Page images
PDF
EPUB

vt reliquum, quod erat, prouectae iam aetatis tranquillus poffer exigere, exigere, confentientibus prouinciae ordinibus principatum Gabrieli Báthori de Somlyó, Stephani Báthori, ac Sophiae Bebek de Pelfeötz filio A. 1608. 1608 ceffit, qua in re confequenda, ac impetranda etiam a Turcis confirmatione, quia Gabrielis Bethlen de Ictár operam fibi vtiliffimam fuif fe fenfit Báthorius, trium fedium Siculicalium: Tsik, Gyergyó, et Kászon eumdem creauit iudicem atque hac ratione Betblenius, iam ante Hunyadienfi comitatu, bonisque am pliffimis per Botskaium donatus, noua hac dignitatis acceffione paulo iam maiorem non apud Turcas modo, verum etiam apud fuos autoritatem confecutus, viam fibi ad fupre.. mam principis dignitatem praeparauit. Ru dolphus caefar noua hac Gabrielis Báthorii electione, altera iam vice Viennenfem pacificationem violari acerbe ferens, pro eo, ac debuit, acriter eidem obftitit, neque prius illi affenfus fuit, quam poftquam Báthorius per miffos Pragam oratores, non folum ritu folenni illi, vt Hungariae regi, fidelitatem, et obedientiam profeffus fuit, verum etiam in id confenfit, vt quo facrae coronae in Tranffiluaniam iura magis conftabilirentur praecipuis aliquot ciuitatibus, et locis mu nitis Germani militis praefidium imponere. tur. Poftquam autem Mathias, cedente Rudolpho fratre, rerum in Hungaria eodem adhuc anno potitus fuit, Stepb. Illésházio negotium dedit, vt Bátborium vna, ac Tranffiluancs, ad pacta Viennenfi pacificationi conformia

[ocr errors]

adigeret, quae cum et princeps ipfe, et prouinciae ordines iureiurando roboraffent, eademque Nicolaus Zegnyei, et Sigismundus Kornis Tranfiluanorum legati poftea in comitiis Pofonienfibus retuliffent, quo maius illis robm accederet, decreto tum edito funt inferta (a). Haec autem eorum fumma fuit: Gabriel Báthori fidelem, ac obedientem regis Hungariae clientem fe exhiberet: Tranf filuaniam cum vicinis quatuor Hungariae comitatibus: Bibarienfi, Zarandienfi, Szol nokienfi, et Marmarofienfi ipte, et heredes fui mafculi poffiderent, fi absque herede ob. iret, vniuerfa haec ditio ad regis Hungariae ius reuerteretur: vt autem et de principis, et de prouincialium in fe fide eo certior, fecuriorue effer Mathias, celebriores ciuitates, et arces Germanorum praefidium admitterent: fed haec follicite rum, prouide que conftitura, minime deinceps a Tran/lil uanis obferuata funt, vt adeo merito mireris, eorum temporum in folennibus iureiurando etiam firmatis cum terrae principe tra etatibus violandis facilitatem, iureque iam reiicias illorum querelas, qui Auftriaca e domo reges noftros fidem fubditis fuis datam fallere confueuille, calumniati funt.

(4) Mathiae decreti I. art. XI. et XIX. poft core. nationen.

§. XVIII.

Rudolphum inter, ac Mathiam fratres difcordia.

Feruente adhuc Botskaiana tempeftate, domefticis diffidiis augufta domus Auftriaca perturbari coepit: quae tamen minus, quam timeri poterat, damni poftea attulere. Cae lebs ad eum diem Rudolphus caefar, cum nullam praeterea e Mathia, Maximiliano, et Alberto fratribus, pariter coniugii expertibus, fpem pofteritatis cerneret, confilium fufcepit, Ferdinandum archiducem, Caroli Styriae ducis filium, principem fingulari probitate, fapientia, atque prudentia confpicuum, ac plurium iam ex Maria Bauara coniuge liberorum patrem, cunctis in ditioni bus Auftriacac domui obnoxiis fuccefforem conftituendi: quapropter vt eum Germaniae principibus magis cognitum redderet, viamque fenfim ad Romanorum regis dignitatem praepararet, femel ac iterum eumdem ad imperii comitia fuo loco praefidem ablegauerat. Eadem mente fuit Philippus III. rex Hifpaniae, ac id ipfum, vt fieret, non tam fuadebar Rudolpho, quam imperabat.

