Page images
PDF
EPUB

lo durante deinceps apud fe remanerent. Tam infigni victoria tumidus Bethlenius, traducto in Auftriam exercitu, Viennam arctiffima cinxit obfidione, vrbemque hanc,`et idoneo deftitutam praefidio, et domefticis factionibus laborantem facile in fuam redegiffet poteftatem, nifi res fuas infigni prorfus imprudentia, et belli in hoftico gerendi infcitia corrupiffet: tantum enim abeft, vt annonae promptuaria exercitui fuo per hyemem quoque fuffecturae, circum Viennam erexerit vt etiam futurorum improuidus dimiffis in omnem partem praedatoriis agminibus, oppida, pagos, collectasque iam fruges incendio deleuerit, qua depopulatione admoniti vicini incolae, quidquid pecorum, pecudum, annonaeque fuit, hofti tempeftiue fubducta, ad tutiora, remotioraque loca abftraxerunt. Atque hinc factum, vt de ficiente fenfim in caftris aunona, vniuerfae copiae fubinde dira fame vexari coeperint, cui cum ex Auftriacis ditionibus nil amplius opis adferri poffe videret Bethlenius, foluta Viennenfi obfidione, exercitum in Hungariam reductum circum vtramque Danubii ripam per hyberna diftribuit. Equidem incredibile videri poffet Bethlenium paucorum menfium fpatio, vniuerfa, quae a Turcico dominatu adhuc libera fuit, Hungaria adeo facile potiri potuiffe, nifi caufam quoque fucceffus huius cognitam, perfpectamque 1608 haberemus. Vetitum nempe per anni 1608. comitia fuerat Matbiae II. regi ftipendiarias

legiones Germanicas citra ordinum regni con

fenfum in Hungaria tenere, quod ipfum Ferdinandus etiam inaugurationis fuae tempore fe obferuaturtim iuratus promiferat, vt adeo praeter praefidiarios Hungaros, qui limitanea Turcis munimenta cuftodiebant, nullae effent in ftatiuis copiae domefticae, quae ad primum belli ftrepitum in vnum contrahi, irrumpentique Bethlenio potuiffent opponi, Tota nempe regni fecuritas ad eam militiam redacta tum erat, quae per gentis infurreetionem conflanda erat, haec autem tam cito, ac praefentis difcriminis magnitudo expofcebat, imperari omnino non poterat. Nil igitur obftabat Bethlenio, quo minus Hungariam ftatario milite vacuam fubiugaret. Ex quo iam clare intelligas, Botskaianarum. partium fectatores, cum ftipendiarias legiones exteras e regno exterminatas voluere, non aliud intendiffe, ac vt Tranffiluaniae principibus, quos ad Botskaiani teftamenti mentem libertatum fuarum vindices conftituerant quoties euocarentur, liberrimus pateret in ditiones Hungaricas ingreffus. Id cum et Ferdinandus II. et qui eum in folio Hungarico confecuti funt, Ferdinandus III. ac Leopoldus M. fapienter perfpicerent, ne regnum idoneis defenforibus deftitutum, hofti. um pateret libidini, induci numquam poterant, vt Germanicas copias penitus inde educerent: quod eorum ad communem et fuam,et fubditorum fecuritatem procurandam ftudium, non leuibus fubinde motibus, praefertim Leopoldo imperante, occafionem praebuit. Quamquam in communt illa Hungariae a Ferdinans

