Page images
PDF
EPUB

nerint, vires, facultatesque infuper omnes ad confcribendos armisque inftruendos tiro. nes profuderunt. Quapropter exfpirante induciarum termino, to iam loco res erant Ferdinandi, vt non fuftinendo iam folum, verum etiam inferendo bello parem fe effe cerneret, quamuis et pluribus locis, et di uerfis cum hoftibus bellum gerendum fuerit. Hifpani duce marchione Spinola in palatinatu Rheni ftrenue rem agebant. Ioannes Georgius elector Saxoniae rebellem Lufatiam ad caefaris obedientiam redire compulit. Ma ximilianus Bauariae dux, cui in belli fumtus Auftriae fuperioris vectigalia, tributaque omnia infcripta erant, Auftriacis prius fub jugum miffis, recta Pragam cum exercitu tetendit, vt ibidem cum Friderico palatino decretorio certamine congrederetur. Certatum 1620 hic eft die VIII, Nouembris anni 1620. ma

gna vtrinque pertinacia, dum demum Bauafus illuftri fane victoria potiretur appofite ad eius diei euangelium: Reddite ergo, quae funt caefaris, caefari, et quae funt Dei, Deo. Pro. figaro hunc in modum Friderico palatino proftratis factioforum et viribus, et animis potior Bohemiae, Silefiae. et Morauiae pars fub caefaris iugum miffa fuit Inexfpectata haec Bohemorum clades, et fecundus vbiuis armorum caefareorum per Germaniam fuccelfus paulo vehementius perculit Betblenium, vt iam vereri inciperet, ne Ferdinandus ceteris hoftibus edomitis, et ad pacem adactis, copias omnes in Hungariam traducras contra fe vnum conuerteret: quapro

pter anxie vias omnes circumfpicere coepit, vt fe fe tempeftiue icrui fubduceret. Miffis igitur Conftantinopolim nunciis, Turcas ad vicennales inducias, quas adhuc cum Ma. thia rege pepigerant, abrumpendas follici tauit, ac vna etiam a Tartarorum chamo XL. millia praedatorum in auxilium fibi o. cyus fubmitti flagitauit, ftipendii, praemiiue loco, Hungariam, Auftriam, Styriam, ceterasque auguftae domus prouincias de populandas offerens, interea vero dum a Turcis, et Tartaris refponfum acciperet, menfium aliquot inducias a caefare petiit, vt iis durantibus de firma pace poffet transigi. Annuit poftulato Ferdinandus, qui iis temporum in imperio Germanico rationibus nil aeque, ac quietem Hungariae, in votis habuit, verum tametfi hiems tota ineuntis anni 1621. habendis de concordia confulta- 1621 tionibus abfumta fit nil tamen vnquam tranfigi potuit, quod Betblenius multiplicibus, enormibusque poftulatis fuis moram de induftria necteret, vt interea, quo loco Bohemorum, aliorumque contra caefarem foederatorum res effent, quid item fpei ex oriente affulgeret, certius poffet intelligere. Calliditatem hanc Betblenii poftquam Hunga ri turbarum, calamitatumue fatis iam pertaefi comperere, non leuiter ab hominis fua vnius, non communia Hungariae commoda curantis partibus alienati funt; vbi vero certis nunciis propalatum fuit, Turcas ab eo. dem, Tartarosque in patriae excidium euocari, vfque adeo iam eum auerfari coepe