Illius

enim aetatis Habsburgica e domo réges Hifpani, quod fenioris fratris Caroli V. ad quem iure primogeniturae omnes Auftriacae prouinciae pertinuerant, effent pofteri, multum fibi iuris in Ferdinandi 1. heredes, et fuccellores arrogabant. Illorum confilio, et confenfu iunioris lineae primogeniti in Germanicis terris fuccedebant, deinceps autem ge

nitorum archiducum ftipendia, et fortuna ab illorum arbitrio, ac prouidentia pendebant: citra aulae Madritentis fcitum, nec foedera licebat Auftriacis cum quoquam inire, nec bella indicere, Et vero, ne quid diffimule. mus, perpetuus ille Hifpanorum in Auftriacam aulam dominatus, et fubmilla ab eis imperia, quia et a Germanorum. Germanorum, et ab Hungarorum moribus, ac inftitutis plerumque abhorrebant, peffimos nonnumquam habuere exitus, multumque ad alienandos fubditorum a principe fuo animos contulere: hoc tamen, quamquam graue, jugum Hifpanicum patien ter ferendum erat Auftriacis, ne fumme fibi neceffariis pecuniarum, et militum fubfidiis, quae liberaliter ex Hifpania accipiebant, fpoliarentur.. Horum ex tranfitu meminiffe oportuit, vt multarum rerum, quae et tum, et deinceps ab Auftriacis acta erant, caufas eo clarius intelligeremus. Poftquam igitur huic Rudolphi caefaris, ac Madritenfis minifterii de Ferdinando fucceffore creando de. ftinationi, ceteri fratres omnes prona voluntate affenferant, vnicus obftitit Mathias archidux, negans fe admiffurum, vt fe caefaris germano, ac legitimo herede fuperftite, tam opulenta fucceffio ad patrui filium deuolueretur: ob quam interceffionem cum et Ru dolphum, et Hifpanos fibi infenfos effe non ignoraret, fortunam quantocyus experiri, ac fiue confilio, fiue armis certam fibi reddere conftituit Auftriacis in terris fucceffionem. Stephanus Illésházi miffus fub id tempus ad pacem componendam a Botskaianis Viennam

legatus, poftquam et ex aulicis, et ex Ma thia ipfo domefticae difcordiae caufam cogno uit, anxium, fluctuantemque huius animum, Hungaria certo certius potiendi fpe comple uit, modo Mathias viciffim id in proximis regni comitiis operam daret, vt ipfe regni palatinus eligeretur. His promiffis clam v trinque factis, Mathias vocatis ad fe, Paulo Trautfon, Carolo Liechtenstein, et Sigefri do Preiner potentiffimis, ac fibi fidiffimis Au ftriae dynaftis, meurem fuam de affirmanda fibi, viuente adhuc caefare, in Auftriacis ditionibus fucceflione aperuit: qui non modo fuam illi fidem quam libentiffime obligarunt, verum etiam eo fubinde rem adduxere, vt vniuerfi fere Auftriae ordines in idem propofitum confpirauerint, folennique chyrographo cauerint, le Mathiae archidu ci conftanter fideles fore, auxiliaque contra quosuis eius aduerfarios, ne caefare quidem, fi obniti porro pergeret, excepto, quam cumulatiffime praeftituros. Inopinata haec Auftriacorum pro Mathia archiduce coniuratio, ignaro prorfus caefare, A. 1607, ad exitum 1607 deducta fuit. Illésbázius autem fidem datam liberaturus, poft terminatam Viennenfem pa cem, in Hungariam reuerfus, primum omnium Georgium Thurzo de Bethlehem-falua, qui in Rudolphi caefaris fide conftans ad id tempus perfeuerauerat, ad fua confilia traduxit, eidemque negotium dedit, vt interea cis, et transdanubianae Hungariae magnates, atque nobiles, ad Mathiae archiducis partes fequendas, ferendaque, fi res ita ferret, pro

[ocr errors]
« PreviousContinue »