do defectione fuere non pauci, qui cum falutis, facultatumque fuarum iactura fumma fortitudine, et conftantia legitimi principis fui partes funt tutati. Hoc in numero fuit: Nicolaus comes de Frangepam Illyrici banus, cuius potiffimum fidei, et vigilantiae confer uatam debuit Croatiam Ferdinandus II. Is enim fub ipfa Bethleniani tumultus initia, habitis generalibus regni comitiis, grauiffima oratione eo fortiffimam illam gentem permouit, vt nemo effet, qui non vitae, fortuna rumque iacturam perpeti mallet, quam a legitimi principis obedientia fecedere: in id praeterea peculiari ftudio euigilauit, ne vllae feditioforum literae in Croatiam perferrentur, cumque Ioannes Kruffel de clanculario cum Bethlenianis commercio in fufpicionem vocatus effet, Frangepanius, vt erat prifcae vir feueritatis, veritus, ne mali vis vlterius ferperet, hominem, feftinato tamen praeter patriarum legum praefcriptum iudicio, propalam Zagrabiae obtruncari curauit; neue quid ad fecuritatem deeffet, collocatis per opportuna loca ftationibus militaribus, ita omnes in Croatiam aditus obfepfit, vt tametfi Franciscus de Battyan valida Bethlenianorum manu ftipatus plus fimplici vice irruptionem facere tentauerit, femper tamen inde cum clade fit reiectus. In Hungaria autem prae ceteris commemorari merentur: Georgius Zrini, Thomas de Nádasd, et Nicolaus Efzterházi, quos cum Bethlenius in-caffum ad perfidiam follicitaflet, bona, poffeffionesque eorumdem ferro, et igne eua

ftari

ftari juffit. Idem fatum fubiere Georgii Dru geth potentiffimi in fuperiore Hungaria vi, ri dynaftiae, qui iactura hac minime fractus, numerofas copias, aere fuo in vicina Polo nia collegit, ac Rakotzium ad pugnam pertractum memorabili clade profligauit: neque tacenda hic Stephani comitis Pálfi, et Pauli Apponyi fides, atque animi fortitudo, qui tametfi bello capti, in Bethlenii poteftate erant, nullis tamen feu minis, feu pollicitationibus induci fe fiuerunt, vt eiurata caefari fide Betblenio adhaererent, quam captiuorum conftantiam adeo is acerbe tulit vt, pace poftea confecta, non prius, quam numerato fibi quinquaginta mille aureorum litro, eosdem liberos dimiferit. Vt pluri mos alios filentio praeteream: memorabilis demum fuit heroica Andreae Dotzi de Nagyluche Caffouienfium partium gubernatoris, per Bethlenianos intercepti, virtus, quae nullis blanditiis, praemiisue capi, nullis calamitatibus labefactari potuit, vt fidem Ferdinan do datam frangeret, quae clariffimi viri conftantia eo furoris egit praecipitem Bethlenium, vt eumdem in Tranffiluaniam abstractum, Fogarafini in vincula coniecerit, vbi carce ris fqualore, et aerumnis confecto corpore, inuictae in Ferdinandum regem fuum fidei victima occubuit. Huiuscemodi virtutum exempla edidere tunc maiores noftri, quae idcirco libenter commemoramus, vt nos quo. que ad eorumdem imitationem accendamur ac cum eosdem ampliffimis honoribus, opibus, dynaftiis, ac poffeffionibus per princi

PALMAP. HI

per

pes fuos excultos, donatosque vel in eorum. dem pofteris intuemur, meritorum quoque, quibus tam illuftria praemia obtinuere, magnitudinem confideremus; aequum nempe nullo non tempore effe cenfuere fummi imperantes, vt non fola femper virtus fibi ipfi fit praemium.

§. V.

Betblenius reiecta pace rex Hungariae per factiofos eligitur.

Haec inter Betblenius totius propemodum Hungariae dominum fe fe circumfpiciens, ea cum fupremae maieftatis fpecie verfabatur Pofonii, vt fola iam illi deeffet regis appellatio, quam dignitatem vt communi ordinum regni fuffragio obtineret, eo Sigismundum Forgáts regni palatinum fuarum cum partium hominem pertraxit, vt is ad diem 1619 XI. Nouembris anni eiusdem 1619. generala comitia Pofonium indixerit, in quibus reftituta veteri Hungaros gubernandi forma, gentis praerogatiuae, et immunitates communibus et Bethlenii, et ordinum regni fuffragiis ftabilirentur, Auguftanae autem, et Helueticae confeffioni addictis liberrimum vbique religionis exercitium affereretur. Conuenere ad praeftitutum diem magno numero magnates, nobiles, ciuitatumque regiarum puncii: nemo tamen ex ecclefiafticis com

« PreviousContinue »