Page images
PDF
EPUB

§. III.

Bethlenius inito cum Bobemis contra Ferdi nandum foedere Hungariam inuadit. Poftquam in pertrahendis ad partes fuas Hungariae primoribus operam fe perdere fenfiffent Bohemorum oratores, cum nonnullis, equeftris praefertim ordinis viris, clancularia inftituere coeperunt confilia, eoque fucceffu rem fuam egerunt, vt plurimos ex eis a caefare alienauerint; qui cum fe a magnatibus regni deftitutos, idoneis ad feceffio nem faciendam viribus carere viderent, com, muni confilio legationem in Tranffiluaniam ad Gabrielem de Bethlen mittendam decreuere, qua is ad libertatum, et praerogatiuarum gentis Hungaricae, quas a Ferdinando laefas falfo criminabantur, tutelam, vindicandum item acatholicis focietatibus, quod minime tum adhuc reftrictum fuit, liberum religionis exercitium armatus inuitaretur, Obiit legationem hanc Hieroslaus Zmeskal fucceffu feditiofis quam optatiffimo; Betblenius enim vbi primum de turbis Bohemicis edoctus fuerat, illico magno ftudio bellum apparare, militesque fumma diligentia, et celeritate conferibere coeperat, eo liberius, validiusue poftea in turbido pifcaturus; ne autem apparatus ille Viennenfis aulae miniftris aliquid fufpicionis adferret, quamprimum Ferdinandus pleno iure Hungariae gubernacula capeffiuit, folennes foederis tabulas fuo, ordinumque Tranffiluaniae nomine

[blocks in formation]

confectas Viennam transmiferat, queis fe fub fide Chriftiana obftringebat, ad mutuam cum caefare concordiam fouendam, fuppetiasque illi aduerfum quosuis hoftes, vno Tur ca excepto, totis viribus ferendas: cum au tem nonnulli ex Hungariae primoribus, Alagrante iam feditiofis confiliis Bohemia, anxie in apparatus Trapffiluanici caufas inquirerent, datis ad eos literis non erubuit Bethlenius fcribere, optime fe pactorum recens eum caefare innouatorum meminiffe, nuncque iam tempus appropinquare, quo fuam Ferdinando fidem, et amicitiam facto ipfo teftaretur: quo quidem refponto et Hungari primores, et miniftri Viennenfes adeo delufi funt, vt nil prorfus finiftri e Tranfiluania pertimefcerent. Hac igitur cum mente effet Bethlenius, cupidiffime eam legationem admifit, vt qui nihil ad eum diem praeftolabacur auidius, quam vt fpeciofum aliquod aequitatis velum nancifceretur, quo belli, quod animo iam conceperat, iniquitatem obtegeret. Porro vt Hungaros noù acatholicos folum, verum etiam Catholicos ad figna fua fequenda paulo vehementius incenderet, fparfis ad Stephani Botskai imitationem per regnum libellis declarauit, fe non alio fine, quam ad vindicandam acatholicis eam, quae pace Viennenfi et in comitiis anni 1608. illis conceffa fuit, libertatem, vniuerfae item gentis Hungaricae leges, confuetudines, ac immunitates in integrum reftituendas vel in, uitum ad arma defcendere coactum fuiffe; fic ille poftquam priuati lucri e ruinis Hunga

9

riae corradendi caufa bellum iam decreverat, tum primum caufas, vt id iure obmouiffe videretur, conquirebat. His Bethlenii criminationibus fuas continuo oppofuit literas Ferdinandus, quibus belli contra fe nulla data caufa fufcitati iniuftitiam viuis depinxit coloribus (a). At ferum iam tum fuit calamis, fcriptisque depugnare, quod Bethlenius eodem adhuc autumno anni 1619. quadra- 1619 gies mille armatis fuperiorem Hungariam inundauerit. Georgius Rákótzi cum copiarumi parte praeire iuffus, ciuitatibus, arcibus, comitatibusque omnibus fub iugum miflis Caffouiam denique fpontanea vrbici magiftratus deditione occupauit, ibidemque tribus facerdotibus Catholicis odio religionis necatis (b), infigne edidit crudelis, ac Catholicorum facrorum intolerantis, perfequentisque animi fui argumentum. Poft tragoediam hanc non fine Catholici coetus confternatione terminatam, adfuit demum cum exercitus robore Bethlenius ipfe, vrbemque triumphanti fimilis ingreffus, complures dies habendis de belli profequendi ratione confultationibus impendit; cunctis e fententia rite conftitutis, Hungarorumque animis vtcumque exploratis, relicto ad Callouienfium partium