rant, vt plurimi fenfim, praefertim e regni primoribus, ab eodem difcefferint: primus, ad priftinum obfequium rediit, gratiamque a mitiffimo caefare obtinuit Sigismundus Forgáts regni palatinus non multo poft feu mor bo, feu potius ob contractam inconftantiae notam, animi moerore confumptus: huius exemplum mox confecutus fuit Georgius Szétfi de Rima Széts, qui, vt erat infigni virtute, fcientiaque militari praeditus, multis poftea, continuato contra Bethlenium bello, editis fidei, et fortitudinis exemplis priorem perfidiam luculente eluit, horum imitatione alii poft alios ad legitimi principis partes transiere. Ceterum Ferdinandus ipfe inutili pacis tractatione turpiter demum fe a Bethlenio delufum aegre ferens, geminos in Hungariam traduxit exercitus: quorum alteri comitem Buquoium, alteri Nicolaum comitem Efzterházi belliduces praefecit, qui rem deinceps aduerfus Bethlenianos geminis ex partibus agerent. Eszterházio paulo difficilius negotium fuit iu transdanubiana Hungaria, ob infignem vigilantiam bellicamque fortitudinem Francisci de Battyan, praecipui Bethlenianarum partium fectatoris; fpem quidem non modicam edomandi hoftis conceperat Eszterbázius ob Croaticarum copiarum, quas in fubfidium euocauerat, aduentum, verum has Battyanius ex infidiis magna vi aggreffus, prope internecione deleuerat, qua in clade Georgius Patachichius, Stephanus Orgouani, Francifcus Cafparus, et Sigismundus Orechozii cum plurimis aliis e nobilitate viris capti,

ac, quia nullo pacto induci poterant, vt eiu rata caefari fide Bethlenium fequerentur, aduerfus humanitatis leges in vincula funt coniecti, quae Croatarum clades caufa fuit vt caefareani e tota propemodum transdanubiana Hungaria eiicerentur. Cis Danubium aliquanto felicius pugnabatur, fubacta enim Buquoii ducis virtute arce, ciuitateque Pofonienfi, Bethleniani e pluribus pedetentim locis profligati, Szakoltzam vfque finitimam Morauis Hungariae ciuitatem regredi funt coacti. Hoc rerum fuarum pofitu Bethlenius multas tempeftiue de pace cogitandi caufas habuit: Iagerndorfius rebellium Silefitarum' dux toto eo ducatu exterminatus, Erneftus Mansfeldius feditioforum in Bohemia primi pilus, Chriftianus Brunfuico Halberftadienfis dux, et marchio Durlacenfis non deuicti fo

[ocr errors]

verum etiam edicto caefareo profcripti, complures denique ex optimatibus Bohemiae intercepti, ac in perduellionis poe nam publico in loco Pragae fupplicio affecti, terrorem ceteris rebellibus infpirauerant. Ex oriente autem nulla prorfus fuppetiarum fpes apparebat, quod Ofmanes Turcarum imperator eodem anno 1621, memorabili clade 1621 ad Chozimum per Polonos affectus, etfi vel.. let, Bethlenio opitulari non poffet, his malis illud quoque acceffit, quod Hungaria, et Morauia per continuas, populationes exhaufta, dira fames in Bethlenii caftris grallari inciperet, vt adeo non foli iam Hungari, verum ipfi quoque Tranffiluani diuturni belli, et inediae, laborumque taedio affecti,

turmatim e caftris, fignisque difcederent. His itaque permotus Bethlenius ferio denium ad pacem cum caefare ineundam flexit ani

[merged small][ocr errors][merged small][merged small]

Datis vtrinque induciis Nicolsburgum Morauiae oppidum delectum, vbi partis vtriusque arbitri de pace acturi conuenirent. Aderant illic pro caefare Germani: cardinalis Dietrichfteinius Olomucenfis epifcopus, et comes Colaltus. Hungari autem: Petrus Paz. manus Strigonienfis archiepifcopus, et Nico. laus Eszterházi curiae regiae magifter. Pro Bethlenio vero: Emericus Thurzo, Ioannes Sándor, et Stephanus Kaffai, qui exeunte 1621 autumno eiusdem anni 1621. confultationibus initium fecere. Poft multas difceptationes in has demum conditiones ab vtraque parte conuentum fuit: Bethlenius reftituto caefari diademate, ceterisque D. Stephani infignibus, electi regis Hungariae iuri, appellationique in perpetuum renunciaret: arces, et ciuitates in Hungaria occupatas bona fide redderet: militem Tranffiluanum fine mora e regno educeret, ac nihil deinceps hoftile in caefarem,

« PreviousContinue »