum Auftriacam animo, quam item exigua ad patriae tranquillitatem, et falutem ferretur ca. ritate. Nos pauca folum de multis excerpta compendio referemus: Hungaris igitur non minus, quam Transsilvanis autor fuit, ne vllo vnquani tempore, aut conditione TransGluaniam immediato regis Hungariae imperio adiungi , subdiue paterentur, proprios semper prouinciae darent principes , Turcarum clientelae, focietative obnoxios: commodum id imprimis fore Hungaris, qui fi libertates fuas ab Austriacis principibus re. stringi aliquando sentirent, promptum femper apud vicinos Transsilvaniae principes, ac per eos apud portam Otromannicamauxilium essent reperturi : atque istud freno futurum Auftriacis, ne durius cum gente Hungarica agere auderent: Trapsliluanos autem hortatus fuit, vt ad aemulationem , dis. cordiamque omnem donio prohibendam, a conftituendo e prouinciae familiis principe abstinerent: hunc potius ex illustrioribus , locuplecoribusque Hungariae magnatibus sibi eligerent, qui propriis eciam facultatibus fuis decorum dignitatis suae pofset tueri , et tani. quam exterus, nullaque cum fuis cognatio. ne, vel affinitate implicitus, citra omne par tium studium, prouinciam gubernaret. Per eumdem hune principem Hungarum, neceffariain Transsiluanos inter, ac Hungaros ami.

KA

citiam , animorumque confenfionem conser-
uacum iri. Haec fere sunt praecipua ex eis,
quae Botskuius vltimis cauit tabulis.

S. XVII.

Pacta pacis Viennensis primi infringunt

Transliluani.
Huic igitur poftremae Stephani Botskai vo-
luntati, contra quam Viennenfi pace caurum
fuerat (a), aliqua ex parte obfecuti sunt
Transfiluani; etfi enim Valentinum Homonnai
partim propterea, quod Batskaius fua vnius
autoritate. eum fibi Tuccefforem conftituerit,
partim quod illius potentiam vererentur, d.
perté repudiquerint, mox tamen, quali ea,
quae Viennenfi pacificatione concluta erant,

pibil ad eos attinerent, die VII. Februarii
3607 A. 1607. Sigismundum Rakótzi quamquam

inuitum, ac reluctantem principem iuffere:
cui etiam die IV. Marcii e. a. confirmacio,
et principatus insignia per Turcicum inter-
pupcium consignata funt : qui cum fe per
Valentinum Homonnai, praereptae fibi digni,
tatis dolore abreptum, apud Turcas accu,
fatum, fufpectumque reddicum intellexillet,

(a) Pacificationis Viennensis quoad perfonam Stepha

mi Borskaj ). III. in codice iuris patrii.