(a) Exftant hae apud Kazi Hiftor. Hung. lib. II. pag. 240.

(b) Erant hi Marcus Crifinus Strigonienfis Canonicus, tum Stephanus Pongrátz, et Melchior Grodetz e focietate Iefu facerdotes. Vide de his Kazi Hiftor. Hung. lib. III. pag. 167.

tutelam Rakotzio, Bethlenius promotis per fuperioris Hungariae comitatus itineribus multorum vbiuis magnatum, et nobilium turmatim ad eius figna confluentium acceffione in immenfum auctus, nemine refiftente, Tyrnauiam vfque peruenit: hic ille foedus contra caefarem cum Bohemorum legaris pepigit, ab eisdemque in belli fumtus XL. mille aureos accepit, viciffim autem VIII. equitum millia duce Francisco Rédei Pragam dimifit Friderico palatino recens intrufo Bohemorum regi fuppetias latura,

S. IV.

Betblenius S. corona, et potiori regni parte potitur.

Luftrato Tyrnauiae exercitu, cum Bethlenius copias fuas multorum millium Hungarorum acceffione auctas videret, ad maiora iam audenda incitatus, Polonium caftra promouit. Ac hic quidem a regni primoribus, qui magno illuc numero confluxerant, cum fua, tum vero S. coronae ibidem cuftodiri folitae caufa magnopere trepidatum fuit, propterea quod, fi vfitatas pacis tempore excubias demas, nullus praecerea praefidiarius miles adeffet, qui vrbis, arcisue moenia. tueretur. Quae copias vel e vicinis comitatibus tempeftiue colligendi, vel certe facrum diadema ad tutiorem locum deportandi incu

ria haud fcio an a grauiore culpa poffit excufari. Hoc cum loco effent res Pofonii magnates relicta hofti ciuitate in arcem fe fe recepere; tolerarunt illi cum modica fuorum manu oppugnationem et diu, et fortiter, verum quia nullam fpem auxilii a caefare fubmittendi affulgere videbant obfeffi, Betblenius autem tam illuftris praedae quantocyus potiundae cupidus, fplendidas deditionis con ditiones offerebat, nutare coeperunt magnatum animi. Pars in caefaris fide conftantior, quos inter Stephanus comes Pálfi coronae duumuir fuit, ferendam porro etiam obfidio nem, ac, fi fors ita iubeat, occumbendum potius fortiter, quam facrofanctum gentis Hungaricae pignus vltro hofti prodendum fuadebant at cum potiores, tot illuftrium virorum vitam vtiliorem aliquando patriae. fore, quam mortem exiftimarent, fperarentque tempeftatem hanc, vt tot alias ante id. tempus feditiones, optata pace poffe fedari. iis, quas Betblenius obtulerat, pactis arcis, et facrae coronae deditio facta fuit. Nil victoria hac optatius hofti euenire poterat, vt qui et pretiofiffimo illo pignore, magno fibi deinceps ad quiduis a caefare obtinendum vfui futuro, et numerofa magnatum regni corona fe potitum mirifice laetatus fuit. Hos inter praecipui fuere: Sigismun dus Forgács regni palatinus, Petrus de Reua comes Turocienfis, et Stephanus Pálfi ab Erdöd facrae coronae conferuatores. Hos ille omnes iuramento fidelitatis prius fibi obftrictos, ea lege libertati reftituit, vt bel

« PreviousContinue »